Lãi suất vẫn thuộc loại cao nhất khu vực

Các mức lãi suất chủ đạo của NHNN giảm, làm giới hạn tối đa lãi suất cho vay của NHTM đối với khách hàng cũng giảm tương ứng là 1,5%/năm. Tuy nhiên, lãi suất cho vay đồng Việt Nam của NHTM thấp cũng vẫn là 16%/năm, cao nhất 18%/năm. Mức lãi suất này cao gấp 2,5 lần lãi suất cho vay đồng nhân dân tệ của các ngân hàng Trung Quốc đối với khách hàng hiện nay chỉ khoảng 6,66%/năm. Đồng thời được đánh giá vẫn vào loại cao nhất trong khu vực.

Với mức lãi suất đó cho dù đã giảm so với mức 21%/năm cách đây 2 tháng nhưng vẫn rất cao và hiếm có doanh nghiệp sản xuất kinh doanh nào dám vay vì khó có thể đạt được lợi nhuận tới 18-20%/năm để đủ trả lãi ngân hàng. Cá biệt Ngân hàng Đầu tư & Phát triển Việt Nam đưa mức lãi suất thấp nhất là 15%/năm; Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam thấp nhất cũng là 15,2%/năm; Ngân hàng Công thương Việt Nam và Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Việt Nam có mức lãi suất thấp nhất là 15,5%/năm.

Tuy nhiên, không phải là khách hàng nào cũng vay được lãi suất đó. Thậm chí không loại trừ mức lãi suất cho vay 15%-15,5%/năm được thông báo chỉ có tính chất “ tượng trưng”, hay tuyên truyền về mặt tâm lý trong bối cảnh kinh tế chung hiện nay.

Những doanh nghiệp vay được thường thuộc diện có kim ngạch xuất khẩu khá, thị trường ổn định và sử dụng trọn gói dịch vụ của NHTM đó như cam kết chiết khấu bộ chứng từ, mua bán ngoại tệ, thanh toán quốc tế qua ngân hàng... Tức là NHTM chấp nhận lỗ khi cho vay lãi suất 15%-15,5%/năm nhưng bù lại họ thu lãi ở các dịch vụ khác có liên quan. Hoặc là các doanh nghiệp sản xuất hàng thay thế hàng nhập khẩu, hàng hoá thuộc danh mục ưu tiên của Chính phủ…

Lãi suất cho vay phổ biến vẫn là 18%/năm. Mức lãi suất đó quả thực  vẫn rất cao  nếu đặt trong bối cảnh sức mua giảm hiện nay. Nhiều mặt hàng vật liệu xây dựng mặc dù giảm giá nhưng vẫn ứ đọng và rất khó tiêu thụ. Giá các mặt hàng nông sản, thực phẩm... cũng giảm mạnh, người sản xuất kinh doanh có nguy cơ thua lỗ... Kim ngạch xuất khẩu tháng 10/2008 giảm hơn 3% so với tháng 9/2008.

Cũng chính do tình trạng chung của sản xuất kinh doanh nói trên nên hiện nay bản thân các NHTM cũng ngại cho vay. Các lĩnh vực kinh doanh sắt thép, ôtô, bất động sản, xây dựng cơ bản, chứng khoán, cao su, chăn nuôi lợn, kinh doanh thức ăn chăn nuôi, kinh doanh một số loại vật liệu xây dựng khác… hầu như không vay được vốn do nhiều NHTM có chủ trương rất hạn chế cho vay.

Bởi vì không những sản phẩm ứ đọng rất khó tiêu thụ, mà giá giảm mạnh, nhiều doanh nghiệp đang thua lỗ, vốn đọng. Vì vậy đã đề phòng rủi ro, nên tốt nhất là “tránh” cho vay các lĩnh vực kinh doanh đó. Thậm chí một số chi nhánh NHTM còn đang thúc ép khách hàng chấp nhận lỗ bán hàng ra để trả nợ ngân hàng.

