cũng đã yêu cầu Ngân hàng (NH) Nhà nước chỉ đạo các NH xem xét, điều chỉnh LS cho những hợp đồng đã ký ở thời điểm LS cao để phù hợp với LS hiện hành.

Lãi suất huy động kỳ hạn ba tháng và lãi suất cho vay thấp nhất ở một số ngân hàng

“LS khom lưng”

Đó là cách nói ví von của giám đốc phụ trách tài chính một doanh nghiệp ngành thủy sản về LS cho vay hiện nay.

Theo giám đốc này, khi trần LS cho vay được giảm xuống, những người cùng đứng trong “căn phòng”  LS ở hai trạng thái khác nhau: người đi vay thì muốn ngồi cho thoải mái, còn người cho vay là các NH lại vẫn muốn đứng.

Quyền thuộc về người cho vay vì thế cả hai cùng phải “khom lưng” cho hợp với trần LS mới đang hạ thấp.

Theo vị giám đốc này, tình trạng “khom lưng” này sẽ chưa chấm dứt khi lộ trình giảm LS cơ bản chưa kết thúc. Càng về sau, trần LS càng giảm sâu, tình trạng “khom lưng” gây khó chịu cho cả người đi vay lẫn người cho vay.

Thực tế đã phát sinh tình trạng người đi vay chờ LS giảm mạnh. Còn người cho vay thì “dùng dằng” chưa muốn giảm LS nhưng không thể làm khác hơn vì đang thừa vốn và phải chấp hành trần LS cho vay.

Vì vậy, thời gian gần đây tốc độ giảm LS cho vay không nhiều. Trong đợt giảm LS cơ bản còn 10%, đưa trần LS cho vay từ 16,5% còn 15%, hầu hết NH cổ phần đều áp dụng LS trần, không còn “ồn ào” khi công bố các mức LS cho vay dưới trần như trước.

Hiện, mức LS cho vay thấp nhất ở các NH cổ phần là 13,2%/năm thuộc về NH Xuất nhập khẩu VN, với NH thương mại nhà nước là 10-11,5%/năm đưa ra bởi NH Đầu tư - phát triển VN.

Hiện các ngân hàng đang tính toán LS huy động cho phù hợp với LS cơ bản trong đợt giảm tới đây. Nếu mức giảm là 2%, LS cơ bản còn 8% thì trần LS cho vay chỉ còn 12%/năm. Trường hợp mức giảm là 1% thì trần LS cho vay còn 13,5%/năm.

Giảm LS, áp lực lên NH

Như vậy, gánh nặng LS đang dần dịch chuyển từ người vay sang… người cho vay khi LS cơ bản đã và sẽ còn liên tục được cắt giảm.

Giữa năm 2008, người đi vay muốn chóng mặt khi LS cho vay tăng dần theo đà tăng của LS cơ bản để kiềm chế lạm phát. Trần LS cho vay có lúc đã được đẩy lên 21%/năm nhưng sau đó, chỉ trong vòng hai tháng sau bốn lần giảm LS cơ bản, trần LS cho vay đã được cắt giảm chỉ còn 15%/năm.

Người mới vay vốn, dù chưa hài lòng với mức trần LS vay này, nhưng cũng cảm thấy nhẹ gánh khi mỗi 1 tỉ đồng vốn vay đã giảm được 60 triệu đồng/năm (khoảng 5 triệu đồng/tháng).

Những người đã lỡ ký hợp đồng vay khi LS còn ở mức cao cũng đang xoay trở để có được mức LS thấp hơn. Một số khách hàng thì tìm nguồn vốn khác để trả nợ trước hạn, chuyển sang vay theo hợp đồng mới có LS thấp hơn.

Còn những khách hàng ruột của NH thì bắn tiếng sẽ trả nợ trước hạn và đi NH khác nếu NH đang cho vay không điều chỉnh LS đã ký trên hợp đồng theo mặt bằng LS cho vay mới.

Vì thế cứ sau mỗi đợt giảm LS cơ bản, các NH lại đau đầu khi giải bài toán LS với khách hàng mà NH ít bị thiệt nhất.

Đây cũng là lý do khiến các NH “kêu” trước việc LS cơ bản giảm quá nhanh trong một thời gian ngắn vì họ chưa “tiêu” hết số vốn đã huy động ở LS cao. Tuy nhiên, các NH cũng đã phải thừa nhận một thực tế là họ phải giảm LS vì sự sống còn của nền kinh tế. Trường hợp NH chậm giảm LS, NH Nhà nước sẽ sử dụng đến LS cơ bản.

Chuyển sang người… gửi tiền?

Tổng giám đốc một NH cổ phần cho biết, nếu đưa LS cơ bản xuống 8%, trần LS cho vay chỉ còn 12%/năm, NH cho vay 10-11% thì LS huy động sẽ chỉ còn… 5-6%/năm.

Ông này tính toán chi phí trên một đồng vốn cho vay chiếm 4-5% (gồm chi phí điều hành 1,6%, chi phí rủi ro dự phòng tín dụng 0,75%, lợi nhuận tối thiểu 2,4-2,5%). Với chi phí vốn này NH khó có thể giảm LS cho vay xuống 10-11%/năm, trừ trường hợp ép LS gửi tiền giảm thêm.

Hiện LS huy động đang ngấp nghé ngưỡng 9%/năm, tức giảm 50% so với lúc cao nhất. Để có thể giảm thêm LS cho vay thì phải giảm mạnh LS huy động, có nghĩa gánh nặng LS sẽ được chuyển dần sang người gửi tiền.

Nhưng tổng giám đốc một NH cho rằng đáy của LS huy động có thể là 7-8%/năm, tức là LS huy động còn giảm thêm nhưng không giảm nhiều vì còn phụ thuộc vào tốc độ lạm phát trong thời gian tới.

Cách nay vài năm, các NH cũng đã có mức LS huy động này khi nền kinh tế trong tình trạng lạm phát thấp.

Tuy nhiên, cũng có chuyên gia cho rằng không phải cứ giảm LS cơ bản là phải giảm LS huy động vì còn một “chốt”, đó là dự trữ bắt buộc. Việc giảm nhanh dự trữ bắt buộc vừa giúp các NH mở rộng tín dụng đồng thời giảm bớt chi phí sử dụng vốn, qua đó giảm LS cho vay. Hiện dự trữ bắt buộc VND là 8% và có thể giảm thêm.
Nguồn: Tuổi Trẻ