Xu hướng tăng lên ở phần... hạn chế

Bản báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) - được coi là bức tranh tổng thể về đầu tư XDCB của toàn xã hội - có sự xuất hiện khá nhiều của cụm từ “có xu hướng tăng lên”, nhưng là ở phần... hạn chế. Số lượng và tỷ lệ các dự án vi phạm các quy định quản lý đầu tư có xu hướng tăng lên (năm 2005 có 1.822 dự án vi phạm, chiếm 14,57%; năm 2006 có 3.173 dự án, chiếm 18,19%; năm 2007 có 4.763 dự án, chiếm 16,6%); tình trạng dự án chậm tiến độ vẫn chưa được khắc phục, còn có xu hướng tăng dần lên theo các năm; các dự án phải điều chỉnh trong quá trình thực hiện có xu hướng tăng lên về số lượng cũng như tỷ lệ...

Theo báo cáo của các cơ quan, năm 2005 có 28 dự án lãng phí, chiếm 0,1%; năm 2006 có 8 dự án lãng phí, chiếm 0,03%; năm 2007 có 17 dự án lãng phí, chiếm 0,06% tổng số dự án thực hiện đầu tư trong năm. Bộ Tài chính cho biết, qua kiểm soát thanh toán giai đoạn năm 2005 - 2007, hệ thống Kho bạc Nhà nước đã phát hiện nhiều khoản thanh toán sai chế độ, tính trùng lắp hoặc thừa khối lượng, áp dụng sai định mức, đơn giá và đã từ chối thanh toán hơn 1.570 tỷ đồng (trong đó năm 2005 là 554 tỷ đồng, năm 2006 là 551 tỷ đồng, năm 2007 là 465 tỷ đồng).

TS Nguyễn Đức Kiên, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của QH, nhận xét: “Một tình trạng khá phổ biến là quy hoạch về vị trí và quy mô của dự án thường lớn gấp hai, ba lần khả năng thực tế. Các dự án thường “hoành tráng” đến mức không đáp ứng được yêu cầu về vốn, để rồi quy hoạch “treo”, dự án “treo” từ đó mà xuất hiện”.

Thiếu vốn, khó làm đến nơi đến chốn!

Như một minh chứng cho nhận định của ông Kiên, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Ngọc Thuật cho biết, giai đoạn năm 2005 - 2007, vốn đầu tư giao cho bộ là 6.587 tỷ đồng, kết quả thực hiện đạt 8.002 tỷ đồng, đạt 121% kế hoạch (do vốn nước ngoài giải ngân vượt kế hoạch được giao). Tính ra, nguồn vốn được giao trong giai đoạn 2005 – 2007 chỉ đáp ứng được 52% dự toán của bộ.

Bên cạnh khó khăn trong giải phóng mặt bằng, thiếu vốn là nguyên nhân chính dẫn đến nhiều công trình chậm tiến độ. Báo cáo với đoàn giám sát, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Công Nghiệp công nhận, ngân sách đang phải chịu sức ép lớn vì quy hoạch của nhiều bộ, ngành vượt quá khả năng đảm bảo vốn của ngân sách nhà nước.

Do chưa có chế tài khống chế quyền tự chủ, tự quyết của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan trong việc phê duyệt dự án đầu tư nên vẫn tồn tại tình trạng dàn trải trong phân bổ vốn, nợ đọng tràn lan; thời gian duyệt dự án cách quá xa thời gian thi công ảnh hưởng đến tiến độ thi công và làm tăng chi phí dự toán...

Mô hình ban quản lý dự án nhiều bất cập

Đó là phản ánh chung từ Bộ GD-ĐT và Bộ Y tế - ông Nguyễn Văn Thuận, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH, cho biết. Sự chậm trễ của chương trình kiên cố hóa trường lớp được Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận lý giải là do “cán bộ quản lý dự án không đủ năng lực và cơ chế quản lý không phù hợp với điều kiện cán bộ”.

Tương tự, theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Chí Liêm, tiến độ thi công và giải ngân các công trình y tế đều chậm, mà năng lực hạn chế của các ban quản lý dự án là một trong những nguyên nhân quan trọng.

Bên cạnh những khó khăn về vốn, nhân lực, đại diện các bộ ngành cũng đã nêu khá cụ thể những “lỗ hổng” của hệ thống chính sách pháp luật. Báo cáo của Bộ Xây dựng do Thứ trưởng Nguyễn Văn Liên trình bày nhận định, Luật Đấu thầu hiện hành quá rườm rà, chi tiết về trình tự, thủ tục dẫn đến thời gian đấu thầu kéo dài, ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Một số văn bản hướng dẫn công tác đầu tư XDCB chậm được ban hành, trong đó có cả trách nhiệm của Bộ Xây dựng.

Thứ trưởng Bộ GTVT Ngô Thịnh Đức kiến nghị xem xét, sửa đổi khá nhiều nội dung của Luật Đấu thầu, Luật Xây dựng.

Ông Nguyễn Văn Thuận, cho biết, đoàn giám sát sẽ tập trung làm rõ những bất cập nằm trong cơ chế chính sách, cụ thể như giữa các luật có liên quan đến XDCB như Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu và Luật Ngân sách nhà nước đang có những vướng mắc nào, mối quan hệ giữa 3 luật đó và Luật Đất đai có gì cần tháo gỡ. Ông cũng khẳng định, các bộ ngành, địa phương cần chỉ rõ “địa chỉ trách nhiệm” của những hạn chế để không chỉ điều chỉnh hệ thống chính sách mà song song với đó còn phải khắc phục cả những nhược điểm cốt tử trong công tác quản lý, điều hành.

Nguồn: SGGP