Theo Nghị định số 141/2006/NĐ-CP của Chính phủ, vốn pháp định đối với các NHTMCP đến năm 2010 phải đạt 3.000 tỷ đồng. Từ nay đến 31-12-2010 là khoảng thời gian không quá ngắn để các ngân hàng thực hiện. Tuy nhiên, trong thực tế có khá nhiều ngân hàng đang lo “sốt vó”, tìm cách chạy đua về đích.

Kẻ gấp rút, người ung dung…

Bước vào mùa đại hội cổ đông thường niên năm nay, một trong những nội dung quan trọng được nhiều NHTMCP trình đại hội thông qua là kế hoạch tăng vốn điều lệ với mục tiêu sớm hoàn thành mốc 3.000 tỷ đồng càng nhanh càng tốt.

SCB đã đưa ra kế hoạch tăng vốn năm nay từ 2.047 tỷ đồng lên 3.374 tỷ đồng bằng việc phát hành trái phiếu chuyển đổi cho cổ đông hiện hữu và đối tác nước ngoài; VIBBank cũng đề ra kế hoạch tăng vốn từ 2.000 tỷ đồng lên 3.000 tỷ đồng. Đặc biệt nhóm các NHTMCP nhỏ như DaiABank, KienLongBank, Oceanbank, VietBank, PGBank, GiaĐinhBank, Đệ Nhất… vừa mới hoàn tất kế hoạch tăng vốn lên 1.000 tỷ đồng vào cuối năm 2008, liền bắt tay vào việc xây dựng kế hoạch tăng vốn mới.

Năm nay nhiều ngân hàng có mức vốn điều lệ gần hoặc đã tăng gấp 2-3 lần so với quy định vẫn có kế hoạch tăng vốn. Habubank dự kiến 6 tháng cuối năm 2009 sẽ tăng từ 2.800 tỷ đồng lên 3.000 tỷ đồng. DongABank tăng từ 2.880 tỷ lên 3.400 tỷ đồng; Sacombank từ 5.115 tỷ lên 6.700 tỷ đồng. Các ngân hàng "chiếu trên" không bị sức ép về vốn cũng như thời hạn quy định nhưng vẫn tăng vốn để nâng cao năng lực tài chính, mở rộng quy mộ hoạt động, đáp ứng lộ trình phát triển của mình. Tuy vậy, cũng có ngân hàng lại tỏ ra thận trọng với kế hoạch tăng vốn. Tăng vốn chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến cổ tức, tỷ suất sinh lời trên vốn giảm…

Khác với năm ngoái, các ngân hàng tăng vốn chủ yếu từ thặng dư vốn và chi trả cổ tức bằng cổ phiếu, năm nay phần lớn các ngân hàng đều  phát hành cổ phiếu mới cho cổ đông hiện hữu hoặc bán cho đối tác chiến lược nước ngoài. Tuy nhiên, xem ra việc thực hiện không hề đơn giản.

Vừa qua Saigonbank đã công bố phát hành 48 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu và cán bộ nhân viên với mệnh giá gốc, hạn chót nộp tiền là ngày 25-2-2009. Tuy nhiên,  không ít cổ đông đã bỏ quyền mua. Các ngân hàng “chiếu dưới” cũng rơi vào tình cảnh tương tự.

Bởi lẽ theo tính toán của cổ đông và giới đầu tư tài chính, nếu mua cổ phiếu mới bằng mệnh giá của các ngân hàng chưa khẳng định thương hiệu, hoạt động chưa nổi trội thì thà bỏ thêm ít tiền mua cổ phiếu hàng hiệu vẫn lợi hơn. Nhiều ngân hàng đã từng bỏ qua cơ hội tăng vốn điều lệ vào thời kỳ thị trường chứng khoán đạt đỉnh vàng son nay ngơ ngẩn tiếc nuối, đang tìm mọi cách để tăng vốn. 

“Đỏ mắt” tìm đối tác chiến lược

Những năm trước, nhiều ngân hàng khá thành công trong việc bán cổ phần cho đối tác chiến lược trong và ngoài nước, mang lại nguồn thặng dư vốn không nhỏ. Nhưng hiện nay việc tìm đối tác chiến lược không đơn giản. Đã có nhiều ngân hàng phải tạm hoãn, tạm dừng việc bán cổ phần cho đối tác chiến lược bởi khủng hoảng tài chính thế giới. Bởi lẽ, thời điểm này bán cho đối tác sẽ có  mức thặng dư vốn thấp, không như mong muốn.

Ngân hàng bán cho cổ đông hiện hữu bằng mệnh giá vẫn có lợi hơn, thay vì bán cho đối tác nước ngoài với giá bèo.  Đối với các ngân hàng đã khẳng định thương hiệu việc gọi vốn không phải là một áp lực lớn nhưng với các ngân hàng nhỏ, vốn của đối tác chiến lược là cứu cánh quan trọng, mang tính sống còn.

