Trước hết, các số liệu thống kê cho thấy, với kim ngạch ước đạt 64,281 tỷ USD trong 11 tháng qua, xuất khẩu đã tăng bùng nổ 24,5%, cao gấp 4 lần so với mục tiêu mong đợi. Trong khi đó, với kim ngạch xấp xỉ 75 tỷ USD, nhập khẩu 11 tháng qua cũng chỉ tăng 19,8%, thấp hơn hẳn so với xuất khẩu. Chính vì vậy, nhập siêu hiện tại chỉ dừng lại ở mức 10,66 tỷ USD, nên tỷ lệ nhập siêu chưa tới 16,6%, thấp rất xa so với mục tiêu kiềm chế ở ngưỡng 20%.

Chính từ những kết quả rất tích cực như vậy, chỉ cần kim ngạch xuất trong tháng cuối cùng của năm nay đạt 6,45 tỷ USD như ước thực hiện tháng 11, kim ngạch xuất khẩu cả năm nay sẽ vượt ngưỡng 70 tỷ USD, tăng 23,9% so với năm 2009, cao gần gấp 4 lần so với mục tiêu, còn nhập khẩu còn nhập khẩu đạt 7,7 tỷ USD, thậm chí có thể cao hơn, thì tổng kim ngạch cũng chỉ đạt hoặc trên 82,6 tỷ USD, nên kim ngạch nhập siêu sẽ được khống chế trên dưới 12 tỷ USD và tỷ lệ nhập siêu cả năm cũng chỉ nhích lên 16 - 17%.

Mặc dù vậy, khó có khả năng chúng ta tiếp tục giành được thắng lợi “kép” như nói trên trong chặng đường sắp tới. Có hai lý do để có thể đưa ra nhận định như vậy:

Thứ nhất, tuy đúng là xuất khẩu tăng vượt xa so với mong đợi, nhưng trong “rổ hàng hoá xuất khẩu”   đang tiềm ẩn nguy cơ tăng chậm lại.

Trước hết, trong 11 tháng qua, với gần 53,1 tỷ USD, chiếm 82,6% “rổ hàng hoá xuất khẩu”, 26 mặt hàng chủ yếu chỉ tăng 20,5% so với cùng kỳ 2009, nên chỉ đóng góp 71,4% trong tăng trưởng, còn các mặt hàng khác, tức là nhóm hàng không chủ yếu, đạt gần 11,2 tỷ USD, chỉ chiếm 17,4%, nhưng tăng ngoạn mục 47,9%, cho nên đóng góp tới 28,6% tăng trưởng. Như vậy, nếu như chỉ tăng 20,5% như nhóm hàng chủ yếu, tổng kim ngạch xuất khẩu 11 tháng qua sẽ chỉ dừng lại ở mức 62,73 tỷ USD, tức là giảm 1,55 tỷ USD, cho nên, thay vì gần 10,66 tỷ USD, nhập siêu sẽ tăng lên trên 12,2 tỷ USD và tỷ lệ nhập siêu có thể tăng lên 19,5%.

Những điều nói trên có nghĩa là, do được khuyến khích mạnh mẽ,  nên xuất khẩu nhóm hàng hoá không chủ yếu đã tăng đột biến. Đây  là điều hết sức đáng mừng. Mặc dù vậy, việc xuất khẩu tăng bùng nổ 24,5% của tổng kim ngạch xuất khẩu lại có phần đóng góp chắc chắn rất quan trọng của giá cả, bởi tuy tăng mạnh như vậy, nhưng khối lượng hàng hoá xuất khẩu đã giảm. Các kết quả tính toán từ 11 mặt hàng có đủ số liệu thống kê về khối lượng và giá trị trong số 26 mặt hàng xuất khẩu chủ yếu cho thấy, kim ngạch 11 mặt hàng này đạt gần 16,4 tỷ USD, tuy tăng 1,37 tỷ USD (9,2%) so với cùng kỳ năm 2009, nhưng nếu quy về giá cùng kỳ năm 2009 thì chỉ còn 12,1 tỷ USD, tức là giảm tới gần 4,3 tỷ USD (28,5%) so với kim ngạch thực tế đã đạt được, còn so với cùng kỳ năm 2009 thì cũng giảm tới 2,9 tỷ USD và 19,3%. 

Thứ hai, hiển nhiên cũng có thể phản biện rằng, một khi “rổ hàng hoá xuất khẩu” được yếu tố giá cả “khuyếch đại” lên, thì điều tương tự cũng diễn ra đối với “rổ hàng hoá nhập khẩu”, cho nên lập luận nói trên không có cơ sở. Tuy nhiên, có lẽ cũng có đủ căn cứ để cho rằng, tình hình lại không hẳn là như vậy. 

Trước hết, các số liệu thống kê cho thấy, trong toàn bộ “rổ hàng hoá nhập khẩu” gần 75 tỷ USD và tăng 19,8% trong 11 tháng qua, nhóm 32 mặt hàng chủ yếu lên tới 72,7 tỷ USD và 83,7% chỉ tăng 17,2%, trong khi nhóm các mặt hàng không chủ yếu chỉ đạt 12,2 tỷ USD và tăng tới 35,1%. Điều này có nghĩa là, nhập khẩu các mặt hàng chủ yếu, bao gồm các loại nguyên liệu và máy móc, thiết bị đáp ứng các nhu cầu rất quan trọng của sản xuất đã có phần chững lại. Các kết quả tính toán từ 13 mặt hàng có đủ số liệu thống kê về khối lượng và giá trị trong số 32 mặt hàng nhập khẩu chủ yếu cho thấy, kim ngạch 13 mặt hàng này đạt 22,65 tỷ USD, tuy tăng ở mức 4,8 tỷ USD (14,5%) so với cùng kỳ năm 2009, nhưng nếu quy về giá cùng kỳ năm 2009 thì “co lại” chỉ còn 17,85 tỷ USD, tức là giảm tới trên 4,8 tỷ USD (24,3%) so với kim ngạch thực tế, còn so với cùng kỳ năm 2009 thì cũng giảm tới 1,94 tỷ USD (9,8%).

Trong khi đó, về phía khách quan, các số liệu thống kê của Quỹ Tiền tệ thế giới (IMF) cho thấy, giá nguyên liệu nói chung của thế giới đã liên tục tăng trong 4 tháng gần đây, trong đó tháng 10 vừa qua tăng kỷ lục 5,5% và tổng cộng 4 tháng đã tăng 11,5%. Trong đó, điều đặc biệt đáng lưu ý là, tuy giá năng lượng thế giới tháng 10 vừa qua tăng đột biến 6,4%, còn giá nguyên liệu phi năng lượng chỉ tăng 4%, nhưng tổng mức tăng của giá nguyên liệu phi năng lượng trong bốn tháng đã lên tới 17,9%, trong tổng mức tăng của giá năng lượng chỉ là 7,7%.

Rõ ràng, đối với một nền kinh tế mà nhóm hàng nguyên, nhiên, vật liệu nhập khẩu lên tới trên dưới 65% tổng kim ngạch nhập khẩu như nước ta, trong đó riêng nhóm nguyên vật liệu nhập khẩu chiếm khoảng 85%, việc giá nguyên liệu tăng mạnh như vậy đang đặt nền kinh tế nước ta vào thế bất lợi.

Nguồn: Đầu tư