Bảy tháng đầu năm nay, trong khi chúng ta xuất khẩu gạo được hơn 2 tỉ đô la Mỹ, thì cũng phải nhập lại tới gần 1,7 tỉ đô la Mỹ lúa mì, ngũ cốc và nguyên liệu khác để làm thức ăn chăn nuôi. Nếu loại trừ một số sản phẩm, chẳng hạn như lúa mì, mà điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng trong nước không thích hợp để canh tác, thì đa số còn lại, gồm bắp, khô dầu, đậu nành... đều phù hợp để phát triển tại Việt Nam. Khó khăn là ở chỗ, nông sản trong nước không thể cạnh tranh về giá so với hàng nhập khẩu, mặc dù nông dân Việt Nam cần cù và giá nhân công thì rẻ mạt.

Việc tìm ra nguyên nhân làm giá thành nông sản Việt Nam cao không khó. Có ba lý do chính đã được các chuyên gia về nông nghiệp chỉ ra từ lâu, gồm: kỹ thuật canh tác lạc hậu, sản xuất nhỏ và manh mún; nguồn giống bị thoái hóa và kém chất lượng; cơ sở hạ tầng kỹ thuật ở nông thôn kém, làm giá vật tư đầu vào và chi phí vận chuyển tăng.

Chìa khóa để giải quyết những bất cập trên cũng đã được nhiều chuyên gia kinh tế đề xuất từ nhiều năm trước, đó là phải khuyến khích tích tụ đất đai và hình thành những công ty nông nghiệp.

Theo Tổng cục Quản lý đất đai, diện tích bình quân mỗi thửa đất nông nghiệp của Việt Nam chỉ có 1.400 mét vuông và trung bình mỗi hộ nông dân có khoảng 7.000 mét vuông. Rõ ràng, với quy mô sản xuất manh mún như vậy, sẽ không thể ứng dụng những công nghệ, kỹ thuật canh tác hiện đại và người nông dân, vốn lo cho đủ ba bữa ăn hàng ngày đã khó, thì lấy đâu ra nguồn lực để đầu tư thiết bị, kỹ thuật canh tác.

Có thể khẳng định, để hàng nông sản Việt Nam có sức cạnh tranh tốt trên thị trường thế giới, cần thay đổi phương thức sản xuất để đạt năng suất cao với chi phí thấp, nghĩa là phải xóa bỏ dần sự manh mún để chuyển sang sản xuất lớn. Nhưng muốn lên sản xuất lớn, điều kiện tiên quyết là cho phép tích tụ đất đai, tạo điều kiện hình thành được những công ty nông nghiệp với quy mô canh tác hàng ngàn héc ta. Hiện nay, quy định về hạn điền và giới hạn về thời hạn giao đất đang là rào cản pháp lý cho hướng đi này.

Ngoài vấn đề hạn điền, Nhà nước cũng cần đẩy mạnh đầu tư để cải thiện cơ sở hạ tầng nông thôn, hỗ trợ công tác nghiên cứu giống cây trồng và đào tạo nông dân để họ có thể sớm thích nghi với điều kiện sản xuất mới.Chính sách của Việt Nam hiện nay là bảo đảm cho người nông dân có đất để canh tác.

Nhưng có lẽ điều này không phải là mục tiêu cuối cùng, mà là làm sao cho người nông dân có cuộc sống no ấm, con cái họ được học hành đến nơi đến chốn. Mục tiêu này khó có thể trở thành hiện thực nếu người nông dân chỉ quanh quẩn trên mảnh ruộng nhỏ bé của mình.

Nguồn: TBKTSG