Bên cạnh đó, hiện nay nhiều doanh nghiệp cũng đang bị hạn chế về nguồn vốn do lượng tiền đầu tư chứng khoán trước đây bị đọng trên thị trường OTC hoặc do đầu tư dàn trải nên nhiều "đại gia" cũng ngắc ngứ về vốn kinh doanh… Chính vì vậy, việc tăng vốn bằng con đường tìm đối tác chiến lược của các ngân hàng nhỏ rất gian nan, khó có bước đột phá. Và đến năm 2010 số lượng ngân hàng không đạt mức vốn điều lệ 3.000 tỷ đồng sẽ không ít. Thách thức đặt ra: Nếu đạt đủ vốn điều lệ, sẽ được vào cửa sinh. Bằng không sẽ sa vào cửa tử: Bị sáp nhập hoặc giải thể. 

Theo ông Hồ Hữu Hạnh, Giám đốc NHNN chi nhánh TPHCM, các ngân hàng có thể tăng vốn từ từ theo lộ trình là tốt nhất và thừa nhận mốc vốn quy định 3.000 tỷ đồng là một thách thức lớn cho các ngân hàng nhỏ. Năm qua các ngân hàng này buộc phải tăng đủ 1.000 tỷ đồng và gặp rất nhiều khó khăn khi nhiều cổ đông từ chối mua. Các cổ đông là thể nhân, nhất là thành viên hội đồng quản trị, đã tìm mọi cách “giật gấu vá vai”, như bán bớt tài sản, tìm kiếm các nguồn vốn hỗ trợ khác để tăng vốn theo lộ trình…  Năm nay tình thế càng khó hơn!

Cổ phiếu ngân hàng sẽ bứt phá?

Nhiều chuyên gia cho rằng, áp lực tăng vốn điều lệ hiện nay còn phục vụ cho nhu cầu sử dụng vốn, nhất là vốn đầu tư vào các dự án trung, dài hạn hiệu quả. Theo quy định, tổng dư nợ cho vay đối với một khách hàng không được vượt quá 15% vốn tự có của một ngân hàng. Nếu vốn điều lệ nhỏ, ngân hàng khó có thể tiếp cận với các tập đoàn kinh tế và doanh nghiệp lớn trong nước. Ngoài ra, NHNN quy định cứ thêm 20 tỷ đồng vốn điều lệ, ngân hàng thương mại mới thành lập một chi nhánh. Vì vậy, để đáp ứng mục tiêu mở rộng mạng lưới hoạt động các ngân hàng phải tăng vốn.

Cũng có quan điểm cho rằng việc tăng vốn thời điểm này chưa chắc bảo đảm ngân hàng cạnh tranh và phát triển tốt hơn. Trong bối cảnh khó khăn, quy mô vốn không phải là yếu tố then chốt mà là chất lượng quản trị. Đơn cử, mặc dù mới đây Sacombank đã thông qua đại hội cổ đông kế hoạch tăng vốn lên 6.700 tỷ đồng, nhưng cổ đông chiến lược nước ngoài ANZ không đồng ý với lý do đây là thời điểm các ngân hàng lớn trên thế giới cũng chọn giải pháp an toàn thay vì đẩy mạnh kinh doanh.

Theo TS Trần Hoàng Ngân, Hiệu phó Trường Đại học kinh tế TPHCM, trong khủng hoảng thì ngân hàng là đối tượng phải hứng chịu áp lực trực tiếp, nên giá cổ phiếu rớt mạnh là điều bình thường. Tuy nhiên, sau khủng hoảng hoạt động ngân hàng sẽ phát triển nhanh, mạnh nhất. Vì vậy, cổ phiếu ngân hàng có nhiều khả năng sẽ hồi phục nhanh hơn các loại chứng khoán khác. Ngân hàng có thế mạnh là biết rõ được “sức khỏe” các doanh nghiệp để đẩy mạnh đầu tư và trong những thời điểm khó khăn nhất thì ngân hàng đã quyết toán, trích lập rủi ro. Do vậy, ngân hàng nào tồn tại được sẽ phát triển mạnh.

Riêng đối với các ngân hàng nhỏ, làm ăn kém hiệu quả, khó có thể tăng vốn theo lộ trình cũng nên tính đến chuyện sáp nhập với các ngân hàng có thế mạnh về vốn, thương hiệu, công nghệ. Và lộ trình ấy cũng phải cương quyết thực hiện để tăng tính cạnh tranh hoạt động ngân hàng trong bối cảnh hội nhập.

Nguồn: SGGP