Bởi vì, từ đầu năm 2008 đến nay, diễn biến kinh tế vĩ mô trong và ngoài nước có rất nhiều bất lợi cho hoạt động ngân hàng. Đặc biệt là lạm phát tăng cao nhất trong khoảng 15 năm qua. Chỉ số giá tiêu dùng – CPI ở nước ta trong 6 tháng đầu năm 2008 tăng lên 18,44%. Chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất huy động vốn Đồng Việt Nam lên tới 18% - 19%/năm, USD lên tới 7,0 – 8,0%/năm và lãi suất cho vay tăng cao tới 21%/năm, tín dụng bị kiềm chế. Tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đô la Mỹ biến động mạnh và diễn biến phức tạp. Giá vàng thế giới và trong nước tăng cao nhất từ trước tới nay, lên 19,35 triệu đồng/lượng. Thị trường chứng khoán sụt giảm mạnh. Đặc biệt trong một số thời điểm thanh khoản của một số NHTM cổ phần căng thẳng, vốn khả dụng thiếu, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng bình quân trên 20%/năm, cá biệt có một số thời điểm lên tới 30% thậm chí hơn 40%/năm.

Tuy nhiên, qua những số liệu đã được công khai cho thấy hiệu quả hoạt động của các NHTM cổ phần vẫn đạt được các kết quả kinh doanh rất khả quan. 

 NHTM cổ phần Á Châu – ACB tiếp tục dẫn đầu toàn khối. Đến hết tháng 6/2008 đạt tổng tài sản 102.639 tỷ đồng, số dư vốn huy động đạt 90.345 tỷ đồng, dư nợ cho vay đạt 41.897 tỷ đồng, tỷ lệ an toàn vốn đạt 14% so với mức tối thiểu quy định của NHNN là 8%, tỷ lệ nợ quá hạn dưới 0,4%, tỷ lệ nợ xấu dưới 0,1% và lợi nhuận trước thuế đạt hơn 1.000 tỷ đồng. Mức lợi nhuận này của ACB thật ấn tượng, bởi vì so với Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam quy mô kinh doanh gấp hơn 2 lần ACB, nhưng lợi nhuận 6 tháng đầu năm 2008 chỉ đạt 604 tỷ đồng.

Đứng thứ hai trong khối phải kể đến NHTM cổ phần Sài Gòn Thương Tín. Trong 6 tháng đầu năm 2008, lợi nhuận của Sacombank đạt hơn 754 tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ này năm 2007. Hiện nay Sacombank đang là NHTM cổ phần có mạng lưới hoạt động rộng nhất nước, với 225 điểm giao dịch. Sacombank cũng là NHTM Việt Nam đầu tiên  được Ngân hàng Nhà nước cấp phép mở chi nhánh tại Campuchia và Lào.

Tiếp đến là Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Á, NHTM cổ phần quân đội, NHTM cổ phần quốc tế, NHTM cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam, NHTM cổ phần Đông Nam Á....Các ngân hàng này đều có kết quả kinh doanh bằng hoặc vượt so với kế hoạch năm. Tuy nhiên đông đảo công chúng, nhà đầu tư,...  đều đặt câu hỏi: trong bối cảnh hoạt động ngân hàng hết sức khó khăn trong 6 tháng đầu năm 2008 như đề cập ở phần đầu bài viết, thì những thông tin các NHTM cổ phần đã công bố liệu có chính xác hay không? hay lại xẩy ra tình trạng như trường hợp Công ty cổ phần Bông Bạch Tuyết mới đây?

Việc đặt câu hỏi đó của dư luận là hoàn toàn có cơ sở. Bởi vì ngoài những khó khăn đã nêu, thì các NHTM nói chung, các NHTM cổ phần nói riêng còn gặp phải các khó khăn sau đây:

Một là, nhiều NHTM cổ phần có dư nợ cho vay chứng khoán, cầm cố cổ phiếu khá lớn, nhưng giá chứng khoán và cổ phiếu sụt giảm mạnh. Nhiều khách hàng vay vốn NHTM đầu tư chứng khoán, cổ phiếu thua lỗ, không có khả năng trả đủ nợ cho ngân hàng, nên không ít trường hợp phó mặc cổ phiếu cầm cố cho NHTM bán.

