Cuộc chơi không ngang sức

Nhiều ý kiến cho rằng, VN mở cửa thị trường vào thời điểm nền kinh tế thế giới đang trong thời kỳ suy thoái, vì vậy năm 2009 chưa phải là năm cao trào của cuộc cạnh tranh “nội – ngoại”? Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên nhận định, việc mở cửa sẽ tạo ra sự cạnh tranh quyết liệt, song nó cũng giúp cho DN trong nước học hỏi kinh nghiệm, nỗ lực vươn lên.

Còn đứng ở góc độ DN, đại diện Tập đoàn Phú Thái nhìn nhận: “Cuộc đua giữa DN nội - ngoại để giành thị phần đang được ví như “võ sĩ hạng ruồi” đấu với “võ sĩ hạng nặng”. Mới chỉ có Metro (xếp thứ 5 trong 10 tập đoàn bán lẻ lớn nhất thế giới) vào VN nhưng các DN trong nước đã cảm thấy chới với. Điều gì sẽ xảy ra nếu như Tesco, Wall Mart… sẽ vào VN?”.

Khi được hỏi: “Tập đoàn nào đang là đối thủ đáng gờm nhất của Saigon Co.op?”. Bà Nguyễn Thị Tranh, Phó Tổng Giám đốc Saigon Co.op cho rằng: “Không phải Metro, cũng không là Wall Mart, chính Lotte Mart mới là đối thủ khiến tôi mất ăn, mất ngủ!”. Theo bà Tranh, mặc dù đại siêu thị Lotte Mart (quận 7) chưa đưa vào hoạt động xong những bảng quảng cáo đã được đăng tải khắp nơi. Mặt khác, trong giới trẻ và người tiêu dùng trung niên tại VN, có khá nhiều người hiện vẫn đang bị chi phối bởi “làn sóng Hàn” từ ăn mặc cho đến lối sống,…

Bà Đinh Thị Mỹ Loan, Phó Chủ tịch Thường trực, Tổng Thư ký Hiệp hội các nhà bán lẻ VN cũng nhìn nhận, cuộc chơi mới chỉ ở khúc dạo đầu nhưng lợi thế đang có xu hướng nghiêng về các nhà đầu tư nước ngoài. Họ không những mạnh về tiền mà còn hơn hẳn chúng ta về nhiều mặt.

Trong bán lẻ, mặt bằng được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu. Thực tế, đã và đang có hiện tượng những mặt bằng “ngon” rơi dần vào tay các tập đoàn nước ngoài. Một DN kể rằng, để đi tìm mặt bằng họ đã mất 2 năm để “qua lại” với lãnh đạo tỉnh. Nhưng “đùng một cái”, chỉ sau 30 ngày DN này đã bị đánh bật khỏi tỉnh, còn mặt bằng thì vào tay của một DN nước ngoài. Lãnh đạo tỉnh này thẳng thắn: “Thời buổi thị trường, ai nhiều tiền hơn sẽ được làm chủ những mặt bằng tốt nhất!”. Một DN bức xúc: “Nếu chỉ căn cứ vào tiền, rồi đưa các mặt bằng vào đấu thầu mà không xét đến các yếu tố như sản xuất, xã hội để nâng đỡ các DN trong nước thì muôn đời chúng ta không thể sánh được với nước ngoài!”.

Thiếu tính liên kết, manh mún

Trước sự tấn công ồ ạt của các tập đoàn nước ngoài, hầu hết các DN đều cho rằng, nếu không liên kết mà cứ hoạt động riêng lẻ thì sẽ không thể chống chọi được. Giữa năm 2007, Công ty VDA – một liên doanh giữa 4 “đại gia” của VN (Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn - Satra, Saigon Co.op, Tổng Công ty Thương mại Hà Nội và Tập đoàn Phú Thái) ra đời với sự ủng hộ của nhiều bộ ngành chức năng. Nhưng hơn 1 năm hoạt động, đến nay VDA vẫn chỉ loay hoay với một số dự án phát triển logicstic tại Đà Nẵng và chưa đưa vào hoạt động được siêu thị nào. Một DN thành viên thừa nhận, dự án này sẽ khó có thể phát triển mạnh như mong muốn, vì mạnh ai nấy lo cho DN của mình!

