Trong quý I, hoặc ngay trong tháng hai này, nếu đề án giá điện theo cơ chế thị trường của Bộ Công Thương được thông qua, giá điện sẽ tăng ít nhất 8-9%. Điều này đang đặt nền kinh tế trước những thử thách mới khó chống đỡ, do giá năng lượng - đầu vào của các ngành kinh tế tăng sẽ tạo hiệu ứng dây chuyền kéo giá tăng.

Giá cả khó dừng lại

Gói giải pháp kích cầu 1 tỉ USD của Chính phủ hiện vẫn chưa có địa chỉ cụ thể. Nhiều chuyên gia kinh tế đặc biệt lo ngại: 5 nhóm giải pháp kích cầu của Chính phủ đang được triển khai, chủ trương dãn thuế TNCN, giảm thuế TNDN mới được ban hành, một số biện pháp nhằm tiết giảm chi phí chỉ mới được các DN nhen nhóm thực hiện, nhưng đã xuất hiện một số yếu tố đe dọa ảnh hưởng đến hoạt động này.

Ngay khi Bộ Công Thương trình Chính phủ đề án tăng giá điện với mức tăng 8-9%, nhiều người, nhiều ngành đã lo ngại đề án này nếu được thông qua sẽ ảnh hưởng đến giải pháp kích cầu vừa được triển khai.

Theo tính toán của Bộ Công Thương, tác động của việc tăng giá điện sẽ không gây tác động lớn đến toàn bộ nền kinh tế, song các chuyên gia kinh tế đều lo ngại về tác động không dừng lại từ "cú sốc" tăng giá đồng loạt này. Ông Đinh Sơn Hùng - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM - nhận xét: "ảnh hưởng dây chuyền từ tăng giá điện là tất yếu. Trong bối cảnh giá dầu thế giới đang ở mức thấp, giá nhiều nguyên liệu đầu vào NK cũng đang hạ thì đề xuất tăng giá sẽ gây nên hiệu ứng ngược".

Đứng ở góc độ một chuyên về giá cả, PGS-TS Ngô Trí Long - Học viện Tài chính phân tích: "Thực tế thời gian qua, mặt bằng giá đã đứng ở mức cao. Tới giữa năm 2008, các DN vẫn phải vay với lãi suất cao để đầu tư, đầu vào của sản xuất bị tăng cao; đầu ra không tiêu thụ được. Người tiêu dùng cũng phải thắt lưng buộc bụng với giá cả tăng, trong khi đồng lương ngày càng eo hẹp.

Giá xăng dầu đã được Nhà nước thả nổi, giờ giá điện tăng - ít hay nhiều, cũng ảnh hưởng tới giá thành sản phẩm, đi ngược với mục tiêu kích cầu nền kinh tế". Ông cho rằng: "Cần cân nhắc thời điểm tăng giá và phải thông qua một công ty kiểm toán độc lập để làm rõ giá thành điện cùng với những tính toán đầu vào".

Trong khi giá điện vẫn chờ phán quyết cuối cùng của Chính phủ, thì giá gas đã liên tiếp tăng trong 2 tuần qua, với mức tăng tổng cộng 15.000 đồng/bình 12kg - gần 10%. Nhiều khả năng gas tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Ông Lê Phúc Đại, Tổng giám đốc Cty năng lượng Vinagas - cho biết: "Cuối năm 2008, nguồn hàng gas trên thị trường thế giới đã có dấu hiệu khan hiếm, một số nước không bán hàng mua theo chuyến nữa. Đầu tháng một, giá gas tăng thêm 42,5USD/tấn, khiến giá gas trong nước tăng 10.000-12.000 đồng/bình từ ngày 1.1. Nhưng hiện nay, nguồn hàng trên thị trường thế giới tiếp tục khan hiếm, đẩy giá gas mua theo chuyến lên 435USD/tấn.

Nguyên nhân chính là do OPEC cắt giảm sản lượng khai thác dầu thô, dẫn đến sản lượng khí gas khai thác giảm mạnh". Giá gas tăng sẽ ảnh hưởng đến chi tiêu của những hộ dân và các đơn vị sản xuất sử dụng gas làm nguồn nhiên liệu chính và giá thành sản phẩm lại tăng theo.

Giá than sẽ theo cơ chế thị trường

Các ngành sản xuất tiêu thụ than cũng đang gặp khó khăn lớn, do TKV đã tăng giá cho ba ngành tiêu thụ than lớn là ximăng, giấy, phân bón trong tháng 11.2008. Riêng mặt hàng than cho điện cũng rục rịch tăng theo giá điện tăng, theo đề xuất của Bộ Công Thương là khoảng 20% trong năm nay.

Theo TKV, mặt hàng than cục bán cho sản xuất phân lân và sản xuất phân đạm điều chỉnh bằng khoảng 81% so với giá thành sản xuất. Giá than hiện nay bán cho 4 hộ tiêu dùng than lớn chỉ bằng khoảng 38% đến 79% giá thành tùy từng chủng loại than, chỉ bằng khoảng 30% đến 60% giá bán hộ lẻ trong nước và thấp hơn nhiều so với giá than xuất khẩu. Thời gian thực hiện điều chỉnh trong nửa đầu tháng 11.

Đến quý II/2009, thực hiện giá bán than cho sản xuất ximăng, giấy, phân bón theo giá thị trường. Ông Bùi Quang Lanh - TGĐ Cty phân lân Văn Điển - cho biết: Do giá than tăng từ 1,045 triệu đồng/tấn lên đến 3,1 triệu đồng/tấn trong năm 2008, nên sản xuất của Cty gặp rất nhiều khó khăn. Đầu vào tăng, nhưng đầu ra giảm sút. Các DN sản xuất phân lân chế biến - nhất là sản xuất supe lân, cũng chịu cảnh mua giá nguyên liệu (lưu huỳnh) rất cao.

Trước đây, mỗi khi có biến động như tăng giá xăng, giá điện, gas, tình hình lạm phát, nền kinh tế khó khăn, các ban ngành cũng như DN thường đưa ra kêu gọi, giải pháp tăng cường tiết kiệm. Nhưng lần này không ít đơn vị sản xuất cho rằng: "Chúng tôi đã tiết kiệm hết khả năng. Không thể mãi dùng chiêu "tiết kiệm chi tiêu" bởi không còn điểm để lùi".

Ông Phan Xuân Hồng - Tổng giám đốc Cty may Sài Gòn 3 - cho rằng: "Qua các đợt gặp khó khăn, hầu như DN nào cũng tăng cường tiết kiệm điện, chi phí sản xuất và tìm mọi cách nâng cao năng suất lao động. Thế nhưng, những điều này rồi cũng đến lúc đạt đến giới hạn cuối cùng. Và nếu nảy sinh tiếp những biến động như điều chỉnh tăng giá điện, các nhà sản xuất buộc phải hoặc tăng giá thành sản phẩm, hoặc... đóng cửa".

Nguồn: Lao Động