Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng, tỷ lệ giá trị gia tăng trong sản xuất công nghiệp đang có dấu hiệu đi xuống. Năm 1995 đạt 42,5%, năm 2000 giảm còn 38,45%, đến 2007 giá trị gia tăng trong ngành công nghiệp chỉ còn 26,3%. Một nguyên nhân quan trọng là sự yếu kém của công nghiệp hỗ trợ.

FDI “dọa” ra đi

Tổng giám đốc Toyota nhận định, trong bối cảnh lạm phát tăng cao, tiền lương  trả cho người lao động cũng tăng, đầu vào đội giá, điều này gây nên nhiều khó khăn đối với các DN nước ngoài tại VN. Các công ty nước ngoài buộc phải tìm nơi nào chi phí đầu vào rẻ, có lợi để đầu tư sản xuất. Khi đã kém lợi thế về những yếu tố trên, VN buộc phải phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ để tăng sức cạnh tranh với các nước thu hút đầu tư khác.

Đại diện một DN 100% vốn nước ngoài cho biết, thời gian để quyết định lựa chọn đầu tư vào VN hay các nước khác trong khu vực không còn nhiều. 

Nếu như các nhà máy sản xuất tại đây không được đáp ứng nhu cầu tại chỗ về nguyên vật liệu cũng như sản xuất phụ kiện tại địa phương họ đầu tư, họ sẽ chuyển nhà máy đến những nơi thích hợp hơn. 

Và tại thị trường VN sẽ chỉ có các đại lý thương mại tiêu thụ sản phẩm khi thuế nhập khẩu hàng hoá giữa các nước ASEAN giảm dần về 0%.

Quyết định chuyển từ sản xuất sang thương mại đơn thuần tại thị trường VN của Sony, Daihatsu trong thời gian qua là một minh chứng cho vấn đề này.

“Hiện nay, sản xuất một sản phẩm tại VN đắt hơn tại Indonesia tới 4000USD. Nếu VN có cung cấp, chúng tôi sẵn sàng mua nguyên liệu, linh kiện tại VN dù giá đắt hơn các nước khác, vì như vậy chúng tôi có thể giảm bớt được chi phí vận chuyển từ các nước sang VN. Một phần lớn chi phí phát sinh là do phí vận chuyển, giao nhận kho vận và công nghiệp phụ trợ tại VN hầu như chưa có gì”, Tổng giám đốc Toyota nói.

Toyota đã sản xuất 250.000 anten xe hơi “đạt chuẩn” tại VN xuất khẩu đi nhiều nước trên trên thế giới. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là một trong số rất ít ỏi các mặt hàng được sản xuất tại chỗ cung ứng cho các tập đoàn lớn.

Tại sao vắng bóng DN vệ tinh?

Tổng thư ký Hiệp hội DN đầu tư nước ngoài Nguyễn Văn Toàn, khẳng định, 70-80% sản phẩm phụ trợ của các DN sản xuất, lắp ráp phải nhập khẩu góp phần làm gia tăng nhập siêu.

Theo Cục Đầu tư nước ngoài - Bộ KHĐT, việc không phát triển được công nghiệp phụ trợ trong nước đã ảnh hưởng không nhỏ đến thu hút đầu tư nước ngoài. Cụ thể, nhiều công ty lớn của thế giới đã vào VN như NTT, Canon, LG, SK Telecom, Hewlett Packard, Compaq, IBM... Tuy nhiên, chưa biết sẽ có bao nhiêu DN VN đủ sức xây dựng các nhà máy vệ tinh cho các nhà sản xuất lớn này. Trước mắt, giá trị hàng xuất khẩu chủ yếu vẫn sử dụng linh kiện, phụ tùng nhập khẩu.

Các DN nội bằng cách nào nhập cuộc vào chuỗi sản xuất của các DN lớn? Theo các chuyên gia, “kế hoạch hành động” của ngành công nghiệp phụ trợ tại VN, trước mắt, việc sản xuất những chi tiết quan trọng, đòi hỏi kỹ thuật gia công cao ở VN vẫn do các DN có vốn nước ngoài đảm nhận. Sau đó, trong tương lai, công việc đó sẽ chuyển sang cho các DN VN, song song với quá trình chuyển giao kỹ thuật.

Tuy nhiên, điều quan trọng là kế hoạch này sẽ thực hiện như thế nào khi trên thực tế, từ trước đến nay, chúng ta mới chỉ quan tâm đến liên doanh thông qua việc góp vốn đầu tư, gia công sản phẩm đơn giản. Mối quan hệ với các liên doanh, cũng như trình độ đủ tầm để liên kết dưới dạng đối tác chiến lược, DN vệ tinh, chuyển nhượng bản quyền... hầu như chưa có.
Nguồn: Vietnamnet