- Trước đây chúng ta vẫn quen nói là công nghiệp phụ trợ (CNPT), bây giờ trong nhiều tài liệu và tại nhiều diễn đàn bàn về kinh tế, thuật ngữ công nghiệp hỗ trợ (CNHT) được sử dụng nhiều hơn. Xin nói lại là dù dùng khái niệm CNHT hay CNPT thì về nội dung đều bao hàm một ý, đây là một lĩnh vực chủ yếu sản xuất ra linh kiện, phụ tùng, giúp các cơ sở sản xuất lớn có nguồn vật tư, nguyên liệu để tổng thành các thiết bị, sản phẩm hoàn chỉnh.

Tôi rất hoan nghênh báo Tuổi Trẻ đã chủ động đặt vấn đề về CNHT. “Hỗ trợ” hay “phụ trợ” không phải là phụ vì nó rất quan trọng trong việc phát triển ngành công nghiệp ở VN. Thực tế đòi hỏi và Chính phủ cũng đang rất quan tâm vấn đề này. CNHT đang rất cần có sự vào cuộc một cách mạnh mẽ hơn và khách quan hơn của tất cả các ngành, các cấp.

* Thưa ông, thời gian qua dù quy hoạch phát triển CNHT đến năm 2010 đã được phê chuẩn nhưng kết quả vẫn hạn chế?

- Thời gian qua chúng ta đã làm được một số việc, một số khu, cụm công nghiệp dành cho CNHT đã được triển khai, nhưng số doanh nghiệp đạt được tiêu chí là doanh nghiệp sản xuất CNHT chưa nhiều và đúng là đến giờ phút này hiệu quả chung vẫn chưa được như mong muốn. Ngay công nghiệp nhẹ như dệt may, giày dép hiện nay VN vẫn chưa làm ra một sản phẩm may mặc hoàn chỉnh, mới tự túc được 30-40% nguyên liệu.

CNHT muốn phát triển được phải dựa trên nhiều điều kiện, do vậy tôi rất muốn báo Tuổi Trẻ tiếp tục bàn sâu về vấn đề này. Thứ nhất, đây là vấn đề lớn, đòi hỏi tổ chức thực hiện bài bản, nhất quán, có liên quan và cần sự phối hợp của rất nhiều ngành, nhiều doanh nghiệp, nhiều cơ sở, kể cả cơ sở sản xuất, cơ sở nghiên cứu, và cơ sở đào tạo... Thứ hai, rất cần có một khung pháp lý để hoạt động và cuối cùng là rất cần có sự hỗ trợ, tiếp sức của Nhà nước... Theo tôi, cần làm rõ hơn về vai trò của CNHT cũng như sự tham gia mạnh mẽ hơn nữa của cộng đồng doanh nghiệp vào lĩnh vực này.

Về chủ trương, tôi khẳng định VN chú trọng và ưu tiên cho việc phát triển CNHT, coi CNHT là một trong những nội dung lớn trong chiến lược phát triển công nghiệp.

* Chủ trương có rồi, quy hoạch cũng có từ năm 2007 nhưng thực hiện chưa được. Ngoài những nguyên nhân khách quan trên, Bộ Công thương đã nghiêm túc xem lại những nguyên nhân chủ quan chưa?

- Chúng tôi đã có những đánh giá bước đầu. Phát triển CNHT chưa hiệu quả có nhiều nguyên nhân, nhưng theo tôi, tổ chức thực hiện chưa tốt là nguyên nhân hàng đầu. Ta không tránh khỏi lúng túng, kể cả cơ quan tham mưu. Sự phối hợp giữa bộ, ngành địa phương để thống nhất hành động cũng còn có nơi có lúc chưa thật chặt chẽ.

Sự quan tâm của các doanh nghiệp đối với lĩnh vực này còn hạn chế. Không ít doanh nghiệp vẫn cho rằng sản xuất phụ tùng, linh kiện hiệu quả thấp, lợi nhuận không nhiều nên dù đã được vận động, tuyên truyền khá tích cực nhưng số doanh nghiệp tham gia vẫn khiêm tốn.

Bộ Công thương và các bộ, ngành địa phương có liên quan đã nhiều lần phối hợp với các tổ chức như JICA, JETRO (Nhật Bản) tổ chức triển lãm, hội thảo về CNHT, kể cả triển lãm “ngược”, tức là phía Nhật Bản mang các loại linh kiện, phụ tùng họ cần mua sang trưng bày ở VN để mời doanh nghiệp VN sản xuất nhưng cũng không nhận được nhiều sự quan tâm.

Gọi là triển lãm ngược vì người mua đi triển lãm cái mình cần mua, thay vì người bán phải giới thiệu những cái gì mình cần bán nhưng ta không đáp ứng được là điều rất đáng tiếc. Thực tế nêu trên cho thấy nếu yêu cầu sản xuất thời gian ngắn, độ chính xác cao, giá thành cạnh tranh... thì không ít cơ sở CNHT Việt Nam chưa đáp ứng được.

* Chúng ta đã có chủ trương, tạo điều kiện nhưng CNHT vẫn chưa phát triển. Phải chăng do đặc thù ngành này chưa phù hợp với trình độ của doanh nghiệp Việt hay chính sách khuyến khích chưa đủ?

- Phát triển CNHT, theo tôi, còn phù hợp với đặc điểm của VN.

Thứ nhất, nó tương thích với loại hình doanh nghiệp vừa và nhỏ vì doanh nghiệp VN đa phần là vừa và nhỏ.

Thứ hai, CNHT nhìn chung không cần quá nhiều vốn.

Thứ ba, CNHT linh hoạt, dễ ứng phó với những biến đổi tình hình vì quy mô sản xuất không lớn, công nghệ sản xuất nhiều sản phẩm cũng không đòi hỏi cao như một số lĩnh vực khác.

Thứ tư là hiện nay VN đang đứng trước bài toán giữa áp dụng công nghệ tiên tiến với giải quyết lao động, trong khi CNHT cũng có một số khâu vẫn sử dụng nhiều lao động. Hơn nữa, CNHT có phát triển được mới thúc đẩy công nghiệp cơ khí chế tạo, công nghiệp làm ra sản phẩm hoàn chỉnh phát triển.

Về phía Nhà nước, mặc dù đã có không ít biện pháp, kể cả cơ chế khuyến khích tạo điều kiện cho CNHT nhưng phải công nhận là chưa đủ. Các biện pháp khuyến khích hiện chủ yếu là gián tiếp như khuyến khích phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, rồi cơ chế hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa… Chính vì thế, Chính phủ đã yêu cầu xây dựng nghị định ưu đãi phát triển CNHT.

* Nghị định này sẽ ưu đãi phát triển CNHT cụ thể thế nào, thưa ông?

- Hiện Bộ Công thương phối hợp với các bộ, ngành liên quan đã hoàn thiện dự thảo nghị định này và đang chờ thẩm định của Bộ Tư pháp và cơ quan có thẩm quyền trước khi trình Chính phủ thông qua. Việc quyết định thế nào sẽ phải chờ Chính phủ nhưng theo dự thảo, những ưu đãi đề xuất cho CNHT cần phải ở mức tối đa trong khung quy định chung mà chúng ta có thể có được.

Cụ thể như mức thuế thu nhập doanh nghiệp, thời gian miễn giảm thuế này, thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập cá nhân, và các cơ chế ưu đãi khác theo quy định của pháp luật. Rồi còn có các đề xuất khuyến khích về lao động...

Nguồn: Tuổi trẻ