Nhiều năm qua, Thành ủy và UBND TPHCM đã chỉ đạo Satra và Saigon Co.op phải tiến hành liên kết để hình thành chuỗi siêu thị bán lẻ, trước khi chúng ta mở cửa cho nước ngoài. Chúng tôi đã đặt vấn đề này cho cả 2 phía, mới vỡ lẽ, dự án không thành là do họ đã không “phục” nhau. Chỉ mỗi việc chọn tên đặt cho siêu thị (trong trường hợp liên kết) là Satra – Co.opMart hay Co.opMart – Satra cũng là cả một vấn đề. Công bằng mà nói, Co.opMart đang có nhiều lợi thế hơn trong lĩnh vực bán lẻ, còn Satra có thế mạnh trong việc cung ứng hàng hóa theo dạng sỉ (vì đơn vị này có tới hơn 60 DN thành viên) và còn có khá nhiều mặt bằng đẹp mà Co.opMart có “nằm mơ cũng không có được”! Vì chưa có nhiều kinh nghiệm, “nước đã đến chân” nhưng Satra vẫn chưa xây dựng được hệ thống phân phối một cách bài bản, chuyên nghiệp.

Phải có cơ chế cho bán lẻ

Để nâng cao sức cạnh tranh của DN VN, mới đây Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Công thương xây dựng đề án “Giải pháp đẩy mạnh phát triển và tăng cường quản lý nhà nước đối với các hệ thống phân phối trên thị trường bán lẻ nước ta và những năm tiếp theo”. Thực chất đây là công việc tiếp tục đổi mới và tổ chức lại thị trường trong nước mà trọng tâm là bán lẻ.

Theo các chuyên gia, cơ cấu tiêu dùng trong những năm tới sẽ có nhiều thay đổi, đó là tỷ trọng hàng hóa lưu thông qua kênh phân phối truyền thống (chợ, cửa hàng nhỏ) sẽ giảm dần, thay vào đó là mua sắm văn minh, hiện đại sẽ phát triển mạnh. Do vậy, cần phải xác định được vấn đề này thì chúng ta mới tập trung đúng nơi, đúng chỗ cho ngành phân phối. Theo đề xuất của TS Đỗ Trường Giang, Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công thương, trước mắt phải tập trung cho loại hình bán lẻ tiên tiến, hiện đại và chuyên nghiệp, đồng thời xây dựng các trung tâm thương mại, siêu thị quy mô lớn và vừa, từ đó kết nối thành chuỗi trung tâm mua sắm, chuỗi siêu thị. Từng bước nâng cấp và cải tạo các cửa hàng bán lẻ trở thành các cửa hàng tiện lợi.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan cũng cho rằng, năm 2009 – năm đầu tiên mở cửa, các DN nước ngoài cần có thêm thời gian để nghiên cứu về thị trường nên các DN trong nước cần phải nỗ lực hơn trong việc mở rộng thị phần. Về phía nhà nước cũng phải hỗ trợ cho họ, bằng việc mạnh dạn bán mặt bằng chỉ định cho DN mà không thông qua đấu thầu.

Nguyên Bộ trưởng Thương mại Trương Đình Tuyển cũng cho rằng: “Đã là quá muộn trong việc xây dựng đề án phát triển ngành thương mại nội địa. Nhưng muộn còn hơn không! Kinh nghiệm cho thấy, nếu không có sự chỉ đạo sát sao của Chính phủ và sự vào cuộc mạnh mẽ của nhiều bộ ngành chức năng thì đề án sẽ khó thành hiện thực”. 
Nguồn: SGGP