Kinh tế chưa thực sự khả quan  

Ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ thương mại và nay là thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, cho rằng dấu hiệu phục hồi của kinh tế thế giới hiện vẫn chưa rõ ràng. Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo thương mại toàn cầu trong năm 2009 sẽ giảm 11% và nhu cầu nhập khẩu của các phát triển giảm rất mạnh. Dự báo, năm 2010 tăng trưởng kinh tế thế giới chỉ ở mức 3,1% trong khi nhu cầu nhập khẩu của các nước phát triển chỉ tăng khoảng 1,5%.  

Trong khi đó, các nước phát triển lại là thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam. Nhật, EU, và Mỹ hiện chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam và nếu trừ đi các mặt hàng dầu thô và gạo thì giá trị xuất khẩu của Việt Nam vào ba thị trường này chiếm khoảng 60% tổng kim ngạch xuất khẩu. Do đó, các doanh nghiệp hiện chưa thể lạc quan về tình hình xuất khẩu năm sau.  

Ông Lê Xuân Nghĩa, Phó chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính quốc gia, cũng không lạc quan về sự tăng trưởng của Việt Nam trong những năm tới. Ông cho rằng phải mất ít nhất ba năm nữa Việt Nam mới có thể đạt được mức tăng trưởng 7-8% như trước đây. Lý do là hiện hàng tồn kho của các doanh nghiệp Việt Nam đang rất lớn, chiếm khoảng 5% GDP, và để tiêu thụ lượng hàng tồn kho này cần một nhu cầu rất lớn. Vì lẽ đó, doanh nghiệp sẽ không dám mạnh dạn đầu tư phát triển sản xuất vào năm sau.  

"Thực tế cho thấy vốn đầu tư nước ngoài đang tăng chậm, đầu tư tư nhân cũng đang chậm dần kể từ quý 3 và tình hình sẽ khó cải thiện đến quý 1 năm sau. Vì thế, doanh nghiệp cũng đừng nên chủ quan là kinh tế sẽ tăng trưởng mạnh trong năm sau", ông Nghĩa nói.  

Thách thức lãi suất và tỷ giá  

Ông Nghĩa cho rằng áp lực tăng lãi suất tiền đồng hiện đang ngày càng mạnh và cao lắm thì Chính phủ chỉ có thể duy trì mức lãi suất như hiện nay đến hết quý 1 năm sau và sau đó lãi suất sẽ bị thả ra. Và khi vừa thả ra, lãi suất sẽ có xu hướng bật lên mạnh. “Đường cong lãi suất sau thời kỳ khủng hoảng là xu hướng tăng dần lên và Việt Nam vẫn đang nằm trong xu hướng đi lên chứ chưa chạm đỉnh. Vì thế, doanh nghiệp nên chuẩn bị tâm lý lãi suất sẽ còn tăng trong tương lai”, ông nói.  

Một thách thức lớn nữa cho doanh nghiệp đó là tỷ giá hối đoái, và cũng đang là mối quan ngại hàng đầu của các doanh nghiệp vừa và nhỏ khi có đến 2/3 câu hỏi dành cho diễn giả đề cập đến vấn đề này.  

Ông Nghĩa cho rằng cung và cầu ngoại tệ đang lệch pha nhau, trong khi khả năng vay nợ ngắn hạn nước ngoài để bổ sung nguồn ngoại tệ trong nước cũng rất khó trong năm sau. “Vì thế, cách duy nhất để giải quyết sự mất cân đối này là điều chỉnh tỷ giá”, ông nói.  

Mặc dù nhiều doanh nghiệp hỏi về xu hướng của tỷ giá nhưng các diễn giả từ chối đưa ra lời bình luận. Ông Nghĩa cho biết Ngân hàng Nhà nước đang có một đề án lớn về tỷ giá trình Chính phủ và Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia sẽ sớm họp bàn cụ thể xung quanh đề án này, vì thế doanh nghiệp nên chờ thông tin chính thức từ Ngân hàng Nhà nước.  

Ông Nghĩa khuyên để giảm bớt rủi ro tỷ giá các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nên tìm đến ngân hàng nào có cung cấp các nghiệp vụ phái sinh về ngoại hối hoặc có các chương trình tài trợ thương mại tốt.  

Doanh nghiệp cần tự nâng cao mình  

Ông Trương Đình Tuyển cho biết một loạt các hiệp định thương mại giữa Việt Nam và các nước khác như Nhật, Trung Quốc, và ASEAN đã và sẽ có hiệu lực vào năm 2010 và các doanh nghiệp có thể tận dụng thời cơ này để tăng cường phát triển sản xuất.  

Tuy nhiên ông nói với các doanh nghiệp có mặt tại hội thảo rằng ông rất buồn vì rất nhiều doanh nghiệp chưa chú ý đến những lợi ích do các hiệp định này đem lại. Với Hiệp định đối tác kinh tế giữa Việt Nam và Nhật, đó là 7.720 dòng thuế cho hàng xuất khẩu từ Việt Nam sang Nhật sẽ giảm xuống còn 0%; đến ngày 1-1-2010 sáu nước trong khối ASEAN bao gồm Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Brunei sẽ phải đưa 90% các dòng thuế đánh vào hàng hóa của các nước ASEAN xuống 0%, và năm 2010 Trung Quốc cũng phải giảm 90% các dòng thuế cho hàng nhập khẩu từ Việt Nam xuống còn 0%.  

“Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các nước ASEAN hiện đang tăng chậm so với kim ngạch nhập khẩu từ các nước này chứng tỏ doanh nghiệp vẫn chưa chú trong đến thị trường ASEAN vốn là một thị trường rất gần gũi với Việt Nam”, ông Tuyển nói. Ông cũng cho rằng nếu các doanh nghiệp Việt Nam không thể tranh thủ thời cơ thì sẽ để phần lợi ích lại cho các nước khác.  

Điểm yếu cơ bản của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đó là tư duy sáng tạo, đổi mới không theo kịp nhu cầu thị trường và không theo kịp đối thủ cạnh tranh, không đặt khách hàng vào vị trí trung tâm mà đem áp đặt tư duy của mình lên khách hàng.  

Ông Tuyển cũng phân tích doanh nghiệp Việt Nam đa số là thiếu chiến lược kinh doanh dài hạn, không lựa chọn mặt hàng cốt lõi và khách hàng mục tiêu cho mình. “Doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu kinh doanh theo kiểu cơ hội, tuy nhiên một phần cũng là do chính sách quản lý hay thay đổi. Vì vậy, doanh nghiệp không thể đầu tư triển khai công nghệ và nguồn nhân lực được”, ông nói.  

Một điểm yếu cần phải khắc phục nữa đó là doanh nghiệp trong nước không chú ý phát triển thị trường nội địa, vì theo ông Tuyển doanh nghiệp thích "bán cả lô cho xong" chứ không muốn đầu tư xây dựng mạng lưới phân phối trong nước vốn tốn rất nhiều công sức, thời gian và tiền bạc.        

Nguồn: TBKTSG