Bởi thực tế đáng lo ngại là hiện nay năng lực quản lý, giám sát khu vực tài chính của VN dường như chưa theo kịp với tốc độ phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng (NH).

Các chuyên gia tại hội thảo "Cơ chế và biện pháp giám sát thị trường tài chính VN và Trung Quốc", được Học viện Tài chính quốc gia VN và Học viện Tài chính kinh tế Quảng Tây - Trung Quốc phối hợp tổ chức ngày 6.11, đã đưa ra thực trạng giám sát thị trường tài chính nước ta hiện nay.

Trọng tâm là các NH  và tổ chức tín dụng

TS Vũ Đình Ánh - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả - Học viện Tài chính - cho rằng, thị trường tài chính VN hiện đã hình thành đầy đủ cả ba bộ phận là thị trường tín dụng- NH, thị trường bảo hiểm và TTCK. Vì vậy việc giám sát thị trường tài chính cần giám sát cả ba thị trường bộ phận này. Trong đó, TS Ánh cho rằng do vị trí đặc biệt nên việc giám sát tài chính các NH và tổ chức tín dụng là trọng tâm. TS Ánh cho biết, việc giám sát các NH và tổ chức tín dụng ở nước ta hiện đang gặp khó khăn do số lượng đối tượng giám sát tăng nhanh.

Bên cạnh đó, nghiệp vụ tài chính NH không ngừng mở rộng và ngày càng phức tạp. Đến nay, NHNN đã cấp phép cho gần 100 NHTM trong nước, các Cty tài chính và các chi nhánh NH nước ngoài.

Ngoài ra, còn 1.000 quỹ tín dụng nhân dân. Theo TS Ánh, con số này là "quá lớn". Thống kê cho thấy, đến tháng 7.2008, VN đã có 4 NHTM nhà nước, 6 NH liên doanh, 37 NHTMCP, 44 chi nhánh NH nước ngoài, 14 Cty tài chính, 13 Cty cho thuê tài chính và 998 quỹ tín dụng nhân dân cơ sở.

"Việc mở rộng các chức năng hoạt động NH cho các tổ chức tài chính phi NH khiến cho thị trường tài chính - tiền tệ VN quá sâu rộng" - TS Ánh nói. Trong khi chúng ta lại thiếu chiến lược, quy hoạch đồng bộ, những quy chế hoạt động và quản lý, chồng chéo trong chức năng hoạt động NH, đặc biệt là hoạt động cho vay hỗ trợ, huy động vốn. Do đó làm giảm hiệu quả kinh tế của các nguồn vốn, dẫn tới sự chia cắt thị trường tài chính và tăng nguy cơ đổ vỡ của hệ thống tài chính. Vì vậy, theo ông Ánh, yêu cầu cấp bách hiện nay đối với việc giám sát hệ thống NH là giám sát thành lập mới tổ chức tín dụng, giám sát chất lượng tài sản nợ, tài sản có; giám sát rủi ro và dự phòng rủi ro.

Lúng túng chuyện mô hình

Đề cập tới mô hình và cơ cấu giám sát thị trường tài chính, TS Nguyễn Thị Kim Thanh nêu kinh nghiệm các nước với 3 mô hình: Theo lĩnh vực (mô hình phân tán); theo mục đích; mô hình một cơ quan giám sát duy nhất, có thể tách ra từ cơ quan thanh tra hoặc từ bộ phận giám sát của NHNN.

Hiện nay, việc giám sát đối với hệ thống tài chính ở nước ta như sau: tổ chức tín dụng và NH do NHNN, Bộ Tài chính, Thanh tra Chính phủ và Bảo hiểm tiền gửi VN giám sát; các định chế trong lĩnh vực bảo hiểm, CK do Bộ Tài chính và Thanh tra Chính phủ giám sát.

Ngoài ra, các DNNN trong lĩnh vực bảo hiểm, CK trực thuộc các NHTMNN cũng chịu sự giám sát của Kiểm toán Nhà nước. Do đó, TS Thanh cho rằng: "Mô hình, tổ chức, cơ chế giám sát của VN phân tán nhưng chồng chéo".

PGS - TS Nguyễn Văn Kỷ nêu ý kiến, việc giám sát thị trường tài chính ở nước ta nên tập trung vào giám sát những dòng tiền dịch chuyển thông qua thị trường tài chính. Câu chuyện điều tiết dòng tiền trong lưu thông gắn với lạm phát, thanh khoản cũng như tăng trưởng vừa qua đã để lại nhiều bài học. Do đó, TS Kỷ cho rằng, cần xác định rõ đối tượng, nội dung, cơ cấu giám sát nhiều tầng. Có tổ chức đứng ra thực hiện và chịu trách nhiệm (bao gồm cả giám sát NHNN, quỹ tiền tệ của Chính phủ).

Ai sẽ giám sát?

Nhiều ý kiến cho rằng, việc giám sát thị trường tài chính quốc gia nên do Quốc hội đảm nhận. ThS Nguyễn Minh Tân - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính - Ngân sách (VPQH) viện dẫn Điều 83 Hiến pháp và cho rằng, việc giám sát hoạt động kinh tế-xã hội, tài chính, NSNN thuộc thẩm quyền giám sát của Quốc hội.

Theo ông Tân, Quốc hội có quyền ban hành những quy định pháp luật điều chỉnh thị trường tài chính. Từ hoạt động giám sát, Quốc hội có thể kịp thời sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ những quy định không còn phù hợp.

Ông Tân cho rằng, Quốc hội là cơ quan duy nhất thực hiện quyền giám sát tài chính, ngân sách thị trường tài chính. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, với sức ép về thời gian và việc thực hiện các chức năng khác, nên giám sát của Quốc hội ít được theo đuổi đến cùng và trách nhiệm theo dõi thực hiện thường ở các cơ quan nhà nước khác.

Tháng 3.2008, Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia được Chính phủ thành lập.

Theo TS Nguyễn Thị Kim Thanh, đây được coi là biện pháp hỗ trợ, định hướng họat động và chuẩn hóa các quy tắc và công cụ giám sát tài chính cho các cơ quan giám sát tài chính chuyên ngành.

Nguồn: Lao Động