Tiếp cận mặt bằng giá khu vực

Ở ngoài chợ, trên đường phố, tại cửa hàng, công sở, không khí xôn xao trước quyết định tăng giá xăng 31%, ở mức 19.000 đồng/lít.

Tuy nhiên, Tiến sỹ Lê Đăng Doanh cho rằng, việc điều chỉnh giá "có thể hiểu được", nhất là trong bối cảnh các nước trong khu vực cũng vừa có động thái tăng giá xăng dầu. (Trung Quốc tăng 18,6%, Malaysia tăng 48% và Indonesia tăng 28%)

"Việc tăng giá là không tránh khỏi, ta giữ không được, lỗ quá, không đủ sức chịu nữa nên phải tăng", nguyên Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển nói. "Đây là bước tăng cân nhắc và hết sức thận trọng của Chính phủ, ở trong tình thế buộc phải tăng".

Số liệu do Bộ trưởng Bộ Tài Chính công bố tại cuộc họp báo ngày 21/7 cho biết, nếu không tăng giá, 6 tháng cuối năm sẽ phải bù lỗ thêm 44.772 tỷ đồng, nâng mức lỗ cả năm lên đến 59.519 tỷ. Hiện tại, mức lỗ 6 tháng đầu năm 2008 đã là 14.525 tỷ, trong lúc mức lỗ năm 2007 là 7.400 tỷ đồng vẫn chưa tìm được nguồn để trang trải.

Thế nhưng, công luận đặt ra câu hỏi: Vì sao Chính phủ không tăng giá từ từ để người dân, doanh nghiệp chuẩn bị tâm lý, thay vì mức tăng mạnh dễ gây sốc như lần này?

"Cũng cần hiểu cho cái khó của Chính phủ để ủng hộ. Nếu tăng ít, vẫn phải bù lỗ lớn, thì đến một lúc nào đó, sớm thôi, sẽ tăng tiếp. Mỗi lần tăng lại là dịp các bên đẩy giá hàng hóa theo đợt..., sẽ khó khăn hơn cho đời sống nhân dân", ông Trương Đình Tuyển lí giải.

"Nhà nước đã tính toán để việc tăng giá lần này gây hiệu ứng ít nhất, giảm thiểu ảnh hưởng của việc tăng giá lên đời sống người dân".

Ông Tuyển cho biết, với mức giá này, Việt Nam cũng mới chỉ ở mức "hòa vốn" so với giá xăng dầu thế giới tháng 6, chưa phải mức trung bình 6 tháng đầu năm 2008.

Ngay tại thời điểm định phương án tăng giá xăng dầu mới, ngày 17/7, giá xăng được dùng cho tính toán đã thấp hơn con số giá thực vào thời điểm ấy là 139 USD/thùng.

Ông Tuyển nói thêm, "Chính phủ đã trì hoãn việc tăng giá xăng khá lâu, giữ giá 3 tuần so với hướng ban đầu giữ giá các mặt hàng đến hết tháng 6. Đó đã là một nỗ lực lớn".

Mặt khác, với mức chênh giá 7000 - 8000 đồng/lít so với Campuchia, Việt Nam trở thành nguồn cung xăng lậu cho Campuchia. "VN không thể nhập khẩu giá cao để bán rẻ cho dân buôn lậu mãi được", ông Tuyển nói.

Theo ông Trần Đức Nguyên, nguyên trưởng ban nghiên cứu của Thủ tướng, từ bài học thuốc lá của Mỹ và Canada cho thấy, chỉ khi nào "hết độ chênh về giá mới hết chuyện buôn lậu qua biên giới".

Năm 1994, do khác biệt trong chính sách thuế, sản phẩm thuốc lá ở Canada rẻ hơn Mỹ rất nhiều, gây nạn buôn lậu tràn lan, không cách nào kiểm soát được. Chỉ tới khi Canada điều chỉnh chính sách, nâng giá thuốc lá trong nước tương đương giá ở Mỹ, việc buôn lậu mới được ngăn chặn.

Càng kéo dài, lúc buông ra tác động càng sâu đậm !

Tiến sỹ Nguyễn Quang A cho rằng, "việc điều chỉnh giá theo thị trường là đúng và cần thiết nhưng lẽ ra phải từ vài năm trước, khi tình hình kinh tế sáng sủa, để kìm bớt tăng trưởng thì sẽ tốt hơn".

