Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (với 180.000 doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân và khoảng 3 triệu hộ kinh doanh cá thể) chiếm vị trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế, nhưng hiện tại Nhà nước đang bị thất thu rất lớn từ các doanh nghiệp này. Theo bà Lê Thị Duyên Hải, Phó ban Cải cách (Tổng cục Thuế): "Chỉ biết là các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân và hộ kinh doanh cá thể không đóng thuế rất nhiều chứ đến nay Tổng cục Thuế chưa có một điều tra, đưa ra một con số cụ thể!". Thông tin này phần nào nói lên được việc quản lý về thuế đối với các doanh nghiệp này còn quá lỏng lẻo. Nguyên nhân của việc quản lý lỏng lẻo được lãnh đạo Tổng cục Thuế giải thích: "Các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân thường bán hàng trực tiếp đến người tiêu dùng và thanh toán bằng tiền mặt, dùng sổ sách kế toán đơn giản hoặc không dùng sổ sách kế toán".

Ông Richard Stern từ Tập đoàn Tài chính quốc tế IFC cho biết: "Mức thuế suất không phải là vấn đề quan trọng nhất để các doanh nghiệp tuân thủ quy định về thuế, vấn đề là thời gian và thủ tục đóng thuế". Điều tra, khảo sát của các chuyên gia kinh tế thuộc Tập đoàn Tài chính quốc tế IFC cho thấy, việc không tuân thủ nộp thuế của doanh nghiệp không phải là một lựa chọn không mất gì. Để trốn nộp thuế, có thể các doanh nghiệp phải tốn kém chi phí đáng kể, như các phí tổn cần có để tránh bị phạt và buộc phải đăng ký lại... Nhưng do mất nhiều thời gian dành cho việc nộp thuế, thủ tục rườm rà, nhiều doanh nghiệp đã không tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế.

Việc mất quá nhiều thời gian cho công tác nộp thuế đã được Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương tiến hành thăm dò ở 360 doanh nghiệp trước đây. Lãnh đạo Tổng cục Thuế cũng từng sửng sốt về kết quả do viện này đưa ra, một năm có 365 ngày thì doanh nghiệp phải mất tới 245 ngày cho các thủ tục thuế. Khảo sát của Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương cũng cho thấy, trung bình mỗi doanh nghiệp cần khoảng 5 người thực hiện các thủ tục liên quan đếën thuế.

Ông Mikhnev, chuyên gia phát triển khu vực tư nhân của Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng, đăng ký thuế là phần rất quan trọng. Khi thủ tục đơn giản thì doanh nghiệp dễ dàng đăng ký. Đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế nên kết hợp với nhau, giảm bớt rườm rà cho Chính phủ về quản lý. Một cơ quan nhận hồ sơ, doanh nghiệp đỡ phải gõ 2 cửa và có một mã số duy nhất cho từng doanh nghiệp.

Cũng đến từ IFC, ông Sin Fong Wong cho biết, đây là thời điểm tốt để đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế. "Việc thành lập Ủy ban cải cách hành chính mới đây đã khẳng định Chính phủ Việt Nam mong muốn đẩy mạnh cải cách hành chính, thể hiện sự cởi mở của Chính phủ để đón nhận khu vực tư nhân. Đây là cơ hội để triển khai những ý tưởng đã trao đổi về phát triển khu vực tư nhân", ông Sin Fong Wong nhận xét.

IFC cam kết hỗ trợ Tổng cục Thuế hoàn thiện các chức năng quản lý thuế ở mức độ hiện tại và hướng tới chuẩn mực quốc tế, cải thiện môi trường pháp luật thuế cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ... Trước mắt, IFC sẽ giúp Tổng cục Thuế nghiên cứu các thông lệ và kinh nghiệm thực tiễn tốt trên thế giới, đề xuất các thay đổi liên quan đến thủ tục hành chính thuế, mẫu biểu báo cáo thuế đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ nhằm đảm bảo đơn giản cho doanh nghiệp.
Nguồn: Thanh Niên