Theo báo cáo cập nhật tới ngày 20/12/2010 của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), tổng kim ngạch xuất khẩu của khu vực FDI đạt khoảng 33,88 tỷ USD (nếu tính cả dầu thô là 38,82 tỷ USD). So với năm trước, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của khu vực này đã tăng tới 40%. Nếu so với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp trong nước năm 2010, thì khu vực FDI đạt mức tăng gấp đôi.

Tính riêng về giá trị, khu vực FDI đang chiếm khoảng 47% tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu, tiếp tục khẳng định vị thế là nhân tố đóng góp quan trọng nhất cho tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam đạt con số khoảng 71 tỷ USD trong năm 2010.

Không những thế, khi bàn về điểm đặc biệt trong hoạt động xuất khẩu của khu vực FDI năm 2010, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên cho rằng, sự góp mặt ngày càng tăng của các sản phẩm công nghệ cao đang khiến giá trị sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam tăng lên. “Trong năm 2010, Công ty Điện tử Samsung Electronic Việt Nam (Samsung Vina) đã đóng góp hơn 1 tỷ USD giá trị xuất khẩu sau hơn 1 năm đi vào hoạt động. Cũng trong năm nay, Công ty Intel Việt Nam, sau vài tháng khánh thành nhà máy tại Khu công nghệ cao TP.HCM, cũng đã xuất khẩu được những lô hàng đầu tiên, trị giá khoảng vài trăm triệu USD. Dự kiến trong năm tới, tỷ trọng xuất khẩu của các doanh nghiệp này sẽ tăng mạnh cùng với tốc độ tăng của dòng vốn FDI vào khu vực chế biến, chế tạo những năm vừa qua”, ông Biên nhận định.

Nhiều dấu hiệu bất ổn

Tuy nhiên, chính câu chuyện xuất khẩu của Samsung Vina lại được nhắc tới khi ông Biên đặt ra những lo ngại về tốc độ tăng trưởng nhập khẩu của khu vực FDI trong năm 2010 không kém so với xuất khẩu, ở mức khoảng 40% trong số liệu thống kê của Cục Đầu tư nước ngoài vừa công bố.

“Vị tổng giám đốc của Samsung Vina cho biết, khoảng 90% giá trị chiếc điện thoại hiệu Samsung sản xuất tại Việt Nam là từ nguyên liệu nhập khẩu. Trong khi đó, cùng loại điện thoại này khi được sản xuất tại Trung Quốc thì Samsung nhận lại chưa đầy 5% giá trị. Hơn 90% các nguyên vật liệu phục vụ lắp ráp chiếc điện thoại này do các doanh nghiệp Trung Quốc và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Trung Quốc cung cấp”, ông Biên cho biết.

Đáng tiếc rằng, đây không phải là vấn đề của riêng Samsung Vina. Theo phân tích của Bộ Công thương, trong rổ hàng nhập khẩu của khu vực doanh nghiệp FDI, tới khoảng 50% là nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất hàng xuất khẩu. Như vậy, hoạt động xuất nhập khẩu của khu vực này đang phụ thuộc rất lớn vào nhập khẩu. Điều này cũng có nghĩa là, nếu không có gì thay đổi, thì khi các doanh nghiệp FDI đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng xuất khẩu, tốc độ tăng trưởng nhập khẩu sẽ bị kéo theo tương ứng. Tính bù trừ, đóng góp của khu vực FDI vào hoạt động xuất nhập khẩu trở nên ít ý nghĩa.

Ở đây, lý do yếu kém của các ngành công nghiệp phụ trợ được giới phân tích cho là mấu chốt. Hơn 67% các doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam cho rằng, việc không tìm kiếm được nguyên phụ liệu từ các doanh nghiệp tại chỗ đang gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của họ trong bối cảnh chi phí cho nhập khẩu tăng mạnh.

Tuy nhiên, cũng đang có quan điểm cho rằng, sự bùng phát của các dự án bất động sản, dịch vụ, phân phối trong một vài năm trở lại đây đang hút bớt dòng vốn FDI của khu vực sản xuất, chế biến của Việt Nam. Bên cạnh đó, lộ trình giảm thuế nhập khẩu theo các cam kết của Việt Nam đang tạo nên sức hấp dẫn cho hoạt động phân phối bán lẻ so với sản xuất hàng hoá tại Việt Nam. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực điện tử đã đi trước trong kế hoạch này với các tuyên bố của Sony, Toshiba. Nếu chiến lược thu hút và khuyến khích đầu tư nước ngoài tới đây không đủ sức hút vốn FDI vào các ngành sản xuất thực, thì có thể sự đóng góp cho nền kinh tế Việt Nam của khu vực FDI sẽ rẽ sang hướng khác.

Nguồn: Vneconomy