"Trong bối cảnh hiện nay, đối với mặt hàng tác động lên hàng chục triệu người như xăng dầu, việc điều chỉnh cần hết sức thận trọng. Việc tăng giá sẽ tốt hơn nếu thực hiện trong bối cảnh lạm phát đã được kiềm chế. Rất tiếc, tại thời điểm này, lạm phát chưa được kiềm chế, dù có những dấu hiệu tốt lên về chỉ số kinh tế vĩ mô, có những chuyển biến tịch cực, nhưng chưa thật vững chắc, rõ ràng", ông nói.

Nhiều chuyên gia kinh tế quốc tế trước đó đã từng phê phán việc Chính phủ giữ giá các mặt hàng quá lâu.

Giáo sư David Dapice, ĐH Harvard trong cuộc trò chuyện với VietNamNet 2 tuần trước cũng từng tư vấn, VN nên từng bước nới giá xăng dầu, tuy không thả nổi. "Giá lương thực và một số hàng hóa khác đã bắt đầu giảm, VN có thêm khoảng trống để cho phép giá xăng dầu tăng từng bước".

Thái Lan và nhiều nước khác trong khu vực đã lựa chọn thả nổi giá xăng khi nhận thức rằng, việc trợ giá chỉ làm biến dạng thị trường, không khuyến khích người tiêu dùng thay đổi theo tình hình mới, và không khuyến khích việc tiết kiệm năng lượng.

"Nếu không muốn tăng giá dầu, nhà nước buộc phải trợ cấp. Điều này sẽ ảnh hưởng đến nguồn vốn mà đáng ra VN có thể đầu tư cho giáo dục và các lĩnh vực khác. VN buộc phải quyết định hoặc là trợ cấp năng lượng hoặc là đầu tư cho y tế và giáo dục", Giáo sư Dapice nói.

Đứng trước lựa chọn giữa ngân sách trợ cấp xăng dầu (ước tính trong năm 2008 sẽ ở mức 59.519 tỷ đồng) và chi tiêu cho an sinh xã hội, Bộ trưởng Tài chính Vũ Văn Ninh cho biết, Chính phủ đã lấy an sinh xã hội là ưu tiên.

Như ông Ninh lí giải "nếu tiếp tục kìm giá bán lẻ, ngân sách Nhà nước sẽ gặp khó khăn do toàn bộ nguồn tăng thu từ dầu thô (khoảng 40.000 tỷ đồng) đã được dốc ra để bù lỗ, nguồn vốn để thực hiện an sinh xã hội sẽ không còn".

Lòng tin và minh bạch thông tin

Vấn đề đặt ra sau quyết định điều chỉnh giá xăng dầu là, có hay không một mặt bằng giá mới với các mặt hàng và liệu nguồn ngân sách tiết kiệm được giảm nhẹ gánh nặng bù lỗ xăng dầu sẽ được phục vụ cho an sinh xã hội ra sao?

"Chính phủ nên có những lí giải minh bạch về bước đi vừa rồi của mình để nhằm "cứu vãn" và "củng cố" niềm tin của người dân, DN và người tiêu dùng, vốn bị những chính sách thiếu nhất quán của Chính phủ trong thời gian gần đây làm xói mòn".

Ông đơn cử, Chính phủ cần làm rõ, việc tăng giá xăng 31% như vậy sẽ tác động như thế nào đến giá thành vận tải, ảnh hưởng ra sao đến giá lương thực thực phẩm và các mặt hàng khác? Nêu biểu tính toán, cung cấp con số và giải thích cho người dân, để họ có lòng tin và có cơ sở soi chiếu vào DN, không để họ nhân cớ tăng giá xăng dầu mà "tát nước theo mưa".

"Minh bạch thông tin là yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất để giữ lòng tin", ông A nói.

Nhà nước cũng cần minh bạch các chính sách và cơ chế hỗ trợ cho người nghèo, người yếu thế... để họ vượt qua khó khăn. Ông Tuyển khẳng định, việc hỗ trợ người dân gặp khó khăn là chủ trương của Nhà nước và Nhà nước dành túi tiền cho việc đó. Vấn đề còn lại là cơ chế thực thi ở các cấp địa phương, để người dân tiếp cận dễ dàng hơn.

Và khi đó, người dân, doanh nghiệp sẽ cảm thông và chấp nhận chịu đựng khó khăn, hợp lực cùng Chính phủ vượt bão.
Nguồn: Vietnamnet