Găm giữ USD

Theo ông Bình, trên tính toán vĩ mô, một số cân đối lớn của cán cân thanh toán thì tình hình cung cầu USD đã cải thiện hơn rất nhiều so với quý I/2008. Cụ thể, quý I/2009 kim ngạch xuất khẩu đạt 14,14 tỷ USSD, nhập khẩu 11,81 tỷ USD. Do vậy, cán cân thương mại thặng dư 2,32 tỷ USD trong khi cùng kỳ năm 2008 con số thâm hụt lên tới 6,95 tỷ USD. Cán cân vãng lai quý I/2009 thặng dư ở mức 2,6 tỷ USD, ngược hẳn với mức thâm hụt 6,1 tỷ USD của cùng kỳ năm 2008.

Đã có tình trạng, các doanh nghiệp xuất khẩu hay các doanh nghiệp có nguồn thu bằng ngoại tệ thì găm giữ trên tài khoản hoặc chỉ bán nhỏ giọt cho ngân hàng. Các doanh nghiệp nhập khẩu thì vội vã bằng mọi cách và bằng mọi giá đi mua ngoại tệ. Một bộ phận người dân cũng chuyển từ tiền gửi nội tệ sang tiền gửi ngoại tệ. Cụ thể, dư tiền gửi ngoại tệ của các tổ chức kinh tế tăng liên tục trong suốt 4 tháng đầu năm 2009. Tiền gửi ngoại tệ của cả nền kinh tế tăng 3,35%.

Bên cạnh đó, một yếu tố phải nói đến là thực hiện các gói kích cầu, trong đó có nhóm giải pháp hỗ trợ 4% lãi suất vay vốn ngân hàng bằng VND cho cả ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Tuy nhiên, khi tiến hành hỗ trợ lãi suất khiến lãi suất cho vay VND giảm xuống 5% - 6% và thấp hơn. Mặt bằng lãi suất này cũng ngang bằng mặt bằng lãi suất cho vay ngoại tệ hiện hành của hệ thống NHTM. Điều này vô hình chung đã khuyến khích các doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ tiến hành vay vốn bằng VND để mua ngoại tệ của các NHTM thay vì vay vốn bằng ngoại tệ.  

Ông Bình cho biết, qua khảo sát, nhiều doanh nghiệp đang có số dư vay vốn ngân hàng bằng ngoại tệ cũng tìm mọi cách vay VND mua ngoại tệ để trả nợ trước hạn vốn vay ngoại tệ cho ngân hàng. Theo số liệu thống kê 4 tháng đầu năm 2009, tăng trưởng tín dụng nói chung của cả nền kinh tế là 11,6%, trong khi đó tăng trưởng tín dụng bằng ngoại tệ lại giảm 2,5%. Thực tế này đã làm tăng đột biến nhu cầu mua ngoại tệ trong nền kinh tế. Tiền gửi ngoại tệ trong hệ thống ngân hàng vẫn tiếp tục tăng lên, trong khi tín dụng bằng ngoại tệ lại giảm, dẫn đến tình trạng hệ thống ngân hàng “thừa” ngoại tệ để cho vay nhưng lại thiếu ngoại tệ để bán cho doanh nghiệp.

Hỗ trợ lãi suất khi vay vốn ngoại tệ

Tình trạng căng thẳng của thị trường ngoại tệ, buộc các ngân hàng phải hạ lãi suất USD và hiện chỉ ở mức 2 đến 3%. Do không cho vay ra được nên nếu các ngân hàng huy động càng nhiều USD thì sẽ càng lỗ. Vì theo thông lệ, các ngân hàng phải gửi số ngoại tệ này ở nước ngoài với mức lãi suất thấp hơn rất nhiều so với mức 2 đến 3% và rủi ro cao trong tình hình khủng hoảng hiện nay. NHTM cũng gửi tại NHNN nhưng lãi suất chỉ ở mức 0,1%.

Theo ông Bình, do tiến hành hỗ trợ 4% lãi suất vay vốn bằng VND cũng đã tạo ra sự mất cân đối giữa mặt bằng lãi suất VND và USD. Điều khiến các doanh nghiệp có nguồn thu ngoại tệ găm giữ lại ngoại tệ và đi vay VND để phục vụ sản xuất kinh doanh của mình. Vì thế, NHNN đang có phương án để các tổ chức tín dụng áp dụng mức lãi suất tiền gửi thích hợp đối với các tổ chức kinh tế có nguồn thu ngoại tệ để khắc phục tình trạng trên.

Đặc biệt, ông Bình cho biết, trước thực tế trên đây, đã có ý kiến cho rằng khi đã tiến hành hỗ trợ 4% lãi suất vay ngân hàng thì nên áp dụng với cả vay vốn ngoại tệ. Xét về tính hợp lý và logic, NHNN cho rằng cách đặt vấn đề như vậy là đúng đắn. Hiện NHNN nghiên cứu để đánh giá toàn diện và tính khả thi của phương án này.

Bên cạnh đó, NHNN đang tiến hành hoán đổi ngoại tệ trên quy mô lớn với các NHTM vừa nhằm giải quyết bài toán “thừa” ngoại tệ để cho vay của các NHTM, đồng thời NHNN trước mắt có thêm nguồn ngoại tệ để can thiệp mạnh mẽ hơn, tạo thanh khoản và kích hoạt trở lại hoạt động bình thường của thị trường ngoại hối.  

Nguồn: Vietnamnet