Tuần trước, khi phiên họp đầu tiên của Tổ công tác liên ngành giữa Việt Nam, Nga, Belarus và Kazakhstan được tổ chức tại Hà Nội để chuẩn bị cho những nghiên cứu đầu tiên về tác động của khu vực thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh hải quan Nga - Belarus - Kazakhstan, các doanh nghiệp có thể nghĩ tới việc chuẩn bị để tiến sâu hơn vào thị trường truyền thống Đông Âu.

Theo ông Đặng Hoàng Hải, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu (Bộ Công thương), nếu FTA được thiết lập, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có cơ hội tốt ở thị trường này, bởi không phải chịu sự cạnh tranh trực tiếp, nhất là hàng nông sản, vốn là nhóm hàng thế mạnh của Việt Nam, sẽ có chỗ đứng tốt ở khu vực này.

Cũng ở khu vực châu Âu, EU được coi là thị trường quan trọng bậc nhất của doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam, nhiều khả năng doanh nghiệp sẽ được hưởng chính sách thuế tốt, khi giữa Việt Nam và EU đã đạt được sự thống nhất cùng nghiên cứu và tiến tới đàm phán FTA.

So sánh chính sách ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP), các chuyên gia thương mại khẳng định rằng, nếu FTA được thiết lập giữa EU và Việt Nam, doanh nghiệp Việt Nam sẽ có lợi thế lớn khi xuất khẩu vào EU, bởi thông thường, khi FTA được ký kết, 90% dòng thuế sẽ được đưa về mức thuế suất 0% trong vòng 10 năm. 

Trong tháng 10 này, vòng đàm phán thứ 3 của Hiệp định Mậu dịch tự do xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã được tiến hành tại Brunei. Với 8 quốc gia tham gia đàm phán (Singapore, Brunei, Australia, Hoa Kỳ, New Zealand, Chile, Peru và Việt Nam), TPP được kỳ vọng sẽ tạo sự thúc đẩy mạnh mẽ cho các doanh nghiệp khai thác những thị trường được đánh giá là có bước phát triển năng động bậc nhất này.

Ngay từ khi biết Việt Nam sẽ tham gia đàm phán TPP, ông Lê Quốc Ân, Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam đã nhận xét rằng, nếu Việt Nam là thành viên của TPP, thì chỉ riêng cơ hội của các doanh nghiệp trong ngành dệt may đã là rất lớn. “Đặc biệt, khu vực thị trường Hoa Kỳ và Nam Mỹ sẽ được khai thác tốt hơn. Mặc dù thị trường Nam Mỹ được đánh giá có nhiều tiềm năng, nhưng khả năng vào thị trường này của mặt hàng dệt may vẫn còn hạn chế, nên các doanh nghiệp đang mong chờ hiệp định này”, ông Lê Quốc Ân đã phát biểu như vậy trong cuộc họp giao ban với lãnh đạo Bộ Công thương hồi đầu năm.

Tuy nhiên, thực tế đàm phán các FTA vừa qua cho thấy, thời gian nghiên cứu tác động, đàm phán và ký kết FTA là rất dài. Do vậy, những thông tin về cơ hội xuất khẩu vào các thị trường này đều đang ở “thì tương lai”. Sở dĩ phải nhắc tới những khu vực thị trường này cùng việc cắt giảm thuế quan (dù chưa diễn ra) là bởi, các doanh nghiệp của Việt Nam chưa có kỹ năng khai thác những lợi thế của thị trường khi có FTA.

Chẳng hạn, theo phân tích của ông Nguyễn Cảnh Cường, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu, nếu so sánh giữa doanh nghiệp Việt Nam và EU, khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan của doanh nghiệp Việt Nam yếu hơn. Bên cạnh đó, doanh nghiệp Việt Nam chưa biết tận dụng khả năng liên kết với các doanh nghiệp trong khu vực để tận dụng ưu đãi thuế quan và công nghệ.

Ông Lee Yun Young, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách FTA (Bộ Ngoại giao và Thương mại Hàn Quốc), khi phát biểu với các doanh nghiệp Việt Nam về việc tận dụng ưu đãi thuế quan trong FTA giữa Hàn Quốc và ASEAN đã cho rằng, các doanh nghiệp Việt Nam chưa thể hiện rõ khả năng nắm bắt cơ hội khi chưa biết liên kết với các doanh nghiệp của quốc gia khác trong khu vực ASEAN.

Rõ ràng, trong các FTA, mức cắt giảm thuế quan được đánh giá rất quan trọng, để các doanh nghiệp có thể khai thác tốt thị trường xuất khẩu. Song, nếu để đến khi cơ quan chức năng thông báo việc đàm phán đã hoàn tất, mức cắt giảm thuế của từng loại hàng hóa cụ thể được công bố, thì doanh nghiệp sẽ không kịp chuẩn bị để khai thác tốt thị trường.

Bài học kinh nghiệm thời gian kinh tế suy thoái vừa qua cho thấy, việc mở một thị trường xuất khẩu mới là rất gian nan và cũng rất khó để tìm ra được các thị trường có sức tiêu thụ lớn. Vì vậy, ở những thị trường lớn như Đông Âu, EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ…  mà Việt Nam đã và sẽ thiết lập được FTA, thì việc tận dụng khai thác lợi thế ưu đãi cắt giảm thuế quan là hết sức quan trọng.

Các chuyên gia khuyến cáo rằng, các doanh nghiệp cần phải theo dõi sát diễn biến của quá trình đàm phán FTA giữa Việt Nam và những đối tác quan trọng kể trên để chuẩn bị những điều kiện tốt nhất khai thác những thị trường này.

Nguồn: Đầu tư