Trong bài viết mới đây về những yêu cầu đặt ra để “phát triển nhanh và bền vững của nền kinh tế”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu: “Phải tạo mọi điều kiện phát triển kinh tế tư nhân - thành phần có tốc độ tăng trưởng cao nhất và tạo nhiều việc làm nhất” như là một trong những giải pháp để đạt mục tiêu huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực.

Một lần nữa, giới doanh nhân ngoài quốc doanh trong nước lại hy vọng có chuyển biến thật sự trong chính sách và các biện pháp điều hành của Chính phủ và bộ máy Nhà nước để thực chất được coi là “động lực” của nền kinh tế.

Trong các báo cáo tổng kết từng giai đọan điều hành chính sách, một bất cập trong chỉ đạo, điều hành luôn được nhắc đến, đó là “chủ trương đường lối là đúng đắn, tuy nhiên trong chỉ đạo điều hành, thực hiện và giám sát còn có những khiếm khuyết, thiếu đồng bộ”.

 Quyền tham gia thị trường: Phải xác định chính xác ngành kinh tế, lĩnh vực kinh doanh nhất thiết phải do kinh tế Nhà nước chi phối để thực hiện chính sách cơ cấu, định hướng tổ chức thị trường. Ngòai ra, doanh nghiệp tư nhân có khả năng tiếp cận cơ hội đầu tư, kinh doanh ở tất cả những ngành nghề, lĩnh vực không liên quan đến an ninh quốc phòng.

Để tăng trưởng cao, đạt tốc độ bình quân 7-8%/năm, phải tháo gỡ mọi cản trở về thể chế và thủ tục hành chính, giải phóng và phát triển mạnh lực lượng sản xuất gắn với nâng cao trình độ khoa học, công nghệ. Phải tạo mọi điều kiện phát triển kinh tế tư nhân - thành phần có tốc độ tăng trưởng cao nhất và tạo nhiều việc làm nhất.

Mặt khác, phải đổi mới, cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước, để doanh nghiệp nhà nước trở thành công cụ quan trọng trong việc thực hiện chính sách cơ cấu và định hướng tổ chức thị trường. Phải thực hiện đa sở hữu, công khai minh bạch, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp và quan trọng hơn là đặt doanh nghiệp nhà nước vào môi trường cạnh tranh bình đẳng với các thành phần kinh tế khác trong cơ chế thị trường.

Chỉ có như vậy mới nâng cao được hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước và sự phát triển của doanh nghiệp nhà nước mới không chèn lấn các nguồn lực để phát triển khu vực tư nhân - một động lực chủ yếu của tăng trưởng.

(Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng) 

Ngay cả những lĩnh vực dịch vụ công, hàng hóa công của Nhà nước (sản xuất và phân phối điện; nước sinh họat, giáo dục, y tế, văn học nghệ thuật …) cũng nên thực hiện chế độ Nhà nước là bên đặt hàng, các thành phần kinh tế được có cơ hội ngang nhau trong việc tham gia với tư cách là bên cung cấp dịch vụ hoặc nhà sản xuất lọai hàng hóa đó.

Cơ hội tiếp cận nguồn lực của quốc gia: Trong đó, nguồn lực quan trọng nhất là những yếu tố đầu vào của sản xuất như vốn (bao gồm cả nguồn ngân sách; ODA); tài nguyên; quyền sử dụng đất, nhân lực làm ở các doanh nghiệp tư nhân và viên chức, người lao động trong các doanh nghiệp Nhà nước bình đẳng về quyền và nghĩa vụ.

Chỉ số tín nhiệm trong quan hệ ngân hàng: Phải dựa trên hịêu quả kinh doanh, lợi suất sử dụng vốn và quy mô vốn điều lệ mà không đưa yếu tố quan hệ tín dụng dựa trên sự “tín chấp” của Nhà nước của các doanh nghiệp quốc doanh đối trọng với yêu cầu khắt khe về tài sản thế chấp đối với doanh nghiệp ngòai quốc doanh.

