Thưa ông, khuyến nghị này sẽ tạo ra những thay đổi gì?

Báo cáo Năng lực cạnh tranh Việt Nam năm 2010 đã đưa ra khuyến nghị về 5 cụm ngành mà Việt Nam có thể ưu tiên phát triển, đó là nông sản ở Đồng bằng sông Cửu Long; logistic ở TP.HCM và vùng phụ cận; dệt may ở TP.HCM và miền Đông Nam Bộ; du lịch ở miền Trung; điện tử và cơ khí ở Đồng bằng sông Hồng. Đây là các liên kết đã được hình thành.

Chúng tôi hướng tới cách tiếp cận mới là tập trung chính sách để tạo động lực phát triển, lợi ích và năng suất của cả cụm ngành, thay vì cách làm truyền thống là hỗ trợ tín dụng, ưu đãi các DN riêng lẻ, hay tập trung xây dựng các khu công nghiệp hoàn chỉnh và chuyên biệt.

Để đạt được mục tiêu này, các nhà nghiên cứu sẽ phải tiến hành mô tả toàn bộ quá trình vận hành, tổ chức – quản lý sản xuất của các tác nhân trong chuỗi giá trị của từng ngành, để từ đó có đề xuất chính sách phù hợp, xác định cách thức can thiệp, hỗ trợ của Nhà nước nhằm nâng cao năng suất, giá trị gia tăng của toàn cụm.

Hiện tại, chúng tôi đang tiến hành các nghiên cứu về chuỗi xuất khẩu tôm, gạo, dệt may, điện tử, giày da. Kết quả thế nào, thưa ông?

Các nghiên cứu mới được bắt đầu. Riêng với chuỗi xuất khẩu tôm và gạo, với đặc thù là gần như việc tổ chức sản xuất được tiến hành trong nước, do DN Việt Nam thực hiện, nên việc lựa chọn can thiệp sẽ có thể chọn ưu tiên nhanh hơn.

Đơn cử, việc quan trọng phải làm ngay là kiểm soát dư lượng kháng sinh, tạp chất trong nguyên liệu tôm xuất khẩu. Hiện tại, DN Việt Nam có thể kiểm soát được vấn đề này, nhưng họ không thể từ chối mua nguyên liệu không đủ yêu cầu, vì trong bối cảnh người mua nhiều, người bán ít, nếu từ chối họ sẽ không có đủ nguyên liệu. Với tình hình như vậy, cần phải có một cơ chế và cơ quan trung gian kiểm soát chất lượng nguyên liệu để người nông dân biết rằng, nếu không qua được “cửa ải” này, tôm của họ không thể bán được; đồng thời, DN cũng biết được, nguyên liệu qua được “cửa này” sẽ đảm bảo chất lượng.

Tuy nhiên, đây chưa phải là khâu tạo giá trị cao?

Với chuỗi xuất khẩu tôm, DN Việt Nam sẽ rất khó tiếp cận trực tiếp thị trường bán lẻ của thế giới, vì điều đó đòi hỏi DN Việt Nam phải thâm nhập được thị trường, xây dựng được hình ảnh, thương hiệu. Cho dù giá trị gia tăng của phân đoạn này cao, nhưng lại đòi hỏi nguồn lực lớn, thời gian dài, mà nhiều DN Việt Nam thừa nhận là chưa làm được.

Chính vì vậy, ưu tiên chính sách sẽ tập trung vào nâng cao năng suất, chất lượng qua việc tổ chức, quản lý sản xuất, kiểm soát chất lượng. Cách tiếp cận mới là Nhà nước chọn cách can thiệp ít, nhưng tác động mạnh trên toàn bộ chuỗi sản xuất.

Nguồn: Đầu tư