Hai là, thị trường bất động sản giảm giá rất lớn, giao dịch bị đóng băng trong khi nhiều NHTM cổ phần có tỷ lệ cho vay bất động sản rất lớn. Nợ thu được bao nhiêu, lãi có thu đủ không, đã phát sinh nợ quá hạn như thế nào,... thì chỉ có chính cán bộ cho vay, giám đốc chi nhánh trực tiếp cho vay và khách hàng mới biết được.

Ba là, tín dụng bị kiềm chế. Do lãi suất, do thiếu vốn, do lo sợ khách hàng không trả được nợ,... nên nhiều NHTM cổ phần hạn chế cho vay ra.

Bốn là, kinh doanh ngoại tệ gặp khó khăn, tỷ giá biến động phức tạp, chênh lệch tỷ giá thấp và NHNN cấm thực hiện bất kỳ biện pháp nào lách quy định về biên độ giao dịch và thu thêm phí mua bán ngoại tệ với khách hàng.

Năm là, một số NHTM cổ phần có tỷ lệ đi vay trên thị trường liên ngân hàng rất lớn, chiếm tới 50% hoặc cao hơn so với dư nợ cho vay. Do thị trường tiền tệ biến động, nên các NHTM này có nhiều thời điểm phải đi vay trên thị trường liên ngân hàng với lãi suất trên 20%/năm, thậm chí tới 30%/năm và cá biệt tới 40%/năm, nhưng lãi suất cho vay chỉ có tối đa là 21%/năm, thì thử hỏi có lãi không?

Sáu là, lãi suất huy động vốn tăng lên rất cao, nhưng lãi suất cho vay bị khống chế. Lãi suất huy động rất cao, tiền gửi đồng Việt Nam lên tới 18% - 19%/năm, trừ đi tỷ lệ dự trữ bắt buộc 11%, dự trữ bảo đảm thanh toán, tồn quỹ tiền mặt,… nhưng lãi suất cho vay không được quá 21%/năm, nên chênh lệch còn được bao nhiêu, có lãi không thì chính các nhà quản trị NHTM rõ hơn cả. Theo cách tính toán của ông Lý Xuân Hải – Tổng giám đốc ACB thì lãi suất vốn đầu vào đã là 22%/năm, nên rõ ràng là lỗ. Tất nhiên NHTM nào có tỷ trọng tiền gửi thanh toán lớn, tỷ trọng cao về vốn huy động với lãi suất thấp, thì cho vay 21% có thể vẫn hoà và có lãi chút ít.

Mặc dù vậy số liệu của 8 NHTM cổ phần đã công bố chưa được kiểm toán và không phải kiểm toán, nhưng số liệu tại các NHTM thời đại hiện đại hoá, nên có thể là chính xác, vì tất cả các dữ liệu đều cập nhật tự động trong hệ thống vi tính và có tính chính xác, tin tưởng hơn số liệu của các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, trong số 8 NHTM cổ phần đã công bố thì có 6 NHTM cổ phần nói rõ con số lợi nhuận, 2 NHTM cổ phần không nói cụ thể số lợi nhuận, chỉ nói chung chung về tăng trưởng. Mặc dù khó khăn nhưng nhiều NHTM cổ phần vẫn đạt khá nhờ đa dạng ngành nghề và dịch vụ, nhờ thế mạnh về dịch vụ,.. cụ thể của mỗi ngân hàng. Nên dù sao đối với công chúng, các nhà đầu tư thì có thể tạm thời chấp nhận được trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế và chẳng ai muốn như vậy.

