Ông Phan Hữu Thắng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KHĐT) cho rằng hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) hiện nay vẫn chưa chuyển sang được thế chủ động. Nguyên nhân do công tác quản lý còn nhiều bất cập, các điều kiện hỗ trợ cũng chưa tốt.

Lộn xộn quản lý

Khu vực từ Thừa Thiên - Huế đến Cà Mau có 60 cơ quan XTĐT thì 17 đơn vị trực thuộc tỉnh thành và làm cả thương mại - du lịch, 11 đơn vị thuộc Sở KHĐT, một số thuộc ban quản lý Khu công nghiệp, Khu Kinh tế, Phòng Thương mại và Công nghiệp, Ngoại vụ, Công thương…

Tình trạng này dẫn đến sự thiếu thống nhất giữa các cơ quan XTĐT giữa các địa phương, trung ương với địa phương, giữa cơ quan XTĐT trong nước với ngoài nước… dẫn đến lộn xộn không hiệu quả.

Một trong những điểm dễ thấy là hiện nay các địa phương tha hồ mạnh ai nấy làm, xé rào, cát cứ, cạnh tranh không lành mạnh, dẫn đến kém hiệu quả, có khi còn là thiệt hại.

Một lãnh đạo cơ quan XTĐT Thừa Thiên - Huế chỉ ra tình trạng đầu tư tràn lan thiếu kế hoạch: “Tỉnh nào cũng thép, tỉnh nào cũng sân bay, cảng, điện, giờ đến cả lọc dầu”.

“Các địa phương thi nhau hạ giá cho thuê đất, miễn thuế và nhiều ưu dãi khác để tranh giành, chào mời, kết cục thu hút đầu tư không được lợi gì cả, mà mất rất nhiều”, Thứ trưởng Bộ KHĐT nói.

Trói buộc và thiếu điều kiện

Theo nhận xét của Bộ KHĐT, hiện cả nước chưa có một cơ quan chuyên trách XTĐT ở cấp trung ương. Vì vậy công tác quy hoạch không bảo đảm một tầm nhìn chiến lược.

Cơ chế hoạt động theo kiểu “sự nghiệp có thu” gây ra nhiều bó buộc khiến cơ quan XTĐT không thể hoạt động hiệu quả (có nơi còn xem XTĐT là sự nghiệp không thu, không khác gì cơ quan hành chính sự nghiệp. Chẳng hạn, Trung tâm XTĐT Đà Nẵng còn kiêm luôn cả một số chức năng quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài).

Vì vậy, các chế độ dành cho XTĐT vô cùng eo hẹp. Bình quân nhân sự mỗi cơ quan XTĐT là 15 người, trong đó nhiều tỉnh thành chỉ có vài ba, năm bảy người, còn trình độ và năng lực thì có gì dùng nấy.

Có địa phương kinh phí ngân sách chỉ 50 đến 100 triệu/năm, chỉ đủ để phục vụ công tác hành chính, không có kinh phí để đi xúc tiến. Trước đây kinh phí cho XTĐT không được lập từ ngân sách, có khi phải dùng đến nguồn vốn viện trợ, vốn vay, như ODA!

Thứ trưởng Bộ KHĐT đã chỉ ra nhiều yếu tố không thuận lợi cho công tác XTĐT và hoạt động giải ngân nguồn vốn đầu tư (FDI). Ngoài các nguyên nhân đã nêu trên, còn có tình trạng cơ sở hạ tầng như điện nước, giao thông… thiếu và yếu, việc thu hồi đất để giao mặt bằng không thuận lợi, tay nghề công nhân thiếu, lương và nhà ở cho công nhân chưa được cải thiện…

Quy về một mối

Tình trạng không thống nhất từ cơ quan quản lý Nhà nước đã dẫn đến tình trạng cát cứ, xé lẻ.

Tình trạng phân tán quản lý khiến cấp trung ương muốn làm việc, chỉ đạo với tỉnh thành cũng khó khăn. Còn tỉnh thành cũng không xác định được lãnh đạo ở Trung ương của mình là cơ quan nào!

“Chúng tôi thấy quá rắc rối”, cán bộ Trung tâm XTĐT một tỉnh nói.

Tham khảo ý kiến của một số địa phương, nhiều cán bộ lãnh đạo cũng đều bày tỏ nguyện vọng rất cần thiết phải quy tập công tác XTĐT về một mối quản lý.

Theo Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng, tốt nhất là nên tập hợp về một đầu mối và dưới sự chỉ đạo của UBND tỉnh, thành phố.

Một trong những mô hình được tham khảo là tỉnh Bình Định, với Trung tâm XTĐT trực thuộc UBND tỉnh. Vì vậy dù Ban Quản lý các Khu công nghiệp và Ban quản lý Khu Kinh tế Nhơn Hội cũng có thành lập bộ phận XTĐT, song mọi hoạt động kêu gọi, thu hút đầu tư vào tỉnh đều tập trung vào sự chỉ đạo thống nhất từ UBND tỉnh.

Các cán bộ làm XTĐT cho biết, theo kinh nghiệm từ thực tiễn, trong điều kiện hiện nay trong nước khi hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách chưa thật sự hoàn chỉnh và minh bạch, các nhà đầu tư thường trông đợi rất nhiều vào những cam kết, phát ngôn của lãnh đạo địa phương.

Chẳng hạn, công tác hỗ trợ đầu tư như giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng… đều phụ thuộc vào chính quyền, các ngành khác không làm được.

Cũng bằng kinh nghiệm, mọi giải quyết sau cấp phép thường thuộc chính quyền địa phương hoặc ít nhất cũng phải thông qua ý kiến chính quyền.
Nguồn: Vietnamnet