Tỷ giá giữa đồng Việt Nam và đôla Mỹ trên thị trường chợ đen hiện đã giảm so với đỉnh điểm 22.500 VND/USD hồi đầu tháng 2.2011 và tiến gần về tỷ giá chính thức. Rõ ràng, sự can thiệp của các cơ quan thực thi pháp luật ít nhiều đã có tác dụng khi tỷ giá bắt đầu theo xu hướng bình ổn như tinh thần nghị quyết 11 mà Chính phủ đề ra. Tuy nhiên, sau những can thiệp hành chính và xu hướng bình ổn tỷ giá ấy, vẫn xuất hiện hai vấn đề đáng lưu ý. Thứ nhất, người dân và doanh nghiệp làm cách nào mua được USD theo kênh chính thức để phục vụ nhu cầu chính đáng của họ? Thứ hai, Nhà nước làm sao huy động và đưa được một lượng không nhỏ đôla Mỹ đang nằm trong dân vào lưu thông?

Hai ngày trước, ngân hàng Nhà nước đã có động thái mới: ban hành văn bản 2033 chỉ đạo các tổ chức tín dụng được phép hoạt động ngoại hối bán ngoại tệ bằng tiền mặt cho người dân. Coi như câu hỏi thứ nhất tạm có lời giải dù trên thực tế, người dân và các chủ doanh nghiệp cho biết họ vẫn gặp nhiều khó khăn khi mua đôla Mỹ tại các ngân hàng thương mại. Về phần mình, nhiều đơn vị trong hệ thống ngân hàng – nơi hiện đang giữ tới 21 tỉ USD tiền gửi theo thông tin từ người có trách nhiệm đưa ra – lại than phiền rằng do không mua được nên họ không đủ đôla Mỹ đáp ứng cho nhu cầu trên!

Còn với câu hỏi thứ hai thì hiện tại, theo ước tính và theo báo cáo của ngân hàng Thế giới, người dân và doanh nghiệp ở Việt Nam đang nắm giữ lượng đôla tiền mặt ngoài hệ thống ngân hàng tương đương 12,2% GDP năm 2009 và 5,9% GDP trong mười tháng đầu năm 2010. Những số liệu này, dù còn bao gồm cả hoạt động buôn lậu, chuyển ngoại tệ ra nước ngoài bất hợp pháp vẫn cho thấy lượng ngoại tệ trong dân lớn thế nào khi GDP của Việt Nam đã vượt qua mốc 100 tỉ USD vào năm 2008. Làm sao huy động được lượng ngoại tệ này vào lưu thông phục vụ nền kinh tế thay vì được cất giữ trong tủ gia đình hay két sắt công ty là bài toán mà ngân hàng Nhà nước cần giải quyết.

Trước tình trạng thị trường tự do ngừng giao dịch như hiện nay, bộ Kế hoạch và đầu tư cho rằng cần có ngay những biện pháp khắc phục tình trạng găm giữ ngoại tệ của các tổ chức tín dụng gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân có nhu cầu ngoại tệ chính đáng, tránh gây thêm tâm lý hoang mang, lo lắng trong dân chúng.

Phản ứng đầu tiên trong vai trò là cơ quan quản lý nhà nước của bộ này là lên tiếng lưu ý chỉ nên xem các biện pháp can thiệp hành chính là “thứ yếu” và đề cao các giải pháp kinh tế, kỹ thuật là “chủ đạo” trong việc khắc phục tình trạng nền kinh tế bị đôla hoá. Cụ thể, theo các chuyên gia của bộ Kế hoạch và đầu tư, nên thực hiện các biện pháp vĩ mô để tăng dự trữ USD, tránh tăng tỷ giá quá mạnh làm kích thích tâm lý sở hữu USD; đồng thời, có chủ trương bán ngoại tệ cho người dân có nhu cầu chính đáng. Ngoài ra, phải điều chỉnh cơ cấu sản xuất để tránh lệ thuộc vào nguồn nhập khẩu, nhất là nguyên liệu đầu vào, để giảm cầu USD; thu hút triệt để ngoại tệ từ các doanh nghiệp, cá nhân người Việt Nam ở nước ngoài khi mang ngoại tệ vào Việt Nam bằng cách mở thêm nhiều điểm thu đổi ngoại tệ tại các sân bay, cửa khẩu; khuyến khích tăng tỷ lệ quy đổi sang tiền đồng với số lượng USD lớn. Điểm cuối cùng là sửa đổi các văn bản và quản lý chặt chẽ việc niêm yết giá hàng hoá trong nước để chấm dứt việc niêm yết bằng USD.

Về dài hạn, bộ này cho rằng Nhà nước phải giải quyết được những điểm yếu nội tại như cơ cấu kinh tế hay năng lực điều hành vĩ mô.

Không thể phủ nhận sự cần thiết của hành động khẩn cấp, quyết liệt trước những tình thế khẩn cấp. Song, để giúp khôi phục niềm tin thị trường, ngoài biện pháp hành chính còn phải có thêm nhiều giải pháp khác hỗ trợ.

Nguồn: SGTT