Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT), trong cả giai đoạn 2001-2007, sản lượng lúa hàng năm của nước ta vẫn đạt gần 35 triệu tấn, cao hơn 3,9 triệu tấn/năm so với giai đoạn 5 năm trước đó.

Thành tựu lớn của nông nghiệp

Tính chung cả thời kỳ 2001-2007, Việt Nam mỗi năm xuất khẩu hơn 4,2 triệu tấn gạo với kim ngạch bình quân 1,1 tỷ USD/năm, tăng gần 14% về sản lượng và kim ngạch so với trước đó, đặc biệt, trong 2 năm 2008-2009, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt mức kỷ lục mới với 4,7 và 6 triệu tấn.

Các lương thực khác như ngô, khoai, sắn đã giúp bình quân lương thực đầu người của Việt Nam tăng mạnh, từ 430 kg vào năm 1996 lên hơn 550 kg hiện nay, trong đó tiêu thụ lúa gạo đang giảm xuống còn 150 kg/người/năm, do kinh tế phát triển, cơ cấu thực phẩm bữa ăn hàng ngày của người dân đã thay đổi nên, lượng gạo dùng ít hơn trước đây.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Trí Ngọc, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT) cho biết, tình hình đói lương thực và tái nghèo vẫn xảy ra ở các vùng núi cao, vùng biên giới, hải đảo và vùng thường xuyên bị thiên tai. Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, cả nước hiện vẫn còn có 6,7% số hộ thiếu lương thực; trong đó khu vực nông thôn là 8,7% và ngay ở thành thị vẫn có 2,2% số hộ thiếu lương thực.

Ông Ngọc cho rằng đây là sự phát triển không bền vững khi Việt Nam là quốc gia xuất khẩu gạo lớn trên thế giới nhưng vẫn còn một bộ phận dân cư thiếu gạo ăn. Bên cạnh đó, hệ thống chế biến, bảo quản lương thực còn nhiều bất cập, hệ thống kinh doanh lương thực hoạt động chưa  hiệu quả nên vẫn có thể dẫn tới những cơn “sốt” lương thực như đã từng xảy ra vào tháng 4/2008. Do đó, đảm bảo an ninh lương thực vẫn là nhiệm vụ hàng đầu của ngành Nông nghiệp nước ta.

Trong Dự thảo về an ninh lương thực của Bộ NNPTNT tới năm 2020 và tầm nhìn 2030, mục tiêu trọng tâm đầu tiên là chấm dứt tình trạng thiếu đói lương thực vào năm 2012 và nâng cao mức độ an ninh lương thực cho các nhóm có có nguy cơ thiếu lương thực. Tiếp đó, cải thiện tình trạng dinh dưỡng hướng tới cân đối dinh dưỡng và nâng cao mức tiêu thụ calo bình quân hàng ngày lên 2.600 – 2.700 Kcalo/người và giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi đến năm 2020 còn dưới 5%.

Xây dựng chiến lược phát triển bền vững

Vấn đề an ninh lương thực quốc gia của Việt Nam đang đứng trước những áp lực của việc tăng dân số (dự báo năm 2020 đạt khoảng 100 triệu người và 110- 120 triệu người sau năm 2030) và biến đổi khí hậu (BĐKH). Đặc biệt, BĐKH được dự báo là sẽ tác động nặng nề đến Việt Nam, nhất là các vùng trọng điểm sản xuất lúa gạo như đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và đồng bằng sông Hồng do diện tích đất trồng lúa bị ngập hoặc nhiễm mặn..   

Trước cảnh báo đáng quan ngại về BĐKH, các quan chức Ngân hàng thế giới (WB)  tại Việt Nam vừa có chuyến phối hợp cùng đoàn công tác của Bộ NNPTNT do Bộ trưởng Cao Đức Phát dẫn đầu khảo sát tình hình đầu tư và sản xuất nông nghiệp vùng tại ĐBSCL.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết, mục đích của đoàn nhằm soát xét hiệu quả các dự án của WB (phần lớn về giao thông, thủy lợi) để xác định lĩnh vực tập trung ưu tiên đầu tư, xây dựng chiến lược phát triển bền vững, hài hòa những lợi ích trước mắt và gắn với việc ứng phó các tác động của BĐKH trong tương lai.

Được biết, WB sẽ gửi các đoàn chuyên gia cùng Bộ NNPTNT và một số địa phương xây dựng chiến lược cho giai đoạn 2020-2030, trong đó sẽ chỉ ra những việc cần làm và phân công thực hiện cụ thể. Mặt khác, các chuyên gia của WB sẽ  đến các tỉnh nghiên cứu về nguồn nước, thủy lợi, tưới tiêu... theo hướng dẫn của Bộ NNPTNT. Mục tiêu cao nhất của các chương trình này là giảm thiểu tổn thất và gia tăng thu nhập của người dân theo sản lượng lương thực làm ra.

Trăn trở với việc phát triển bền vững cây lúa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Huỳnh Thế Năng cho biết, tỉnh cần hỗ trợ trong việc làm mặt bằng đồng ruộng nhằm ứng phó với tình trạng thiếu nước sản xuất, xây dựng hệ thống thủy lợi để thực hiện cơ giới hóa và hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng kho chứa lúa ngay tại vùng nguyên liệu. An Giang dự kiến làm thí điểm việc san phẳng đồng ruộng và đầu tư thủy lợi nội đồng khép kín 20.000 ha trong 2 năm, chủ yếu bằng nguồn xã hội hóa.

Còn theo đại diện tỉnh Sóc Trăng, trước mắt tỉnh sẽ  tập trung cho thủy lợi và công nghệ sau thu hoạch (hiện tại Sóc Trăng bị thất thoát khoảng 100.000 tấn lúa/năm); về lâu dài, tỉnh sẽ đầu tư hệ thống đê biển, trồng rừng bảo vệ đê và bảo vệ 30.000 ha bãi bồi. Hiện Sóc Trăng đã nâng được tổng sản lượng lúa từ 1 triệu tấn lên gần 1,8 triệu tấn. Tỉnh cũng nhất trí chủ trương của  Bộ NNPTNT trong việc thiết lập cam kết vùng để phát triển bền vững.

Nguồn: Trang tin điện tử Chính phủ