Song đông đảo công chúng đầu tư đặc biệt quan tâm hơn và đặt câu hỏi, hiện nay hầu hết các NHTM cổ phần đã hiện đại hoá, sử dụng các chương trình phần mềm hiện đại trong hoạt động ngân hàng. Vốn và số liệu quản lý tập trung theo hệ thống NHTM trong toàn quốc tại Hội sở chính, hàng ngày lên được cân đối sơ bộ, cuối tháng và cuối quý cũng có ngay cân đối sơ bộ khá chính xác về các chỉ tiêu chủ yếu trong hoạt động kinh doanh. Nhưng tại sao đến giữa tháng 7/2008 rồi mà mới có khoảng 20% số lượng NHTM cổ phần công bố thông tin, còn lại gần 30 NHTM cổ phần chưa công bố? Liệu rằng một số NHTM cổ phần quy mô nhỏ, NHTM cổ phần mới chuyển từ mô hình NHTM cổ phần nông thôn lên NHTM cổ phần đô thị,… thì kết quả kinh doanh ra sao? Đó vẫn là ẩn số. Một số nhà đầu tư có kinh nghiệm, nhà quản trị ngân hàng lâu năm cho rằng, trong bối cảnh hoạt động ngân hàng 6 tháng đầu năm 2008 như trên thì các NHTM cổ phần lớn và có bề dầy còn bị ảnh hưởng thì những NHTM cổ phần quy mô nhỏ, NHTM cổ phần có tỷ trọng vốn đi vay trên thị trường liên ngân hàng lớn càng bị ảnh hưởng lớn hơn là điều tất yếu.

Cũng không ít nhà quản trị ngân hàng cho rằng, thực tế trong 6 tháng đầu năm kết quả kinh doanh của các NHTM cổ phần còn khả quan hơn, nhưng 6 tháng cuối năm sẽ khó khăn hơn. Bởi vì trong 6 tháng đầu năm các NHTM cổ phần có những khoản thu lãi cho vay lớn, đem lại lợi nhuận đáng kể từ những khoản đã cho vay trong năm 2007, đồng thời có tỷ trọng khá số dư vốn huy động trên thị trường I với lãi suất bình quân dưới 0,90%/tháng từ trong năm 2007, một số khoản cho vay trước 19/5/2008 với lãi suất trên 21%/năm ( trước ngày 15/7/2008 NHNN vẫn cho thu theo lãi suất theo hợp đồng, nhưng theo quy định ban hành ngày 15/7/2008 thì không được thu quá 21%/năm), nên chênh lệch lãi suất còn chấp nhận được, bên cạnh đó tín dụng những tháng đầu năm 2008 còn tăng trưởng khá. Nhưng trong nửa cuối năm 2008, tín dụng bị siết chặt hơn theo định hướng tăng trưởng không quá 30% đến hết năm 2008. Bên cạnh đó, những khoản cho vay tiêu dùng, cho vay đầu tư bất động sản, kinh doanh chứng khoán, cho vay mua ô tô trả góp… thì khả năng trả nợ của khách hàng tới đây càng khó khăn hơn, trong khi đó chi phí xăng dầu, ấn chỉ hoạt động, cùng hàng loạt chi phí khác thì tăng hơn trước,…. Nên lợi nhuận trong 6 tháng cuối năm cũng như cả năm 2008 của nhiều NHTM cổ phần có đạt được kế hoạch đưa ra trong Nghị quyết Đại hội cổ đông hay không là điều ít khả thi. Được biết, trong khối tài chính, số liệu của Công ty chứng khoán Bảo Việt ( BVSC) công bố ngày 23/7/2008 cho hay, trong 6 tháng đầu năm 2008, công ty này lỗ 324,12 tỷ đồng, trong đó riêng quý II/2008 lỗ 349,31 tỷ đồng. Được biết tổng tài sản của BVSC đến nay là 1.550,3 tỷ đồng, trong đó 751,757 tỷ đồng đầu tư tài chính ngắn hạn và 218,88 tỷ đồng đầu tư tài chính dài hạn. Vốn chủ sở hữu là 1.202 tỷ đồng.ư
Nguồn: DDDN