Vướng về cơ chế

Một số vấn đề liên quan đến hoạt động tín dụng (trong đó có LS) đã được Quốc hội, Chính phủ chỉ đạo nhưng lại chưa có những văn bản quy phạm pháp luật cần thiết để thi hành/ hoặc nếu có thì lại bất lợi cho các tổ chức tín dụng (TCTD)/ hoặc không có nhiều ý nghĩa trong bối cảnh hiện nay. Nghị quyết số 23/2008/QH12 của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2009 có nêu: " Các TCTD điều hành LS cho vay trên cơ sở lãi suất cơ bản (LSCB) của NH Nhà nước (NHNN) theo quy định của pháp luật và được phép cho vay theo LS thoả thuận đối với một số dự án sản xuất-kinh doanh có hiệu quả cao...".

Nhưng thế nào là dự án hiệu quả cao thì không có tiêu chí để xác định. Mặt khác, LS thỏa thuận mà các TCTD mong muốn là không bị ràng buộc bởi trần 150%, còn đã là dự án hiệu quả cao thì NH nào cũng sẵn sàng cho vay với LS thấp hơn trần khá nhiều mà không cần sự cho phép của Quốc hội. Chính phủ chỉ đạo NH Thương mại (NHTM) dãn nợ, gia hạn nợ để giúp các DN có vốn phục vụ SX và kinh doanh, nhằm ổn định nền kinh tế.

Điều này cũng phù hợp với ý kiến của DN và một số NHTM, nhưng theo QĐ 493/2005/QĐ-NHNN của NHNN về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng thì các khoản vay khi đến hạn mà DN không trả được nợ thì phải chuyển nợ quá hạn, trích dự phòng rủi ro, ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh, xếp loại, đánh giá TCTD.

Nếu không có những hướng dẫn để tháo gỡ khó khăn thì TCTD khó có thể chủ động dãn nợ, gia hạn nợ cho DN được... Ngay cả về vấn đề cơ chế điều hành LS hiện cũng còn nhiều ý kiến. Trong khi đại diện một số NHTM nhà nước thì cho rằng LSCB nên hạ (về 7%/năm) để giảm tiếp trần LS cho vay, đỡ khó khăn cho khách hàng và kích thích nhu cầu vay vốn thì một số NHTMCP lại cho rằng LS huy động bình quân của các NH đang cao nếu giảm LSCB thì NHTM sẽ lỗ...

DN ít khả năng hấp thụ vốn

Qua nhiều ý kiến tại các hội thảo, hội nghị, thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng thì một số DN, đặc biệt là DNNVV vẫn kêu khó tiếp cận vốn NH, nhưng ngược lại nhiều NH lại kêu là khó tăng trưởng tín dụng vì nhu cầu vay vốn của DN rất ít. Thực tế thì đúng là những DN không đủ điều kiện vay (không có TS thế chấp, nhiều hàng tồn đọng chưa tiêu thụ, không có thị trường, nợ xấu ...) thì khó tiếp cận được với vốn NH, vì theo một TGĐ NHTMCP: "NH có thể hạ LS chứ không thể hạ điều kiện cho vay, nhất là trong bối cảnh kinh tế diễn biến phức tạp, khó lường như hiện nay, NH cũng phải tồn tại".

Một TGĐ NH khác nói: "DN có tồn tại thì NH mới tồn tại, không NH nào muốn dồn DN vào khó khăn cả. DN hiện nay theo tôi có 3 đối tượng chính. Một là những DN có cho vay 0% cũng không thể giúp phục hồi được mà chỉ mất vốn. Hai là những DN chưa tiếp cận vốn tín dụng (do họ chưa đặt quan hệ hoặc còn thiếu một số điều kiện). Ba là những DN đang vay, đang hoạt động bình thường".

Nhưng những DN đang hoạt động bình thường là những DN quản lý tài chính thận trọng. Vì vậy, trước những dự báo khó khăn năm 2009, những DN này nếu đã vay tiền với LS cao rồi thì tìm mọi cách thu xếp để trả nợ sớm, gắng tự xoay xở với vốn tự có, hạn chế vay để giảm chi phí trả lãi. DN nào có vay thì cũng chỉ vay ngắn hạn, món nhỏ. Nhiều DN chưa (hoặc không có) kế hoạch mở rộng sản xuất-kinh doanh trong năm 2009. Đây là một lo ngại rất lớn cho hoạt động tín dụng NH tới đây.

Lãi suất không phải là "cứu tinh"

NH thì không thể hạ các tiêu chuẩn cho vay dưới chuẩn, DN đã không đủ điều kiện vay thì cũng chẳng có cách nào để đủ chuẩn. Ông Vũ Quốc Tuấn (Hiệp hội Làng nghề VN) cho biết, một số DNNVV đang kêu là điều kiện cho vay của NH hiện có phần còn chặt hơn trước đây. Nhưng NH nào cũng khẳng định là không siết chặt và cũng không hạ thấp điều kiện cho vay. Ý kiến có phần trái chiều nhau có thể giải thích như sau: Trong bối cảnh tiềm ẩn rất nhiều rủi ro từ khả năng trả nợ của người vay (DN) thì ngoài tài sản thế chấp, bây giờ các NH thẩm định kỹ hơn hơn quan hệ vay/mượn của DN, lịch sử thanh toán các khoản nợ, yếu tố thu nhập tương lai... Trước đây, trong điều kiện kinh tế bình thường, DN vay, trả nợ đúng kỳ hạn thì những điều kiện này không bị xem xét chặt chẽ lắm.

Vì vậy, một lãnh đạo NHTM nói: " Trong quan hệ tín dụng giữa NH và DN hiện có hai thách thức khó vượt qua được: Một là NH có dám chấp nhận rủi ro không? Hai là DN có khả năng trả được nợ không?" . Theo ý kiến chung của nhiều DN và NH thì vấn đề mấu chốt hiện nay là Chính phủ nên có các giải pháp cụ thể, quyết liệt kích cầu đầu tư và tiêu dùng, khơi thông đầu ra cho sản xuất-kinh doanh. Chỉ khi có thị trường tiêu thụ thì DN mới tăng nhu cầu vay vốn, đẩy mạnh SX-KD, mới có lợi nhuận để trả nợ và mở rộng sản xuất. Nếu chỉ nhấn mạnh đến chính sách tín dụng, đặc biệt là LS thì đây không phải là "nút thắt" hiện nay trong tháo gỡ khó khăn để đẩy mạnh sản xuất kinh doanh và XK
Nguồn: Lao Động