Thị trường rất khó tính là EU chiếm đến 10 vụ. Chỉ trong 3 tháng đầu năm 2009, các DN trong nước đã vấp phải 2 vụ kiện chống bán phá giá.

Đó là trường hợp Canada kiện sản phẩm giày không thấm nước và Mỹ kiện túi nhựa PE. Cũng trong thời gian này, Ấn Độ có tới 3 quyết định cuối cùng áp thuế chống bán phá giá với hàng xuất khẩu từ Việt Nam (sợi vải, đĩa CD-R, đèn huỳnh quang).

Nguyên nhân dễ thấy là xuất khẩu Việt Nam tăng nhanh trong những năm gần đây, khiến các nước nhập khẩu phải tìm cách bảo hộ hàng hóa nội địa trước sản phẩm “made in Vietnam”.

Hầu hết DN vướng vào các vụ kiện chống bán phá giá đều bị ảnh hưởng nặng nề trong quá trình kinh doanh sau khi vụ kiện kết thúc, dù thắng hay thua. Ông Nguyễn Văn Kịch, Giám đốc Công ty Cafamex (nguyên Chủ tịch Ủy ban Tôm thuộc VASEP), nói: “Đã bị kiện thì chẳng hay ho gì. Không theo đến cùng sẽ bị áp thuế bất lợi, còn lao theo thì tốn mọi chi phí như tiền thuê luật sư, tiền thuế, doanh thu giảm sút; buôn bán bị hạn chế, luôn trong tình trạng dè chừng. Đối tác cũng mua bán với mình một cách bất thường vì họ chọn giải pháp an toàn”. Ông cho biết thêm, doanh số xuất khẩu tôm của Cafamex trước khi bị kiện ở khoảng 70 - 80 triệu USD/năm, sau đó giảm xuống đến hơn phân nửa. “DN giữ được 50% doanh số là mừng, chứ có công ty giảm xuống còn 10%. Tôi theo đuổi vụ kiện 4 năm trời mà vẫn chưa kết thúc, thời gian và tiền bạc đáng lý phải đầu tư vào kinh doanh, giờ đầu tư cho… kiện”.

Trước đây, trong các vụ kiện chống phá giá, DN đóng vai trò chính và chủ động kháng kiện. Nhưng với vụ kiện túi nhựa PE xách tay ở thị trường Mỹ mới đây (đang trong quá trình điều tra) là một trường hợp khác biệt. Bởi đây là lần đầu tiên DN đối mặt với một vụ kiện “đúp”, gồm cả chống bán phá giá và chống trợ cấp. Về cơ bản, một vụ kiện chống trợ cấp có nhiều điểm tương đồng với một vụ kiện chống bán phá giá. Cũng có giai đoạn sơ bộ, giai đoạn cuối cùng và đi đến quyết định áp thuế hay không.

“Điểm riêng nhận thấy rõ ràng nhất là ở vụ kiện chống trợ cấp, Chính phủ (ở đây có thể là Bộ Công thương, tùy theo sự chỉ định của Chính phủ - PV) phải tham gia với tư cách là một bên của vụ kiện, chứ không riêng DN, hiệp hội, và phải chứng minh với bên nguyên các nội dung liên quan” - TS Đinh Thị Mỹ Loan, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh, hiện là Chủ tịch Hội đồng tư vấn chống bán phá giá, chống trợ cấp, tự vệ thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI), nói. Còn ông Thành cho rằng, vụ kiện “đúp” túi PE là một tiền lệ xấu của hàng hóa Việt Nam xuất khẩu vào Mỹ.

Có nhiều biện pháp để DN phòng tránh rủi ro thương mại kiểu này như đa dạng hóa thị trường, tránh việc phát triển quá nóng, thay cạnh tranh bằng giá bằng cạnh tranh bởi các giá trị gia tăng khác… Về phía Nhà nước, Việt Nam cũng cần có nguồn nhân lực am hiểu chống bán phá giá, chống trợ cấp để luôn sẵn sàng đối mặt, khi xảy ra kiện tụng sẽ nhanh chóng tìm được những chiến lược, biện pháp bảo vệ được lợi ích DN… Tuy nhiên, khả năng dự báo trước nguy cơ xảy ra kiện chống phá giá hay trợ cấp để chủ động đối phó của chúng ta đang yếu. Một khi dự báo trước được tình hình, DN sẽ tránh những thiệt hại nghiêm trọng.

Nguồn: Thanh Niên