Xu thế khó tránh
Ngược với cảnh đồng USD diễn biến trồi sụt trên thị trường thế giới, sự hấp dẫn quá mức của đồng USD tại thị trường Việt Nam, đặc biệt là ở thị trường tự do trong thời gian qua đang cảnh báo nguy cơ đô la hóa. Nguy cơ này càng gia tăng khi việc quản lý mua bán ngoại tệ trong một thời gian dài đã bị buông lỏng. Người dân quá dễ dàng mỗi khi cần mua hay bán USD ở các cửa hàng tư nhân. Việc niêm yết giá bằng USD cũng khá phổ biến đối với các mặt hàng như: điện tử, ô tô, xe máy, bất động sản, khách sạn, du lịch…
Mặt khác, do nền kinh tế Việt Nam trong 10 năm qua phát triển khá ổn định, nên cơ bản tỷ giá VND/USD "được neo" tự nhiên và ổn định vào đồng USD là đồng tiền chiếm 90% doanh số thanh toán xuất - nhập khẩu. Nên mặc dù nằm trong bối cảnh lạm phát gia tăng và sự mất giá của VND, nhưng USD vẫn là một trong những sự lựa chọn chính trong tích trữ của đa số người dân. Bên cạnh đó, ở nhiều ngân hàng thương mại nước ta lại có dấu hiệu nghịch lý về đồng USD, biểu hiện qua hiện tượng: "thiếu tiền, thừa vốn". Do lãi suất huy động ngoại tệ tăng, cùng với tỷ giá có xu hướng tăng và đứng ở mức cao nên lượng "tiền gửi ngoại tệ" tăng, trong lúc tiền mặt ngoại tệ để "mua đứt bán đoạn" lại hiếm càng khiến cho nguy cơ "đô la hóa" tăng cao.
Theo ông Trần Bắc Hà - Chủ tịch HĐQT Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam, tình trạng đô la hóa hiện nay đang tăng lên, nhưng chưa đến mức trầm trọng. Tỷ lệ tiền gửi bằng USD trên tổng tiền gửi tại các ngân hàng ở Việt Nam hiện nay khoảng từ 20 - 25%. Với tỷ lệ này, mức độ "đô la hoá" nền kinh tế ở nước ta vẫn ở mức trung bình, nhưng nguy cơ đô la hóa nền kinh tế sẽ tăng lên nhanh chóng nếu không ngăn ngừa được việc sử dụng đồng USD phổ biến như hiện nay.
Thắt chặt quản lý
Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng chỉ có thể giảm tốc độ đô la hóa chứ không loại bỏ được. Ở các nước đang phát triển, đồng nội tệ chưa có khả năng chuyển đổi thì thị trường song hành là tất yếu. Nếu cấm mua bán cho cá nhân như hiện nay, thị trường sẽ chuyển sang giao dịch ngầm, tỉ giá mua vào bán ra chênh lệch lớn, chi phí tốn kém, rủi ro cao, gây thiệt hại cho người dân.
Trước diễn biến bất thường của tỉ giá và hiện tượng ngân hàng “xử ép” khách mua bán USD, gần đây có nhiều ý kiến cho rằng NHNN cần xem xét khả năng quy định lãi suất cơ bản đối với USD để ổn định thị trường ngoại hối. Về vấn đề này, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu cho biết đây sẽ là nội dung nghiên cứu, xem xét khi xây dựng đề án chống đô la hóa.
Theo TS. Nguyễn Đại Lai - Phó vụ trưởng vụ Chiến lược phát triển ngân hàng (NHNN), cần đối xử với đôla như đối xử với một loại hàng hoá nhập khẩu hơn là đối xử như với một liên minh tiền tệ lẫn lộn các chức năng với nội tệ trên thị trường tài chính trong nước. Không nên "cố" neo tỷ giá vào đồng USD, cần phải để thị trường ngoại hối phán quyết sức mua. Cần sử dụng cơ chế mua đứt bán đoạn thay cho cơ chế tín dụng ngoại tệ. Cần phải tạo cơ chế cho phát triển mạnh thị truờng ngoại hối kèm theo việc kiểm soát chặt các hoạt động đô la hoá, trong đó bao gồm cả việc cho phát triển mạnh các giao dịch phái sinh ngoại hối để các bên tham gia thị trường tự bảo vệ truớc những biến động rủi ro về tỷ giá. Phải tuân theo nguyên tắc: "Trên lãnh thổ Việt Nam chỉ tiêu VND".
Cần ban hành ngay văn bản qui phạm pháp Luật về việc thanh tra, kiểm soát mọi hành vi vi phạm việc sử dụng đồng ngoại tệ trong thanh toán trao đổi hàng hoá, dịch vụ trên lãnh thổ Việt Nam.
Nếu có lộ trình phù hợp, thị trường ngoại tệ Việt Nam sẽ dần đi vào ổn định và quan hệ tỷ giá sẽ vận động đúng theo quan hệ cung - cầu theo thị trường xuất nhập khẩu và cán cân thanh toán quốc tế thực của Việt Nam.
Nguồn: DDDN
