Nguyên nhân tăng tỉ giá

Thông website NHNN chỉ có một lời giải thích ngắn gọn lý do điều chỉnh tỉ giá là “nhằm góp phần kiềm chế nhập siêu”. Với bối cảnh kinh tế Việt Nam (VN) hiện tại, nhiều người cho rằng lý do đó thiếu thuyết phục vì nhập siêu 2 tháng gần đây đang có xu hướng giảm. Việt Nam là một nước chủ yếu gia công, 80% hàng nhập khẩu (NK) là đầu vào cho sản xuất để tái xuất khẩu (XK). Phá giá VND làm tăng giá hàng NK (hạn chế nhập siêu), nhưng cũng làm tăng giá đầu vào của hàng XK có nguồn gốc nguyên liệu NK.

Hai tháng gần đây, tỉ giá trên thị trường tự do liên tục xu hướng tăng, các NHTM mua được ít/thậm chí không mua được ngoại tệ, cá biệt đã xuất hiện những giao dịch ngoại tệ vượt biên độ giá trần. Đến cuối tháng 7.2010, tốc độ tăng trưởng dư nợ ngoại tệ tiếp tục cao hơn tăng trưởng dư nợ VND nhiều trong khi nguồn vốn huy động ngoại tệ lại tăng không tương ứng.

Một số doanh nghiệp lớn đã vay rất nhiều ngoại tệ để đầu tư, nay SX-KD bị đình đốn không có khả năng tái tạo ngoại tệ qua giao dịch ngoại thương, nhưng vẫn phải trả nợ đến hạn (Vinashin là một ví dụ điển hình).
Những nhân tố trên ngày càng gây áp lực lên tỉ giá. Trong bối cảnh như vậy, NHNN chỉ có hai cách để giải quyết: (i) Đưa một phần dự trữ ngoại hối ra bán để tăng cung, qua đó ổn định tỉ giá. (ii) Giảm giá VND để tiết giảm cầu ngoại tệ không thật sự cần thiết làm cho quan hệ cung-cầu ngoại tệ cân bằng hơn.

Cách thứ nhất khó thực hiện vì hiện dự trữ ngoại hối đang ở mức thấp, chỉ còn cách thứ hai. Nhiều người cho rằng, mục tiêu chính của việc điều chỉnh này là phá giá của VND để hỗ trợ xuất khẩu và duy trì cân bằng về cung cầu ngoại tệ, chứ không phải chỉ để hạn chế nhập siêu. Bên cạnh đó, ông Lê Xuân Nghĩa-Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính-tiền tệ quốc gia cho rằng, muốn thực hiện được mục tiêu hạ lãi suất VND thì tỉ giá phải tăng lên và ngược lại. Có mối quan hệ hữu cơ với nhau giữa cung ứng tiền, lãi suất đồng nội tệ và tỉ giá. Trong “bộ ba bất khả thi” thì không thể nào điều chỉnh cái này mà không điều chỉnh cái khác.

DN vẫn khó

Nhìn vào danh mục NK của Việt Nam chủ yếu để phục vụ sản xuất, còn mặt hàng tiêu dùng chiếm tỉ trọng nhỏ. Tỉ giá tăng thì Việt Nam vẫn phải NK và người tiêu dùng sẽ phải chịu thêm giá thành đội thêm do tăng tỉ giá. Nếu tỉ giá tăng quá mức hợp lý sẽ tác động không tích cực cho sản xuất, thậm chí còn gia tăng áp lực lạm phát qua NK.

Mặt khác, nếu tỉ giá tăng mà NHNN không có biện pháp hữu hiệu kéo giảm lãi suất tín dụng cho vay thì quả là khó khăn cho hàng VN khi cạnh tranh trên thị trường quốc tế, bởi nhiều quốc gia vẫn chưa giảm chính sách hỗ trợ kinh tế, họ cũng đang dựng lên những hàng rào kỹ thuật và sử dụng biện pháp chống phá giá để hạn chế hàng NK.

Doanh nghiệp bất ngờ với điều chỉnh tỉ giá lần này bởi biên độ cao so với dự tính và thời gian cũng sớm so dự báo. Việc điều chỉnh đã khiến không ít DN thêm khó khăn khi buộc phải điều chỉnh lại kế hoạch kinh doanh, thương thuyết lại những hợp đồng đã ký. Trong khi đó, xu hướng tiêu dùng hàng cao cấp của VN lại gia tăng mạnh trong những năm gần đây mà chưa có biện pháp nào khắc phục. Điều chỉnh tỉ giá lần này nếu không kết hợp với biện pháp hành chính quyết liệt thì cũng chưa chắc đã hạn chế được cầu ngoại tệ nhập hàng tiêu dùng.

Hiệu ứng tâm lý

Nhìn chung, dư luận hiểu một NHTƯ có quyền đưa ra các quyết định về tỉ giá. Chắc hẳn NHNN phải căn cứ vào rất nhiều yếu tố như cán cân thương mại, nợ quốc gia, nợ doanh nghiệp, tác động lạm phát...trước khi quyết định tăng tỉ giá. Nhiều chuyên gia kinh tế và lãnh đạo NHTM cho rằng quyết định của NHNN là một bước đi phù hợp giúp thị trường cân đối lại cung-cầu.

Tuy nhiên, có vấn đề mà dư luận chưa thể thông cảm đó là quyết định bất ngờ trái với những khẳng định là ổn định tỉ giá, khiến nhiều DN (đặc biệt là các DN liên quan trực tiếp đến XNK) giảm sút niềm tin với cơ quan ban hành chính sách. Việc bất ngờ điều chỉnh chính sách tỉ giá với biên độ lớn như trên cũng có tác động tiêu cực nhất định đến các kênh đầu tư, ngoài ra chưa kể đến hệ lụy của những suy diễn khác về những số liệu kinh tế vĩ mô, về các chính sách sẽ được ban hành có chứng minh nền kinh tế VN đã thật sự khởi sắc?

Nguồn: Lao động