"Quy hoạch tổng thể phát triển các ngành CNPT VN đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020" (viết tắt là Quy hoạch tổng thể CNPT VN) đã được phê duyệt vài năm nay. Thế nhưng nói như TS.Trần Quang Hùng - Tổng thư ký Hiệp hội DN Điện tử VN - ngành CNPT VN vẫn "chưa có nhúc nhích gì".

DN FDI trầy trật tìm nhà cung cấp linh phụ kiện

Ngay từ khi làn sóng đầu tư nước ngoài (FDI) lần thứ nhất tràn vào VN, các nhà đầu tư NB, Hàn Quốc, Đài Loan... đã nhiều lần khuyến cáo VN cần chú trọng phát triển ngành CNPT để hỗ trợ cho các DN FDI. Trên thực tế từ đó đến nay, nhiều DN FDI đỏ mắt đi tìm từ Bắc vào Nam nhưng hầu như rất khó tìm ra các DN VN sản xuất linh phụ kiện đáp ứng được yêu cầu.

Đại diện Cty Daihatsu (NB) đã từng cho biết họ đi khảo sát hàng tháng trời tại 64 DN tìm nhà cung cấp ốc vít theo chuẩn quốc tế nhưng tất cả đều không đáp ứng. Còn Cty Canon, khảo sát hàng năm trời, trầy trật mãi mới tìm được các nhà cung cấp linh kiện phụ tùng tại VN.

Nhưng oái oăm là, trong số vài chục nhà cung cấp thì có đến hơn 90% là các DN FDI. Ngay những ngày đầu đặt chân vào VN, Cty LD Toyota VN đã khảo sát và tìm được vài DN VN cung cấp linh kiện, phụ tùng, nhưng đến khi mang mẫu về NB kiểm nghiệm thì không đạt chất lượng.

Ốc-vít hình lục lăng bị toét thành hình tròn

Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải khi còn là Bộ trưởng Bộ Công nghiệp đã từng nói trong một cuộc họp thẩm định "Dự thảo Quy hoạch tổng thể CNPT VN" rằng: "Các DN sản xuất linh kiện VN làm được cái ốc-vít xe đạp hình lục lăng, nhưng tra cái cờlê vào vừa vặn vài cái nó đã toét thành hình tròn".

Đây là một câu nói mang tính hình tượng đã khái quát rõ chất lượng của linh phụ kiện sản xuất tại VN hiện nay còn kém. Nhiều DN FDI như Canon, sau khi đã chọn được nhà cung cấp linh phụ kiện tại VN nhưng cũng chưa hoàn toàn yên tâm vì chất lượng sản phẩm không đồng đều.

"Có một DN VN đã từng cung cấp linh kiện cho chúng tôi, lần thứ nhất tốt nhưng lần thứ hai thì chất lượng đã thay đổi" - đại diện của Canon cho biết tại một cuộc hội thảo về ngành CNPT. Cũng chỉ là con ốc-vít đơn giản, nhưng sản phẩm của nhiều nhà cung ứng VN thiết kế thô, xấu; có DN thiết kế đẹp thì chất lượng nguyên liệu không bảo đảm, dễ bị gỉ sét.

Khách quan mà nói, trong những năm qua số DN VN sản xuất linh kiện phụ tùng có tăng lên, nhưng năng lực cũng chỉ dừng lại ở mức độ sản xuất các chi tiết, linh kiện có kích cỡ lớn, cồng kềnh và công nghệ đơn giản; chứ chưa sản xuất được những sản phẩm tinh vi. Theo nhiều DN sản xuất và lắp ráp có vốn FDI, ngành CNPT muốn phát triển phải đáp ứng được ba yếu tố: Chất lượng, giao hàng đúng hẹn và giá cả hợp lý. Thực trạng hiện nay là rất hiếm DN VN đáp ứng được cả ba yếu tố trên.

VN đang rớt lại phía sau

Trong Diễn đàn kinh tế Việt-Nhật có một chuyên gia NB đã phát biểu rằng "VN đang bị rớt lại phía sau các đối thủ". Vị chuyên gia này ví von ngành CNPT như đôi giày dành cho các VĐV điền kinh, không có giày và giày không tốt sẽ ảnh hưởng tới bước chạy.

Trên thực tế, ngay như ngành công nghiệp ôtô VN, đến nay có chưa đến 100 DN sản xuất phụ tùng dù ở mức đơn giản, trong khi đó ở Malaysia hơn 400 DN, còn ở Thái Lan thì trên 2.500 DN. Nhìn vào các nước trên và nếu xem họ là đối thủ cạnh tranh, thì lời của vị chuyên gia NB không còn là cảnh báo. Với ngành CNPT còn hoang sơ như thế, bắt các DN ôtô đến năm 2010 nội địa hoá trên 50% là chuyện không tưởng. 

Trong một cuộc hội thảo năm 2006, TGĐ Cty Panasonic VN Mitsuru Okada cho rằng, việc các Cty FDI phải vận chuyển linh kiện từ các nước lân cận vào VN lắp ráp làm tăng giá thành vì chi phí vận chuyển. Còn nếu đầu tư sản xuất linh kiện tại VN thì đòi hỏi vốn lớn. Ngoài vấn đề vốn, các yếu tố như kỹ thuật, đầu ra đang là những trở ngại ngăn cản các DN VN sản xuất linh phụ kiện phát triển. Để giải quyết những khó khăn này, nếu chỉ có Quy hoạch tổng thể thôi thì ước mơ về một ngành CNPT VN sẽ vẫn mãi nằm trên giấy.

Nguồn: Lao Động