Đây không phải trường hợp cá biệt. Theo Hiệp hội In Việt Nam, lĩnh vực in bao bì trong quí đầu năm nay chẳng những đã phục hồi mà còn tăng trưởng với tốc độ hai con số. Có thể nói, các nhà sản xuất bao bì đóng vai trò như vệ tinh của nhiều ngành công nghiệp khác.

Do vậy, sự phát triển nhanh chóng của ngành này trong những tháng đầu năm nay phần nào phản ánh tín hiệu lạc quan chung của cả ngành công nghiệp.

Tốc độ tăng

Đáng mừng nhất có lẽ là sự phục hồi ấn tượng của nhóm hàng công nghiệp xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu dây và cáp điện tăng tới 119,5%; thép và sản phẩm từ thép đạt 372 triệu đô la Mỹ, tăng 72,2%; máy móc thiết bị và phụ tùng cũng tăng 66,7% với kim ngạch 630 triệu đô la Mỹ; máy vi tính và sản phẩm điện tử tăng 40,9%. Các mặt hàng dệt - may, đồ gỗ, da giày sau hai năm suy giảm hoặc tăng không đáng kể, nay cũng vươn lên mạnh mẽ với mức tăng từ 10-15%.

Thế nhưng, tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước trong quí vừa qua chẳng những không tăng, mà còn giảm mất 1,6% so với cùng kỳ năm 2009. Tuy nhiên sự sụt giảm này chủ yếu là do năm nay Việt Nam không xuất khẩu vàng và đá quí nhiều như quí 1 năm ngoái. Đồng thời, giá trị xuất khẩu dầu thô, than đá cũng giảm mạnh vì phải giữ lại để đáp ứng nhu cầu cho Nhà máy Lọc dầu Dung Quất và các nhà máy nhiệt điện, sản xuất xi măng.

Có thể thấy, sự hồi phục của thị trường xuất khẩu đã đóng góp quan trọng vào thành quả phát triển công nghiệp của Việt Nam trong những tháng đầu năm nay. Bên cạnh đó, thị trường nội địa cũng đang cho thấy tín hiệu tích cực, trong đó đáng kể nhất là yếu tố sức mua.

Số liệu thống kê cho thấy tổng sức mua của cả nước ba tháng qua vẫn tăng trên 24% và đây là động lực chính cho sự tăng trưởng của những ngành hàng chủ yếu dựa vào thị trường trong nước.

Ngoài một số ngành như điện, khí đốt, nước sạch tăng do có nguồn mới bổ sung và một phần nhờ quyết định tăng giá, sự phát triển của các ngành khác như giấy, hóa phẩm tiêu dùng, hàng dệt, may, giày dép... chính là kết quả của việc gia tăng sức mua của thị trường nội địa. Trong đó, đáng quan tâm nhất có lẽ là nhóm hàng vật liệu xây dựng. Kết quả tiêu thụ thuận lợi của ngành này là dấu hiệu cho thấy thị trường xây dựng, một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế, đang ấm dần.

Hiệu quả giảm

Kết quả sản xuất công nghiệp trong quí 1-2010 có thể làm các cơ quan quản lý nhà nước phấn khởi, nhưng phía cộng đồng doanh nghiệp thì chưa hẳn đã hài lòng. Ông Lê Quốc Ân, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, khẳng định: “Hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp những tháng qua chắc chắn giảm so với năm ngoái”.

Ông giải thích: “Tuy năm ngoái tiêu thụ sản phẩm có khó khăn hơn, nhưng doanh nghiệp lại được hỗ trợ rất nhiều từ phía Nhà nước, như giãn thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng; lãi vay tín dụng ngân hàng lúc ấy chỉ có 10 %/năm, lại còn được Chính phủ bù lãi suất 4%”.

Nhưng từ đầu năm đến nay, mọi chi phí đầu vào tăng vọt. Bên cạnh việc điều chỉnh giá xăng, điện, nước, giá các loại nguyên liệu đầu vào khác cũng tăng mạnh theo mặt bằng giá thế giới, cộng với lãi vay tín dụng leo thang, lên gấp ba lần so với mức lãi thực trả của năm ngoái, làm cho gánh nặng chi phí đè nặng lên vai nhiều doanh nghiệp.

Tình trạng trên làm cho kết quả hồi phục của ngành công nghiệp trở nên kém bền vững. Ông Lê Quốc Ân dự báo nhu cầu thị trường đối với hàng dệt, may, nhất là thị trường xuất khẩu, trong những tháng tới có nhiều khả năng duy trì được mức tăng về số lượng như hiện nay. Tuy nhiên, nếu các chi phí đầu vào tiếp tục tăng, còn giá gia công và xuất khẩu không thể điều chỉnh tương ứng, có lẽ nhiều doanh nghiệp phải hạn chế nhận hợp đồng mới để tránh lỗ.

Ông Đặng Huy Hiệp, Phó tổng giám đốc Công ty Tôn Phương Nam, cho rằng dù ngành sản xuất vật liệu xây dựng phát triển khá tốt ở quí 1-2010, nhưng triển vọng trong những tháng còn lại của năm vẫn chưa có gì chắc chắn. Ông nói: “Kết quả tốt hay không phụ thuộc rất nhiều vào chính sách của Chính phủ, nhất là liên quan đến vấn đề tín dụng”. Theo ông, nếu lãi vay tiếp tục cao như hiện nay thì thị trường xây dựng có thể bị ngưng trệ và tác động mạnh đến ngành sản xuất vật liệu xây dựng.

Trong tháng 3 vừa qua, sau khi giá xăng, điện, nước được điều chỉnh, cộng với giá nguyên liệu nhập khẩu luôn biến động theo chiều hướng tăng, nhiều doanh nghiệp thuộc các ngành thép, xi măng, nhựa và những ngành sản xuất hàng tiêu dùng khác đã phải tăng giá bán và nhiều khả năng tình hình này còn tiếp tục trong thời gian tới.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, việc tăng giá nhiều sản phẩm công nghiệp quan trọng, như điện, nước, than, xăng... trong tháng 3 sẽ ảnh hưởng đến giá cả nhiều mặt hàng tiêu dùng trong quí 2. Trong điều kiện đó, chưa có gì chắc chắn sức mua của thị trường trong ba quí còn lại của năm duy trì được tốc độ tăng cao như quí đầu năm. Nếu sức mua tăng chậm, thì công nghiệp cũng không thể có được kết quả tăng trưởng khả quan.

Nguồn: TBKTSG