Méo mó trong chính sách

Điều bất thường này được chính ông Huân giải thích bên lề hội nghị, là sự méo mó trong chính sách tiền lương ở Việt Nam hiện nay, đó là lương chưa đi kèm với năng suất lao động. Trong rất nhiều chỉ tiêu để quyết định việc tăng lương phải có yếu tố tăng năng suất lao động. Nhưng thực tế cho thấy, năng suất lao động ở khối doanh nghiệp tư nhân và có vốn đầu tư nước ngoài tăng nhanh hơn khối doanh nghiệp nhà nước nhưng tốc độ tăng lương lại chậm hơn.

Một nghiên cứu về phân phối tiền lương trong các loại hình doanh nghiệp mới được viện Khoa học lao động và xã hội công bố cho thấy thực tế này. Theo nguyên tắc chung, để đảm bảo cho sự phát triển thì tăng lương phải thấp hơn tăng năng suất lao động, nhưng thực tế ở nước ta không hoàn toàn như vậy. Năm 2007 so với 2006 tốc độ tăng lương bình quân trong doanh nghiệp nhà nước là 14,9% trong khi năng suất lao động chỉ tăng 13,5%, lương bình quân trong doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tăng 9,8% nhưng năng suất lao động tăng 18,6%. Trong doanh nghiệp tư nhân, lương bình quân tăng 11% nhưng năng suất lao động tăng 14,1%.

“Điều này thể hiện hiệu quả tiền lương chưa tích cực trong các doanh nghiệp nhà nước”, nhóm nghiên cứu kết luận.

Riêng tại một số tập đoàn, tổng công ty có lợi thế, độc quyền thì chuyện lương tăng không đi kèm với tăng năng suất lao động được thể hiện rõ nét. Trong ngành ximăng, tốc độ tăng lương bình quân năm 2007 so với 2006 là 40,5% trong khi tốc độ tăng năng suất lao động là 19,6%. Tại các ngân hàng thương mại nhà nước và ngành bưu chính viễn thông, tốc độ tăng tiền lương bình quân là 27,63% trong khi năng suất lao động chỉ tăng 21,07%.

“Các ngành có lợi thế trả lương khá cao nhưng hiệu quả tiền lương lại rất thấp, chủ yếu là do yếu tố độc quyền đem lại. Đây là sự không công bằng lớn nhất trong quan hệ tiền lương khu vực sản xuất kinh doanh”, bà Nguyễn Lan Hương, viện trưởng viện Khoa học lao động và xã hội cho biết.

Thay đổi cách tiếp cận

Ở góc nhìn của mình tại một buổi toạ đàm về quản trị công mới được tổ chức, ông Võ Trí Thành, phó viện trưởng viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, cần thay đổi cách tiếp cận trong cải cách tiền lương ở nước ta hiện nay, đó là lương phải gắn với năng suất lao động chứ không phải gắn với chỉ số giá tiêu dùng. Chỉ khi gắn lương với năng suất lao động thì lương mới trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển, mà không đơn thuần là yếu tố chi phí đầu vào như hiện nay.

Quan điểm của ông Thành có thể sẽ bị bộ Lao động – thương binh và xã hội, cơ quan chủ trì các cuộc cải cách tiền lương từ trước đến nay, phản bác lại. Bởi chỉ lương tối thiểu mới tính tăng theo chỉ số giá tiêu dùng, còn lương thực tế của người lao động hiện đã được nhiều doanh nghiệp gắn với năng suất lao động bằng hình thức trả lương theo công việc hay theo sản phẩm. Nhưng nhìn sâu xa hơn, điều ông Thành nói không khác so với kết luận của ông Huân tại buổi lấy ý kiến cho kế hoạch tăng lương tối thiểu vào năm tới. Đó là, khi lương tối thiểu còn là căn cứ quan trọng để trả tiền công cho người lao động và thực hiện nhiều chính sách an sinh xã hội khác như hiện nay, thì việc doanh nghiệp nhà nước cứ muổn đẩy lương tối thiểu lên dù năng suất lao động tăng thấp còn doanh nghiệp tư nhân và có vốn đầu tư nước ngoài lại muốn ép lương tối thiểu xuống để tăng lợi nhuận là điều dễ hiểu.

Nguồn: Báo Đầu tư, SGTT