Khi năm 2008 khép lại với những ảm đạm của nền kinh tế thế giới, nhiều chuyên gia cho rằng tình hình sẽ còn tồi tệ hơn trong năm 2009. Thế nhưng, với những nỗ lực chung của các chính phủ, kinh tế toàn cầu đã sớm hé lộ dấu hiệu phục hồi trong ít những đầu năm. Nguy cơ về một thảm kịch tương tự những năm 30 của thế kỷ trước đang dần được loại trừ.

Ban hành những gói cứu trợ khẩn cấp, cắt giảm lãi suất ở mức kỷ lục hay thực hiện các kế hoạch kích thích kinh tế trị giá hàng nghìn tỷ USD... là những giải pháp chủ yếu đang được thực hiện hầu hết các quốc gia. Điều đó đã mang lại hiệu quả nhất định, ít nhất là cho đến thời điểm này.

Tăng trưởng trở lại

Một trong những bằng chứng cụ thể nhất của quá trình phục hồi chính là mức tăng trưởng dương của một số nền kinh tế trong quý II năm 2009. Mặc dù đó chưa phải Mỹ hay Anh, những "tâm chấn" của của cuộc khủng hoảng, nhưng việc Pháp, Đức hay Nhật có thể tăng trưởng trở lại trở thành nguồn khích lệ lớn đối với niềm tin của các nhà đầu tư.

Cùng lúc đó, Trung Quốc, một trong những đầu tàu kinh tế quan trọng nhất thế giới cũng cho thấy một tốc độ tăng trưởng khả quan, vượt xa kỳ vọng mà các nhà kinh tế đưa ra hồi đầu năm.

Theo ước tính của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế OECD, GDP trong năm 2009 của các nước trong khối G7 (Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Canada, Italy và Nhật Bản) sẽ giảm trung bình khoảng 3,7% trong năm 2009. Đây là con số khả quan hơn hẳn so với mức 4,1% được đưa ra hồi tháng 6.

Quá trình phục hồi có vẻ chậm hơn tại các nước nghèo. Nền kinh tế các quốc gia này tự thân không thể chi ra những gói kích thích kinh tế lớn mà thường phải dựa vào vốn vay từ IMF hay World Bank. Lượng tiền này lại chủ yếu được đóng góp từ nhóm G20.

Tại hội nghị các Bộ trưởng Tài chính của nhóm này diễn ra tại London cuối tuần qua, các quan chức khẳng định đã chi ra gần như toàn bộ trong tổng số tiền 850 tỷ USD đã cam kết chi thêm tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra hồi tháng 4. Theo các đại biểu, cần thêm một thời gian nữa để tiền thực sự nằm trong tài khoản của IMF và WB cũng như đến tận tay các nước nghèo.

Thử thách vẫn ở phía trước

Dấu hiệu phục hồi dù đã trở nên rõ ràng nhưng theo đánh giá của các nhà lãnh đạo cũng như giới chuyên gia, nguy cơ đối với nền kinh tế vẫn rất tiềm tàng, đặc biệt là đối với thị trường tài chính. Hai chủ đề được bàn thảo nhiều nhất tại hội nghị G20 chính là nợ xấu và tình trạng thanh khoản của các ngân hàng.

Dù nhiều ngân hàng đa quốc gia bắt đầu thông báo lợi nhuận trong những tháng gân đây nhưng theo số liệu IMF, các thể chế tài chính tại Pháp và Đức vẫn sở hữu một lượng lớn các khoản nợ xấu. Chính phủ các nước này đang phải cân nhắc những giải pháp hết sức tốn kém nhằm giải quyết triệt để vấn đề này.

Trong khi đó, dù được đảm bảo từ phía Chính phủ về khả năng vốn nhưng khủng hoảng về thanh khoản đang là lực cản lớn khiến các ngân hàng tại Mỹ và Anh khó có thể tiếp tục cho vay nền kinh tế.

Tái cơ cấu

Một trong những vấn đề được đặt ra trong quá trình hồi phục kinh tế toàn cầu là nhiệm vụ tái cơ cấu của các nền kinh tế. Tại Mỹ, tỷ lệ dự trữ tiết kiệm hiện nay đã đạt mức 5% so với xấp xỉ 0% một năm về trước. Chính phủ và người dân Mỹ đang nỗ lực giảm sức tiêu thụ của nền kinh tế, giúp làm vơi bớt gánh nặng nợ nước ngoài đang ở mức kỷ lục của quốc gia này.

Ngược lại, tăng nhu cầu tiêu thụ nội địa đang trở thành mục tiêu của kinh tế Đức hay Trung Quốc. Giảm bớt tình trạng xuất siêu không chỉ giúp các nước này tái cân bằng cơ cấu kinh tế mà còn giúp các quốc gia phát triển khác thoát khỏi tình trạng đình trệ sản xuất hiện nay.

Nếu quá trình này không được thực hiện triệt để, hàng loạt nguy cơ hậu suy thoái sẽ trở thành hiện thực, kéo tụt đà hồi phục của kinh tế thế giới: Thất nghiệp sẽ tiếp tục ở mức cao tại các nước phát triển trong khi dư nợ công tiếp tục tăng ngay cả khi nền kinh tế đã phục hồi.

Tròn một năm sau khi cuộc khủng hoảng chính thức bắt đầu, trong nỗ lực duy trì đà vượt dốc, các chính phủ cũng bắt đầu phải quan tâm đến những thiệt hại tất yếu mà họ phải gánh chịu khi tung ra những gói tài chính kếch xù nhằm giải cứu nền kinh tế.

Nguồn: vnexpress