Vẫn còn những điểm "hở"

Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân - Vụ phó Vụ Pháp chế - Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, các văn bản quy định, hướng dẫn về thực thi cam kết WTO trong lĩnh vực phân phối đã được ban hành khá đầy đủ. Về cơ bản đây có thể xem là một lĩnh vực kinh doanh có điều kiện và DN khi đầu tư vào đây phải đáp ứng các tiêu chí do các cơ quan quản lý đưa ra.

DN nước ngoài vào thị trường Việt Nam được tự do lập cơ sở thứ nhất sau khi đáp ứng được các tiêu chí là: số lượng các cơ sở bán lẻ trên địa bàn; sự ổn định của thị trường, mật độ dân cư, sự phù hợp quy hoạch... Các địa phương cũng dựa trên các tiêu chí này để cấp phép.

Về vấn đề này, bà Hoàng Thị Tuyết Hoa - Vu phó Vụ Kế hoạch thừa nhận, cấp phép hiện nay do địa phương làm. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều lỏng lẻo. Cần nhìn nhận vấn đề ở đây là không chỉ khuyến khích đầu tư mà còn phải mở cửa dịch vụ phân phối cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Bên cạnh đó, bà Hoa cũng chỉ ra một điểm hở cần chú ý, theo các quy định việc bán hàng của doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ phân phối là hai vấn đề khác nhau. Hiện nay, các DN đầu tư nước ngoài có sản xuất tại Việt Nam được quyền nhập khẩu hàng để bán. Vậy các DN này có được bán hàng trên hệ thống bán sản phẩm của họ có sẵn trước đây hay không?

Đặc biệt, có một kẽ hở lớn rất có thể sẽ được các nhà đầu tư nước ngoài lợi dụng để vượt qua các rào cản kỹ thuật đó là sử dụng hình thức nhượng quyền thường mại. Luật quy định nhà đầu tư nước ngoài khi mở điểm phân phối thứ hai phải xin phép và được chấp thuận. Tuy nhiên, họ có thể thực hiện việc nhượng quyền thương mại, đưa thương hiệu, công nghệ.. tham gia vào thị trường phân phối dưới danh nghĩa một công ty trong nước. Và về lâu dài sẽ có những cách khác để họ có thể nắm quyền thực chất hơn mà không cần phải giải trình về các điều kiện như yêu cầu mở thêm một điểm mới.

Vấn đề này càng trở nên đáng ngại đối với những lĩnh vực nhạy cảm mà Việt Nam kéo dài thời gian mở cửa hay loại trừ vĩnh viễn không mở cửa. Tuy nhiên, ngay cả đối với các DN Việt Nam đang sản xuất, kinh doanh các mặt hàng không mở cửa theo cam kết, số liệu thống kê không chính thức cho thấy, hiện có khá nhiều DN trong ngành dược đã bán tới 30% cổ phần cho các tập đoàn nước ngoài. Tương tự, trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu và một số DN ngành hàng khác cũng không loại trừ có thể họ đã và sẽ bắt tay với DN nước ngoài vì luật không cấm…

Và trong cả hai trường hợp trên, sự hiện diện của nước ngoài là không thể chối cãi và một khi họ trở thành cổ đông lớn trong các DN này thì mọi quy định về hạn chế hay loại trừ đều bị vượt qua.

Quy hoạch là gốc rễ

Trước những vấn đề này, ông Hoàng Thọ Xuân - Vụ trưởng Vụ Chính sách thị trường trong nước cho rằng đã có sự chuẩn bị về cơ bản. Tuy nhiên, có những phát sinh mới trong thực tế thì cần phải có sự liên hệ, thống nhất để trao đổi giải quyết. Chuẩn bị cho ngày 1/1/2009, Bộ Công Thương sẽ thành lập một tổ phối hợp công tác giữa các cơ quan liên quan để giải quyết các vấn đề cần thiết.

"Tất nhiên, điều này không có nghĩa các DN trong nước muốn làm sao cũng được mà quan trọng là các DN phải mạnh lên. Nếu chuẩn bị tốt chắc chắn chúng ta sẽ không đến nỗi mất bình tĩnh"- ông Xuân khẳng định.

Được biết, hiện nay, Bộ Công Thương đang cùng các địa phương phối hợp rà soát và xây dựng các quy hoạch về phân phối, thương mại. Đến cuối quý 1/2009 sẽ hoàn thành để phê duyệt. Theo đó, Bộ sẽ thực hiện các quy hoạch lớn, các vùng trọng điểm, cơ sở mang tầm cỡ quốc gia, địa phương thực hiện chi tiết, cụ thể. Làm sao quy hoạch của địa phương và của Bộ không trái nhau. Có quy hoạch là cơ sở quan trọng để định hướng phát triển thị trường phân phối, kêu gọi DN trong nước hợp lực để phát triển, cạnh tranh tốt hơn.

"Với sự chuẩn bị như thế, nhiều chuyên gia cho rằng, các DN và nhà quản lý đã nhận thức được vấn đề. Cái lo bây giờ không phải là không có sự thống nhất, rồi đến lúc nào đó mỗi nơi nói một kiểu, các vấn đề cụ thể sẽ rất khó giải quyết"- ông Xuân nói.
Nguồn: Vietnamnet