Nguyên nhân của xu hướng hạ LS tiền gửi về vĩ mô là: Một số biện pháp kiềm chế lạm phát đã bước đầu phát huy hiệu quả, CPI tháng 6 và 7 chậm lại, nhập khẩu giảm, đầu tư nước ngoài tiếp tục tăng...

Nguyên nhân về phía ngành: Thời kỳ căng thẳng về thanh khoản của hệ thống NH đã qua nhờ sự hỗ trợ vốn tích cực và kịp thời của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) thông qua thị trường mở và cơ chế tái cấp vốn; tốc độ sử dụng vốn huy động để cho vay đã giảm thấp nên chênh lệch giữa tiền gửi và tiền vay của các NH hiện đã khá lớn; NH hạ LS tiền gửi để có cơ sở hạ LS cho vay; xu hướng giảm LS tiền gửi đã khá phổ biến nên đã làm bớt tâm lý e ngại "nhìn nhau" giữa các NH.

Việc điều chỉnh hạ LS tiền gửi hiện nay có vẻ như không tác động mạnh lắm đến tâm lý dân cư. Một phần là do mức giảm LS chưa lớn, phần nữa do những khoản tiền nhàn rỗi có nhu cầu gửi NH không còn nhiều.

Tốc độ tăng tiền gửi dân cư của địa bàn Hà Nội đến tháng 7.2008 chỉ đạt 4% so với cuối năm 2007 - đây là mức tăng thấp nhất trong vòng nhiều năm qua. Giám đốc một chi nhánh NH Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nói: "Có tăng LS nữa cũng chẳng hút thêm được tiền gửi của dân, vậy thì nên hạ đi để NH bớt chi phí trả lãi".

Cứu doanh nghiệp và cứu mình?

Nhiều tháng nay, lãnh đạo các NHTM đều bày tỏ sự lo lắng, vì LS cho vay quá cao khiến khách hàng không chịu nổi và NH có nguy cơ không thu hồi được nợ. Họ ý thức rất rõ về mối quan hệ dựa vào nhau-cứu nhau giữa NH và khách hàng. Tuy nhiên, đến nay mới có điều kiện (nguồn cung vốn, LS) để bước đầu hạ LS cho vay.

Khối NHTM nhà nước và NHTMCP Vietcombank là những NH giảm lãi suất cho vay đầu tiên. Mặc dù có dư luận cho rằng, hành động giảm LS của các NH này là định hướng từ NHNN. Nếu có thật như vậy thì đây cũng là một thành công trong công tác quản lý của NHNN, vì việc 4 NH quy mô và thị phần lớn nhất giảm LS cho vay đã có ảnh hưởng nhất định đến việc "dẫn dắt" mặt bằng LS thị trường.

Tuần qua, một số NHTMCP quy mô lớn cũng bắt đầu tuyên bố giảm LS cho vay VND. Đơn cử như Sacombank vừa tuyên bố chính thức triển khai chính sách cho vay bằng tiền đồng (VND) với lãi suất ưu đãi 19,8%/năm cho DN có quan hệ hợp tác tốt và lâu năm với NH.

Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ các đối tượng được hưởng LS vay ưu đãi của các NH thì thấy rằng mới chỉ có các tập đoàn, TCty, Cty, DN (chủ yếu thuộc sở hữu nhà nước) trực tiếp sản xuất-kinh doanh các sản phẩm như: Xăng dầu, năng lượng, sắt, than, ximăng, thuốc chữa bệnh, phân bón...; các DN được Chính phủ trực tiếp chỉ đạo tham gia tạo lập và bình ổn các cân đối lớn của nền kinh tế là được hưởng LS ưu đãi. Việc các NHTM nhà nước cung ứng vốn cho điện lực và dệt - may là ví dụ.

Bên cạnh đó, có dư luận cho rằng một số NH tuyên bố hạ LS cho vay thực chất là công bố mức LS vẫn áp dụng lâu nay (luôn thấp hơn mức trần) cho các khách hàng truyền thống của mình.

Phó GĐ một sở giao dịch NH nói: "Đối với những khách hàng này thì NH luôn cho vay với mức LS ưu đãi, vì NH có nguồn tiền gửi của DN và có thể thu phí từ các dịch vụ họ sử dụng của NH".

Hiện tại, ngoài các DN được hưởng ưu đãi, các DN đặc biệt là các DN nhỏ và vừa và khách hàng cá nhân đa phần vẫn phải chịu mức LS vay trần (21%/năm) và rất khó khăn để tiếp cận vốn NH.

Thăm dò thị trường

Có thể thấy rõ là động thái hạ LS kinh doanh thời gian qua - đặc biệt là LS tiền gửi - còn đang mang tính thăm dò phản ứng thị trường. Hiện nay, tiền gửi các kỳ hạn 6, 9, 12,13 tháng vẫn được các NH chào mời với mức LS mức cao nhất so các kỳ hạn khác.

Có thể có 2 lý do: 1/ NH vẫn e ngại tỉ lệ lạm phát cao 5 tháng cuối năm khó huy động tiền gửi; 2/ Nhu cầu vốn cho vay và thanh khoản quý IV và đầu năm 2009 theo quy luật luôn rất cao.

Sự cạnh tranh thu hút nguồn vốn VND vẫn diễn ra gay gắt. Các NHTMCP quy mô nhỏ vẫn tiếp tục giữ mức lãi suất tiền gửi cao nhất gần sát hoặc bằng 19%/năm. Chưa nhiều NH thực sự yên tâm với triển vọng của thị trường.

Một chuyên gia tài chính-NH nhận định: "Cuộc chiến huy động lãi suất vẫn manh nha bùng nổ nếu có sự dịch chuyển mạnh đồng vốn tiền gửi từ các NHTM trung bình và nhỏ sang các NHTM lớn hơn, uy tín hơn và nếu các Cty tài chính của các tập đoàn tăng huy động vốn trên thị trường để đáp ứng sự thiếu hụt vốn của các thành viên khác trong tập đoàn; khi họ không thể tiếp cận được nguồn vốn tín dụng của NH".

Ngay cả LS cơ bản của NHNN cũng vậy, tháng 8 này NHNN vẫn duy trì ở mức 14%/năm, cho dù đã có vài ý kiến cho rằng đã đến lúc nên hạ LS cơ bản. Tuy nhiên, hầu hết các NHTM đều cho rằng chưa đến thời điểm thích hợp để hạ LS cơ bản.

Xu hướng giảm LS tiền gửi của các NH cuối tháng 7 khá phổ biến. Tuy nhiên, không phải kỳ hạn, mức LS nào cũng giảm. Trong mẫu biểu báo cáo về tình hình LS NH có chia làm 3 mức: Thấp nhất; mức phổ biến và cao nhất. Chỉ mức cao nhất là giảm rõ rệt. Mức LS phổ biến gần như giữ nguyên.
Nguồn: Lao Động