Vốn "rủng rỉnh" nhưng vẫn khó hạ lãi suất

Đương nhiên với với việc giảm 1% tỷ lệ dự trữ bắt buộc nội tệ và 2% tỷ lệ dự trữ bắt buộc ngoại tệ, các NHTM giảm khoản nộp dự trữ bắt buộc khoảng 10.000–12.000 tỷ đồng. Bên cạnh đó các NHTM đang thanh toán trước hạn 20.300 tỷ đồng tín phiếu bắt buộc. Hơn nữa, khoảng trên 20.000 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, tín phiếu NHNN… mà các NHTM đã mua trước đó, nay đến hạn thanh toán… Cộng với khoảng 50.000 tỷ đồng vốn đang “rủng rỉnh” hiện nay nên các NHTM có nguồn vốn khả dụng rất lớn tới trên 100.000 tỷ đồng. Đây là điều kiện cần để giảm lãi suất cho vay.

Song thực tế nguồn vốn hiện nay được các NHTM huy động trên thị trường trong thời gian qua với lãi suất khá cao, bình quân tới trên 15%/năm, thậm chí tới 18%/năm, trừ đi tỷ lệ dự trữ bắt buộc bình quân 5-10%/năm, vốn dự trữ thanh toán, tồn quỹ tiền mặt… nên nếu giảm lãi suất xuống dưới 16%/năm coi như bị lỗ, nên các NHTM vẫn rất khó điều chỉnh giảm đáng kể lãi suất cho vay.

Ngược lại với lãi suất cho vay 17%–18%/năm thì vẫn đang là lực cản cho việc tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng của các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, hộ nông dân…

Bên cạnh đó xu hướng tới đây các NHTM tiếp tục hạ thấp lãi suất huy động vốn nội tệ trên thị trường. Nhưng cũng có một sức ép khác là nếu không cho vay ra để đọng vốn thì các NHTM cũng bị lỗ, thâm chí thua lỗ lớn hơn mà cho vay ra thì dễ gặp rủi ro, cho vay với lãi suất thấp thì bị lỗ. Nên đây đang là bài toán khó của NHTM. Không những vậy, nhiều NHTM, nhiều chi nhánh NHTM trong 10 tháng đầu năm 2008 tăng trưởng tín dụng thấp.

Số liệu thống kê tính đến hết tháng 9/2008 cho hay, tổng dư nợ cho vay nền kinh tế của toàn ngành ngân hàng mới tăng 18,03% so với cuối năm 2007, một số NHTM đạt thấp hơn, trong khi đó mục tiêu cả năm tăng trưởng dư nợ 30% rất khó đạt được.

Không chỉ vậy, nhiều chi nhánh NHTM và nhiều NHTM chỉ tiêu lợi nhuận chưa đạt, với sức ép cổ tức chia cho cổ đông… nên buộc họ phải đẩy mạnh cho vay. Nên trong thực tế  đang diễn ra tình trạng cạnh tranh giữa các NHTM để thu hút khách hàng có dự án tốt, có tình trạng tài chính lành mạnh, có khả năng tiêu thụ sản phẩm bình thường... nhằm đẩy mạnh cho vay.

Nhưng lãi suất thực tế cho vay không thể giảm bởi vậy nhiều doanh nghiệp dù có dự án tốt vẫn không dám vay vốn ngân hàng.  

Vì thế, các quyết định cắt giảm lãi suất chủ đạo của NHNN chỉ có thể làm dịu đi phần nào những bức xúc của dư luận trong xu hướng chỉ số giá tháng 10/2008 đã giảm tới 0,19% và khó tăng trong tháng 11/2008, xu hướng cắt giảm lãi suất trên thế giới trước tác động của khủng hoảng tài chính lan rộng, tình trạng khó khăn của doanh nghiệp...

Còn thực tế hiện nay thì lãi suất cho vay vốn của các NHTM hiện nay vẫn quá cao so với trước thời điểm thắt chặt tiền tệ, với  mặt bằng lãi suất của khu vực và thế giới, ới sức chịu đựng của doanh nghiệp, hộ sản xuất... nên NHTM thì thừa vốn còn doanh nghiệp thì vẫn đang thiếu vốn. Tháo gỡ lực cản này chính là việc tiếp tục cắt giảm mạnh hơn nữa lãi suất trên thị trường.

Nguồn: VietnamNet.