Không thể điều chỉnh kiểu "trườn bò"

Cuối tuần qua, Ngân hàng Nhà nước đã có một quyết định ít nhiều gây "sốc" cho các doanh nghiệp cũng như người dân khi công bố tăng tỷ giá USD/VND lên 20.693, tương đương tăng 9,3% - mức tăng kỷ lục qua một lần điều chỉnh.

Từ đó đến nay, tỷ giá này được điều chỉnh hàng ngày và ông Nguyễn Văn Giàu, Thống đốc NHNN cũng khẳng định sẽ điều chỉnh tỷ giá linh hoạt, có tăng, có giảm.

Mặc dù gây sốc, nhưng đây lại là quyết định nhận được nhiều đồng thuận từ các chuyên gia kinh tế. Trong khi đó, phía DN và người dân, tuy phải đối diện với một mức điều chỉnh mạnh nhưng cũng có những phản ứng khá bình tĩnh trước quyết định này. Điều đó, đã phần nào khiến cho thị trường không quá biến động lộn xôn và hé mở hy vọng về sự bình ổn.

Ông Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc NHNN, thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tiền tệ Quốc gia cho rằng đây là sự điều chỉnh cần thiết và đúng lúc vì tỷ giá thị trường chênh lệch tới 10% sẽ phản ánh méo mó chính sách tiền tệ, nguồn tiền vào - ra không bình thường và "tù mù" cho các DN trong việc thực hiện chiến lược kinh doanh.

"Kéo sát biên độ lại hoặc điều chỉnh 9,3% là đúng. Nếu điều chỉnh theo kiểu trườn bò sẽ không đáp ứng được cung cầu và người dân thiếu lòng tin," ông Kiêm nhấn mạnh.

Chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành cũng đồng tình rằng việc tăng tỷ giá vào thời điểm này là phù hợp bởi bảo vệ tỷ giá trong thời gian dài là việc khó.

Ông Cao Sỹ Kiêm thì cho rằng sự điều chỉnh này đã tạo mặt bằng hợp lý hơn nhưng đòi hỏi sự chỉ đạo thay đổi tiếp, chủ động, linh hoạt khi có diễn biến mới. Đồng thời, tạo công thức, nề nếp để DN tự đánh giá, phán đoán xem xét dự phòng rủi ro tỷ giá hợp lý.

Hiệu ứng đám đông

Ở Việt Nam, vấn đề tâm lý người dân ảnh hưởng rất lớn tới thị trường tiền tệ, thể hiện ở hàng chục tấn vàng và hàng tỷ USD đang trôi nổi trong két sắt hay dưới gối của mỗi gia đình. Từ đó dẫn tới việc người dân tự đồn đoán và hành động phản ứng với thị trường dựa theo phán đoán cá nhân, góp phần tạo bất ổn trên thị trường tiền tệ.

Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh khẳng định tâm lý là yếu tố chi phối rất nhiều, hiệu ứng đám đông sẽ rất nguy hại nếu đưa theo chiều hướng tiêu cực cũng như tích cực. Yếu tố tâm lý bị biến động dữ dội khi thiếu thông tin chính thức. Khi đó tin đồn phát triển tạo hiệu ứng đám đông.

Từ kinh nghiệm của một người điều hành tiền tệ, ông Cao Sỹ Kiêm khẳng định một trong những thông điệp chính của việc điều chỉnh tỷ giá lần này là giải quyết vấn đề tâm lý cho người dân, tạo thông tin rõ ràng, nhất quán hơn.

"Cần xem xét đạt được mức độ hài lòng tâm lý đến đâu," ông Thành phân tích.

Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng mục tiêu lần này là thu hẹp khoảng cách giữa thị trường chính thức và thị trường tự do nhưng sau điều chỉnh, thị trường tự do liên tục dao động, rõ ràng chúng ta chưa thu hẹp được khoảng cách và dường như chưa kiểm soát được thị trường tự do. Vẫn tình trạng hai giá, dao dịch đô la bán ngoại tế, vẫn chưa giải được bài toán này. Vì thế, không loại trừ yếu tố tâm lý hoặc đầu cơ và cần có giải pháp để khắc phục.

Ông Kiêm nhấn mạnh chính sách không phải trong một, hai ngày là có tác động ngay. Hơn nữa, cần phải có sự đồng bộ của nhiều chính sách như lạm phát, bội chi ngân sách, ICOR, nhập siêu, giá trị đồng tiền ổn định sức mua tăng... để hỗ trợ trở lại, tác động nhiều chiều.

Nhận diện nguy cơ, đồng bộ giải pháp

Tuy các chuyên gia đều đồng tình việc điều chỉnh tỷ giá lần này là cần thiết, nhưng rõ ràng, như hai mặt của một đồng xu, nó sẽ kéo theo những nguy cơ đối với nền kinh tế.

Theo TS. Vũ Đình Ánh giả định giá giao dịch là giảm giá đồng VN, thì câu chuyện  xuất nhập khẩu Việt Nam sẽ tác động lớn. Đầu tư nước ngoài sẽ có những tác động đa dạng. Nước ngoài mong chúng ta điều chỉnh để dòng vốn vào Việt nam, và ta cũng không mong muốn dòng vốn chảy ngược. Ngoài ra, DN có thể điều chỉnh giá lên tới 10% theo tỷ giá.

Theo ông Cao Sỹ Kiêm thì các nhà quản lý phải bám sát thị trường để có quyết định điều chỉnh hợp lý. Đồng thời, cần có những động tác đồng bộ tạo nên sức mạnh, chất lượng tăng trưởng nền kinh tế, tăng giá trị đồng VN, giảm lãi suất xuống - sẽ là yếu tố ổn định cho tỷ giá. Quan trọng là chủ trương, cách điều hành phải nhất quán, duy trì thường xuyên và đổi mới, khoảng cách quá xa khiến cung cầu méo mó.

Ông Kiêm đề xuất cần phải có một cuộc họp giữa các bộ để bàn với nhau, lên lộ trình, phối hợp thực hiện để có sự đồng bộ trong triển khai bởi chính sách đúng nhưng không vào thực tế là do sự phối hợp, thiếu đồng bộ, chi viện lẫn nhau, kết hợp thiếu chặt chẽ.

Đồng tình với ý kiến này, ông Vũ Đình Ánh khẳng định phải nhất quán trong điều hành, phân công nhiệm vụ và trách nhiệm rõ ràng, tránh tình trạng nhiều người làm nhưng không ai chịu trách nhiệm.

Ông Bùi Kiến Thành khẳng định cần tạo điều kiện môi trường cho DN phát triển, môi trường thông thoáng hơn, giảm bớt chi phí cho DN. Từ đó nâng cao năng lực sản xuất, tạo nền tảng vững chắc cho cả nền kinh tế.