Tuy nhiên, để giữ vững được sự phục hồi ổn định cho năm tới, một số tín hiệu kinh tế phát đi từ quý cuối cùng trong năm 2009 rất đáng lưu ý.

Cũng như nhiều quốc gia trên thế giới, người Việt Nam từng đón năm mới 2009 với những nỗi lo riêng nhưng cũng là nỗi lo mang tính toàn cầu. Sự suy giảm kinh tế thế giới đã tác động mạnh đến kinh tế Việt Nam mà những biểu hiện cụ thể nhất đã lộ rõ từ cuôi năm 2008. Thị trường trong nước và ngoài nước tiếp tục khó khăn.

Giá hàng hóa, nguyên liệu suy giảm dẫn đến việc tiêu thụ hàng hóa chậm, xuất khẩu giảm mạnh, sản xuất đình đốn. Ngành công nghiệp giảm sâu về tốc độ tăng trưởng trong tháng 1 (âm 4,4%), xuất khẩu quý I dù có tăng nhưng không đáng kể (2,4%), nhập khẩu giảm 45% so với cùng kỳ. Vốn FDI đăng ký trong quý chỉ đạt 28% so với cùng kỳ về số dự án và 30% về vốn đăng ký so với cùng kỳ..Những vấn đề này khiến tăng trưởng GDP quý đầu năm đạt mức rất thấp (tăng 3,1%). Trong khi đó, mặt bằng lãi suất năm trước đã hình thành ở mức cao làm tăng chi phí vốn và giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.

Những khó khăn đó đã khiến Chính phủ phải cân nhắc và sau khi giảm lãi suất cơ bản xuống mức hợp lý đã quyết định đưa ra gói kích thích kinh tế có tổng trị giá khoảng 8 tỉ đô la Mỹ, trong đó có quyết định hỗ trợ lãi suất vay vốn lưu động 4%/năm, thực hiện từ tháng 4 đến hết tháng 12/2009; đồng thời thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất vốn vay trung và dài hạn, hỗ trợ nông nghiệp, hỗ trợ nông dân vay vốn mua máy móc, vật tư nông nghiệp. Đến nay, chính sách hỗ trợ lãi suất vốn vay ngắn hạn đã dừng đúng thời điểm.

Báo cáo mới nhất của Bộ Công thương thống kê rằng kim ngạch xuất khẩu cả năm 2009 đạt 56,6 tỉ đô la Mỹ, giảm 9,7% so với năm 2008 và thấp hơn kế hoạch mà Quốc hội đã điều chỉnh là tăng 3% (dự kiến đầu năm mức tăng 10%). Đặc biệt kim ngạch của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, thường chiếm một nửa kim ngạch xuất khẩu cả nước đã giảm 2,3 tỉ đô la Mỹ so với năm trước (23,6 5tỉ đô). Tuy nhiên khối này vẫn xuất siêu 5,3 tỉ đô. Phần còn lại là kim ngạch của các doanh nghiệp 100% vốn trong nước, đạt 33 tỉ đô xuất khẩu, giảm 14,3% so với cùng kỳ. Nhập khẩu năm nay đạt 68,9 tỉ đô , tuy giảm 14,9% so với năm 2008 nhưng tình hình nhập siêu năm 2009 lại vượt yêu cầu đề ra, đã cán đích 12 tỉ đô la Mỹ (dự kiến dưới 10 tỉ). Các vấn đề khác như vốn FDI giải ngân được 10 tỉ đô (bằng 87% so với năm 2008).

Bộ Kế hoạch-Đầu tư còn thống kê được 839 dự án đầu tư được cấp mới với số vốn đăng ký ước đạt 16,34 tỉ đô. Dù chỉ bằng 24,6% so với năm trước nhưng bộ này đánh giá là khá cao trong bối cảnh kinh tế hiện nay.

Tuy nhiên, bức tranh phục hồi kinh tế đã bộc lộ những dấu hiệu phải đặc biệt lưu ý từ tháng 10 năm 2009. Mặt trái của chính sách kích cầu chính là sự nới lỏng các chính sách tiền tệ, tài khóa khiến cho những dấu hiệu của lạm phát đã manh nha xuất hiện. Do vậy, Chính phủ và Ngân hàng nhà nước chuyển sang thắt chặt do mức tăng trưởng dư nợ tín dụng đã cao hơn nhiều so với dự kiến là 30% trong cả năm.

Vấn đề điều hành tỉ giá giữa đồng Việt Nam và đồng đô la Mỹ kém linh hoạt nên đã phải thu hẹp biên độ tỉ giá từ mức +/- 5% xuống còn +/-3%, việc không kiểm soát sàn vàng và chậm xử lý biến động giá vàng, cung cầu ngoại tệ mất cân đối…khiến Chính phủ, doanh nghiệp và người dân đều phải tập trung sức đối phó, đề phòng lạm phát cao quay trở lại.

Năm 2010, khi Chính phủ đặt ra mức tăng trưởng GDP khoảng 6,5% thì những thách thức khác cũng tiếp tục xuất hiện. 2010 là năm nhiều cam kết gia nhập WTO đến thời hạn thực thi, nhất là cam kết mở cửa lĩnh vực dịch vụ, tài chính, bán lẻ, tạo ra thách thức không nhỏ đối với các doanh nghiệp nội địa. Hàng hóa xuất khẩu Việt Nam sẽ tiếp tục gặp phải các hàng rào phi thuế và các biện pháp bảo hộ mậu dịch tinh vi được dựng lên, giá cả hàng hóa đầu vào cho sản xuất tăng giá sau khi nền kinh tế thế giới phục hồi.

Tất cả những thách thức này cộng với những khó khăn sẵn có từ nội lực chưa đủ vững và đủ mạnh lại tiếp tục đòi hỏi Chính phủ và các cơ quan liên quan có những biện pháp điều hành linh hoạt, làm sao để tiếp tục giữ vững sự ổn định và tăng trưởng chắc chắn, tạo cơ hội để tái cấu trúc nền kinh tế ngày một hiệu quả hơn.    

Nguồn: TBKTSG