Trước mắt, việc chuyển đổi các doanh nghiệp Nhà nước sang Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên cần thực hiện triệt để về bản chất.

Từ khi có Luật Doanh nghiệp ra đời, rõ ràng doanh nghiệp tư nhân đã nở về số lượng, nhưng về chất lượng thực ra không tăng là bao, và không có những doanh nghiệp tư nhân nổi lên thành đầu đàn được.

Trong danh sách 500 công ty lớn nhất Việt Nam do VietNamNet Report (VNR500) công bố, tỉ lệ doanh nghiệp tư nhân có 27%, trong đó phần lớn là các DNNN đã cổ phần hóa. Những doanh nghiệp tư nhân phát triển tự thân khác mà lớn được lại có sự đóng góp rất lớn của nhà nước dưới dạng cổ phần. Còn doanh nghiệp tư nhân lớn bằng chính năng lực của mình chỉ quanh quẩn đếm trên đầu ngón tay, như Kinh Đô, Thái Tuấn, Đồng Tâm, Trường Hải, hay Xuân Kiên...

Doanh nghiệp tư nhân chỉ trở thành động lực chỉ trong điều kiện chính sách thay đổi. Bởi, một khi vẫn còn cái ông lớn chủ đạo vẫn ngốn hết nguồn lực của đất nước và thâu tóm hết quyền thiết kế chính sách có lợi cho mình, thì làm sao thằng nhỏ động lực ấy tăng tốc được. Và, như vậy, câu hỏi ở đây là vai trò động lực nằm ở đâu trong sự bao trùm của vai trò chủ đạo ấy.

Hay nói cách khác, kể mà Thủ tướng kèm thêm vào tuyên bố nói trên quyết tâm đi theo hướng đó, và nói rằng ông sẽ chỉ đạo thay đổi cơ bản về chính sách phân bổ đất đai, các nguồn lực tài nguyên, hay chia tay dứt khoát với các ưu đãi tín dụng, hay quyền kinh doanh xưa nay vẫn dành cho DNNN, không chỉ tôi mà hầu hết người dân Việt Nam sẽ hoàn toàn tin tưởng vào tuyên bố của Thủ tướng.

(Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan)

Tôn trọng quyền tham gia xây dựng chính sách của cả doanh nhân trong và ngòai quốc doanh. Các chính sách điều hành mới hoặc có thay đổi liên quan đến thị trường, sản xuất kinh doanh phải minh bạch và có thể tiên liệu trước. Thông tin về biến động của thị trường (trong và ngòai nước) cũng như thay đổi về chính sách cần được công khai quá trình xây dựng, ban hành và quy phạm áp dụng. 

Doanh nhân trong và ngoài quốc doanh phải có một diễn đàn chung để bày tỏ những khúc mắc và kiến nghị với các cơ quan Nhà nước về những vấn đề phát sinh trrong thực tiễn cần giải đáp, giải quyết.

Có chung một định nghĩa về doanh nhân; doanh nghiệp: Theo đó, doanh nhân là người quyết định và chịu trách nhiệm những vấn đề liên quan đến quá trình phối kết hợp các yếu tố sản xuất để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ phục vụ cộng đồng. Doanh nghiệp, trong hay ngòai quốc doanh, đều chỉ được giao nhiệm vụ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xã hội bằng sản phẩm và dịch vụ của mình mà không phải gánh thêm bất cứ một nghĩa vụ mang ý nghĩa chính sách xã hội hoặc chính trị nào khác.

Nhà nước không nên duy trì sự tồn tại những doanh nghiệp họat động vì mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận nhưng lại trực thuộc các cơ quan Đảng, đòan thể hay liên quan đến an ninh quốc phòng để tránh sự lạm dụng hoặc lợi dụng danh nghĩa để có vị thế đặc quyền.


Nguồn: Vietnamnet