Ngày 2-6, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Vương Đình Huệ, Tổng kiểm toán Nhà nước, xung quanh vấn đề giám sát và kiểm tra việc thực thi các gói kích cầu.

Thưa ông, Quốc hội đang họp và bàn thảo đến bội chi ngân sách, chi tiêu công cho các gói kích cầu. Với chức năng của mình, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) có đề xuất các biện pháp tiền kiểm việc phân bổ nguồn vốn đúng trọng tâm hay không? Ví dụ như việc phân bổ vốn trái phiếu, vốn chi cho đầu tư xây dựng cơ bản?

 -  Chức năng chính của kiểm toán Việt Nam cũng như kiểm toán các nước là hậu kiểm (kiểm toán, quyết toán sau một chu kỳ ngân sách đã được thực hiện). Do đó, việc thực hiện các gói kích cầu của Chính phủ năm 2009 sẽ là trọng tâm kiểm toán năm 2010.

Năm ngoái Chính phủ lập dự toán không sát và phải chuyển nguồn vốn sang năm nay khoảng 60 ngàn tỉ đồng, đặc biệt là vốn trái phiếu, vốn đầu tư cho xây dựng cơ bản. KTNN có quan tâm đến luồng vốn này không cũng như có những đề xuất gì trong các chương trình giám sát, kiểm toán?

- Luật ngân sách trước đây nghiêm cấm chi chuyển nguồn vì dẫn đến hiện tượng cuối năm các đơn vị sử dụng ngân sách không hết sẽ "chạy chọt" chi ngân sách và do đó ngân sách cuối năm sử dụng không hiệu quả. Luật Ngân sách ra đời năm 2002, áp dụng năm 2004, có quy định cho phép các khoản chi trong dự toán năm chưa thực hiện hết khi được phép của Thủ tướng (đối với ngân sách trung ương) hay Chủ tịch UBND cấp tỉnh (đối với ngân sách địa phương) thì chuyển nguồn.

Thực tế hiện nay tổng chi chuyển nguồn hàng năm sang năm sau còn lớn, và chúng tôi  thấy xu hướng tăng lên. Trong chuyển nguồn này có nhiều khoản. Ví dụ như khoản chuyển nguồn làm cải cách tiền lương thì  không có vấn đề gì. Tiếp đến là khoản tăng thu nhưng cuối năm Chính phủ hoặc UBND tỉnh, thành mới xác định được, nên việc chuyển nguồn sang năm sau là điều bình thường.

Còn lại loại chuyển nguồn do chương trình, dự án không thực hiện được do dự toán, tiến độ không sát, hoặc do chi thường xuyên xuất phát từ khuyết điểm của các cấp điều hành, sử dụng ngân sách. Trong đó phải kể đến  các thủ tục hành chính cản trở giải ngân.

Luật ngân sách thời gian tới sẽ có quy định chặt chẽ hơn chi chuyển nguồn. Mặt khác, trong quản lý điều hành phải quyết liệt trong việc chi chuyển nguồn để triển khai các khoản chi này, tháo gỡ khó khăn và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính để giải ngân. Như tình hình hiện nay là giải ngân các gói kích cầu của Chính phủ

KTNN chưa thực hiện được việc tiền kiểm các gói kích cầu. Nhưng các chuyên gia kinh tế cho rằng rất cần phải giám sát để tránh tình trạng “chạy” các gói kích cầu dưới nhiều hình thức khác nhau?

- Trong điều kiện kích cầu, cả chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa đều được nới lỏng. Điều này gây ra rủi ro cao hơn trong điều kiện kinh tế lạm phát. Nhưng nới lỏng các chính sách tiền tệ và tài khóa không đồng nghĩa với nới lỏng quản lý, ngược lại cần tăng cường giám sát về tài chính và cảnh báo các nguy cơ, việc phân bổ các gói kích cầu không đúng mục đích

Nguồn vốn trái phiếu chính phủ hiện đang tắc vì 12 đợt trái phiếu phát hành từ đầu năm đến nay hầu như không thành công. Trong khi đó còn 20 ngàn tỉ đồng trái phiếu năm nay chuẩn bị phát hành bổ sung. Với tư cách người đứng đầu cơ quan KTNN, ông có đề xuất gì để nguồn vốn này đi vào thực tế và khả năng hấp thụ vốn được hiệu quả hơn?

-Trong báo cáo kiểm toán năm nay trình Quốc hội chúng tôi có đề cập đến vấn đề này. Một mặt phải xem xét phát hành trái phiếu Chính phủ đúng mục đích chương trình. Thứ hai là đẩy nhanh tốc độ giải ngân các gói này một cách linh hoạt.

Thực tế Chính phủ cũng điều hành rất linh hoạt. Ví dụ như vừa rồi trong bội chi ngân sách, để nâng cao hiệu quả huy động trái phiếu, Chính phủ đã sử dụng một số khoản trái phiếu để tạm ứng cho một số khoản bội chi ngân sách trong năm. Chúng tôi cho rằng như vậy là việc làm có hiệu quả. Nhưng cuối năm phải hoàn trả lại các khoản vốn đúng chương trình, mục đích cho các nội dung đầu tư đã được chỉ định trước.

Ở một góc độ khác, người ta e ngại trong các gói hỗ trợ kích cầu có hiện tượng đảo nợ. Vấn đề này trong tầm quan tâm, giám sát của kiểm toán nhà nước ở mức độ nào?

- Rõ ràng việc đảo nợ là một rủi ro có thể xảy ra nên Ngân hàng Nhà nước đã có kiểm tra, rà soát chặt. Chúng tôi tin các cơ quan quản lý, điều hành sẽ tìm cách để gói hỗ trợ hoạt động có hiệu quả.

Tuy nhiên, năm 2010, nhiệm vụ chính của KTNN  là “hậu kiểm” việc thực hiện gói hỗ trợ lãi suất 17 ngàn tỉ và thực thi chính sách miễn, giảm, giãn thuế đang thực hiện năm nay.

Xin cảm ơn ông!

Nguồn: TBKTSG