Đáng lưu ý là theo thông báo, điện sẽ còn thiếu dài dài trong nhiều năm nữa! Tại sao như vậy? Trước hết là vấn đề xác định tốc độ tăng sản lượng điện. Ở đây có thể có sự nhầm lẫn giữa quy mô tuyệt đối và tốc độ tăng của các nhà hoạch định chính sách. Mặc dù tốc độ tăng sản lượng điện bình quân đầu người của VN thuộc loại khá cao, nhưng do từ điểm xuất phát thấp đi lên, nên quy mô tuyệt đối vẫn còn thấp (sản lượng điện bình quân đầu người của VN năm 2003 đứng thứ 7/10 nước và chỉ bằng 62,6% của khu vực Đông Nam Á; đứng thứ 40/49 nước và vùng lãnh thổ và chỉ bằng 36,2% của châu Á; đứng thứ 134/192 nước và vùng lãnh thổ và chỉ bằng 19,9% của thế giới).

Với quy mô thấp như vậy thì phải có tốc độ tăng cao hơn nữa mới bớt thiếu hơn và cũng đỡ đắt hơn. Cần đặt ra mục tiêu sau bao nhiêu năm thì bằng mức bình quân của khu vực, hay của châu Á, hay của thế giới để xác định tốc độ tăng và có cơ chế, đầu tư cho phù hợp.

VN đã đổi mới 25 năm, hầu hết các sản phẩm đều đã được thị trường hóa, chuyển từ thiếu sang thừa. “Thị trường hóa” lương thực là một bài học sớm đạt kết quả thần kỳ, trong thời gian dài. Nhưng muốn “thị trường hóa” thì phải thực hiện đa sở hữu trong việc sản xuất, phân phối, truyền dẫn - ít nhất cũng là đa ngành, đa loại hình doanh nghiệp, ít nhất cũng ở khâu sản xuất, phân phối. Độc quyền là kẻ thù của cạnh tranh.

Tỷ lệ hao hụt điện của VN thuộc loại khá cao, những năm gần đây thậm chí đã lên đến 2 chữ số. Hao hụt có một phần do hao hụt trên đường dây, có một phần do yếu tố quản lý của ngành điện.

Cuối cùng, tiêu thụ điện cho sản xuất hao tổn hơn do thiết bị, kỹ thuật - công nghệ còn cũ kỹ, lạc hậu. Tiêu thụ điện cho tiêu dùng cũng làm cho điện thiếu: ở nông thôn có hộ chỉ sử dụng vài chục số điện/tháng, nay lại cắt điện thường chỉ cho từ 23 giờ đến 5 giờ sáng hôm sau, lại càng ít hơn; trong khi ở thành thị điện quảng cáo gần như suốt đêm, có hộ tiêu dùng tới hàng trăm triệu đồng/tháng để bể bơi có nước nóng…

Có người bảo tại giá điện thấp nên không thu hút được vốn đầu tư nước ngoài, nhưng ai cũng đã bảo “lương nội giá ngoại” rồi!

Nguồn: Thanh Niên