Mức niêm yết giá tại thị trường chính thức luôn ở mức kịch trần khung 5% cho phép của NHNN. Những động thái trên, cộng với những thông tin về việc kết hối ngoại tệ đang lan rộng khiến tâm lý thị trường cho rằng cung - cầu USD tại các NH đang rất căng thẳng, dẫn đến việc NHNN phải dùng biện pháp mạnh can thiệp.

Tháng 4, USD tăng 1,25%

Đây là mức tăng của USD so với tháng 3.2009 theo con số thống kê mà Tổng cục Thống kê VN vừa công bố. Với mức tỉ giá hiện nay, USD tăng 3,88% so với cuối năm 2008. Cũng theo Tổng cục Thống kê, nhập khẩu tháng 4.2009 đạt 5,2 tỉ USD, tăng 1,04% so với mức 4,3 tỉ USD của tháng 3.2009. Trong đó, những mặt hàng nhập khẩu có giá trị cao nhất gồm xăng dầu (1,1 tỉ USD), sắt thép (600 triệu USD), phân bón (400 triệu USD)... Như vậy, mức tăng của tỉ giá là 1,25% trong tháng 4 và mức tăng của giá trị nhập khẩu là 1,04%.

Mức chênh của hai con số này không nhiều. Bởi có ý kiến cho rằng, nếu hai con số trên gần nhau, có nghĩa là mức tăng tỉ giá chủ yếu là do nhu cầu USD cho hoạt động nhập khẩu (được thanh toán qua hệ thống NH) đang tăng lên. Yếu tố đầu cơ thời gian qua nếu có cũng không ảnh hưởng nhiều. Thị trường USD tự do mặc dù được NHNN siết chặt, nhưng các hoạt động giao dịch ngoại tệ tại đây vẫn diễn ra do nhu cầu người dân.

Trên thị trường chính thức, các NHTM vẫn tiếp tục áp dụng chính sách "một tỉ giá" khi tỉ giá mua - chuyển khoản - bán được đồng nhất. Nhịp điệu tỉ giá tại các NHTM được điều chỉnh theo động thái của NHNN, nhưng luôn được duy trì ở thế kịch trần trong biên độ 5% cho phép. Ngày 28.4, tỉ giá công bố của NHNN là 16.936 đồng/USD, tăng 2 đồng/USD so với ngày 27.4 và trở lại mức tỉ giá của ngày 22.4 đầu tuần trước.

Tại các NHTM, tính đến ngày 28.4, "chính sách một giá" được NH Ngoại thương VN Vietcombank áp dụng được tròn 10 ngày. Theo công bố của NH này, tỉ giá đồng USD áp dụng cho ngày 28.4 là 17.783 đồng/USD, tăng 2 đồng/USD so với ngày trước đó. Đây cũng là giá công bố tại Eximbank.

Vietinbank áp dụng mức tỉ giá cao hơn là 17.784 đồng/USD cho cả giao dịch mua vào và bán ra. Tỉ giá hiện đang được áp dụng tại các NHTM cho thấy cung - cầu USD vẫn khá căng thẳng. Trong khi đó, nhiều nguồn tin được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng vẫn khẳng định tình trạng khan hiếm đồng USD tại các NHTM.

"Chiếc áo" quá chật?

Tình trạng khan hiếm USD bán lại cho các DN khiến diễn biến cung - cầu đồng ngoại tệ này tại các NHTM hiện được cho là khá căng thẳng. Theo một DN chuyên nhập khẩu ôtô, máy móc cho các cơ quan nhà nước và các tổ chức, dự án nước ngoài tại VN, đã nhiều tháng nay họ phải mua USD tại NHTM với mức tương đương, thậm chí cao hơn tỉ giá ngoài chợ đen (do có hợp đồng cần gấp USD thanh toán và với số lượng lớn). Nếu tính tỉ giá VND so với USD tại các NH và ngoài chợ đen thời gian qua luôn ở mức từ 160 - 400 đồng/USD thì DN này đã phải chịu thiệt rất lớn.

Với những lô hàng nhỏ dưới 10 chiếc, chênh lệch có thể không lớn, nhưng với những lô hàng lớn thì chênh lệch lên tới vài chục triệu đồng. Theo DN này, họ đã phải chuyển tài khoản thanh toán sang một NH khác, nhưng vẫn không tránh được tình trạng phải mua USD giá cao hơn mức niêm yết.

Tất nhiên, những hợp đồng dạng này luôn được giấu kín vì lợi ích của NH cũng như bản thân DN (nếu DN muốn tiếp tục được vay USD - thế chấp bằng chính lô hàng nhập khẩu) hoặc mua USD thanh toán hàng hóa để duy trì hoạt động kinh doanh. Chính vì thế, gần đây đã có những lô hàng DN này không thu được lợi nhuận vì phải mua USD với tỉ giá quá cao đẩy giá thành đầu vào.

Phía NH giải thích theo thuyết cung-cầu khi cho rằng nguồn cung có hạn trong khi cầu quá lớn. Bản thân NH cũng muốn có USD để bán cho DN nhằm duy trì quan hệ với khách hàng, nhất là những khách hàng truyền thống. Việc các giao dịch mua bán USD vượt khung 5% theo quy định của NHNN cũng là bất đắc dĩ (trên thực tế giao dịch ngầm vượt khung đã diễn ra).

Nếu chấp nhận cách giải thích này thì vấn đề về khung tỉ giá cần được nhìn nhận lại. Bởi khi NH đưa ra một tỉ giá khác với tỉ giá niêm yết theo quy định của NHNN mà DN chấp nhận, tức là tỉ giá USD đã được áp dụng theo phương thức thỏa thuận. Việc nới biên độ giao dịch USD đã được NHNN áp dụng trước đó. Nhiều ý kiến cho rằng việc điều chỉnh linh hoạt biên độ giao dịch đồng USD trong thời điểm này có thể sẽ giải quyết phần nào tình trạng căng thẳng USD hiện nay.

Trước đó, đã có nguồn tin được công bố cho biết, bên lề lễ ký kết Hiệp định tín dụng về hiện đại hóa hệ thống tài chính vừa diễn ra tại Hà Nội, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Giàu đã cho biết, thời gian gần đây đã xảy ra hiện tượng găm giữ và làm giá USD khiến một số NH đề nghị NHNN cho phép thực hiện biện pháp kết hối.

Thống đốc Nguyễn Văn Giàu cho rằng, đây là biện pháp bình thường mà VN (cách đây chục năm) đã từng thực hiện và nay có áp dụng nó hay không là quyền quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Trong khi đó, Thủ tướng Chính phủ vừa đồng ý với đề xuất của NHNN về việc thành lập tổ công tác liên ngành về cán cân thanh toán quốc tế. Theo đó, NHNN chủ trì thực hiện việc xây dựng, ban hành quyết định thành lập và quy chế hoạt động của tổ công tác này.

Nguồn: Lao Động