Động lực thúc đẩy nền kinh tế

Tính đến cuối năm 2008 - 20 năm sau ngày Luật Đầu tư nước ngoài (ĐTNN) có hiệu lực - đã có 81 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào VN. Giai đoạn 1988-2008, cả nước có hơn 9.500 dự án ĐTNN được cấp phép, với tổng số vốn đăng ký đạt gần 100 tỉ USD.

Trừ các dự án đã kết thúc hoạt động cũng như các dự án giải thể trước thời hạn, hiện có khoảng gần 8.600 dự án còn hiệu lực, với tổng số vốn đăng ký trên 83 tỉ USD (chưa tính năm 2009). Số dự án sau khi đi vào hoạt động đã xin tăng thêm vốn để mở rộng quy mô sản xuất cũng tăng mạnh.

Tính đến đầu năm 2009, đã có trên 4.100 lượt dự án FDI tăng vốn đầu tư với tổng số vốn tăng thêm đạt gần 19 tỉ USD. Điều này cho thấy, môi trường đầu tư ở VN ngày càng thông thoáng, hấp dẫn và hiệu quả.

Những năm 1988-1990, quy mô vốn đăng ký đầu tư trung bình của 1 dự án đạt khoảng 7,5 triệu USD; những năm 1996-2000 là 12,3 triệu USD; giai đoạn 2001-2005, đa phần các dự án cấp phép mới có quy mô vừa và nhỏ với số vốn đăng ký trung bình đạt khoảng 3,5 triệu USD/dự án.

Từ năm 2006 đến nay, nhiều tập đoàn đa quốc gia lớn trên thế giới đầu tư vào VN, đã đẩy quy mô vốn đăng ký đầu tư trung bình của một dự án đạt gần 14,5 triệu USD. Sự biến động về quy mô của các dự án qua các thời kỳ phản ánh khả năng tài chính cũng như sự quan tâm của các nhà ĐTNN đối với môi trường đầu tư của VN...

Thực tế hơn 20 năm qua cho thấy, FDI đã trở thành một trong những nguồn vốn quan trọng cho đầu tư phát triển. Bên cạnh đó, các dự án ĐTNN đóng góp ngày càng lớn vào tổng sản phẩm GDP của nước ta. Giai đoạn 1991-1995, khu vực DN có vốn ĐTNN đóng góp 6% tổng GDP của cả nước; giai đoạn 2001-2005 đạt trung bình 14,6%. Các năm 2006-2008 đạt trên 17%. Tỉ lệ đóng góp này vẫn tiếp tục tăng.

Không nên đánh đổi bằng mọi giá

Tuy nhiên, các dự án FDI chủ yếu tập trung vào khai khoáng, dầu khí, sắt thép và bất động sản. Đây là những ngành gây ô nhiễm môi trường cao và đòi hỏi nhiều diện tích. Việc đầu tư nhiều vào các dự án bất động sản làm cho việc cân bằng xuất nhập khẩu thêm khó khăn, đất nông nghiệp bị lấp đi quá nhiều, không ít nông dân thất nghiệp, đói nghèo. Nhiều dự án còn "tàn phá môi trường", như các dự án của Vedan, Miwon... đang giết chết những dòng sông…

Ngoài ra, nhiều dự án được cấp phép không phù hợp với quy hoạch phát triển bền vững, như các dự án sân golf, khu resort, du lịch cao cấp… Trong khi đó, lại có quá ít dự án đầu tư vào lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp. Không ít dự án FDI nhanh chóng bị rút giấy phép, vì không có năng lực tài chính. Nhiều dự án liên doanh đã lợi dụng các đối tác VN để có được nhiều thuận lợi, nhưng rồi nhanh chóng đẩy đối tác VN ra ngoài để trở thành DN 100% vốn FDI…

Bên cạnh đó, sự liên kết, phối hợp giữa các DN FDI và DN VN chưa thực sự hiệu quả. Công tác quy hoạch còn nhiều hạn chế. Phạm vi đầu tư còn mất cân đối. Tính bền vững của ĐTNN chưa cao, chặng đường hơn 20 năm qua vẫn còn nhiều "khúc đoạn" phát triển không ổn định hoặc giảm sút…

Chúng ta không thể đánh đổi FDI bằng mọi giá. Không nên quá phấn khích với những kỷ lục đạt được về nguồn vốn FDI đã cam kết. Vấn đề là giải ngân như thế nào, đầu tư vào lĩnh vực nào và khắc phục những "mảng tối" mà các dự án FDI đã để lại trong thời gian qua. Các yếu tố như giá thuê nhân công rẻ, nguồn tài nguyên phong phú, thị trường nội địa khá lớn… rất quan trọng để thu hút ĐTNN, nhưng không thể đảm bảo để thu hút ĐTNN mang tính lâu dài, bền vững.

Để tháo gỡ những hạn chế, vướng mắc cần thực hiện đồng bộ hệ thống giải pháp, đó là: Tạo dựng một hệ thống chính sách ổn định, thông thoáng, minh bạch, rõ ràng; tiếp tục giảm chi phí đầu vào các dịch vụ viễn thông, điện, nước, giao thông; đẩy mạnh hoàn thiện quy hoạch ngành, vùng, sản phẩm và danh mục các dự án kêu gọi nguồn vốn FDI để tạo sự liên kết chặt chẽ giữa trung ương với các địa phương; chương trình xúc tiến ĐTNN cần được thực hiện tốt và thực chất hơn để thu hút các đối tác nước ngoài đến làm ăn lâu dài tại VN…

Sẽ còn nhiều thách thức và nhiều việc phải làm, song nếu dòng vốn FDI được tiếp cận với một môi trường thông thoáng, thuận lợi về pháp lý và quản lý nhà nước, một môi trường chính trị - xã hội ổn định thì chắc chắn ĐTNN vào VN trong những năm tiếp theo sẽ vượt qua mọi lực cản để hướng tới những mùa "gặt hái" nhiều thành công, với sự tăng trưởng bền vững và chất lượng cao.

Được biết, với 2 đại dự án FDI: Dự án Dragon Beach Resort đầu tư ở Điện Bàn - Quảng Nam có vốn đăng ký 4,15 tỉ USD và dự án khu đô thị mới Nhơn Trạch có vốn đăng ký 2 tỉ USD được cấp phép trong tháng 9.2009, đã khẳng định mục tiêu thu hút trên 20 tỉ USD vốn FDI trong năm 2009 cán đích trước thời hạn. Ngẫm nghĩ về "câu chuyện" ĐTNN ở Việt Nam thời gian qua quả là vừa mừng vừa lo. FDI là "đồng tiền" hai mặt, và điều đáng nói là, không nên đánh đổi bằng mọi giá.

Nguồn: Lao Động