Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược

CỔNG THÔNG TIN KINH TẾ VIỆT NAM

Tin tức

Cắt giảm đầu tư công: Cần sự chỉ đạo, điều phối mạnh (14/04)

14/04/2011 - 20 Lượt xem

Nằm giữa lòng Hà Nội, dự án (DA) cải tạo quốc lộ 32, đoạn Cầu Diễn - Nhổn được khởi công tháng 10.2008, dự kiến xong trước 10.10.2010 để chào đón 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội. Đến nay, đại lễ đã qua gần 6 tháng, nhưng tuyến đường được đầu tư hơn 890 tỉ đồng bằng vốn ngân sách vẫn ngổn ngang sỏi đá, ao tù nước đọng. Người dân qua đây ngày nào cũng phải kêu trời, kêu đất vì bụi bẩn, lầy lội. Con đường nát bét, dải phân cách bằng… cột điện dây nhợ giăng mắc khắp nơi như mạng nhện. Tệ hơn, cứ dăm ba chục mét, đoạn đường lại xuất hiện vũng nước đen kịt, bốc mùi thối nồng nặc. Những “bẫy” này - theo phản ảnh người dân nơi đây - đã khiến cảnh ngã xe, tai nạn diễn ra như cơm bữa.

Nằm cách đó chỉ chưa đầy 4 km, Bảo tàng Hà Nội tọa lạc trong khu đất Trung tâm Hội nghị quốc gia hiên ngang giữa đất trời bởi cấu trúc kim tự tháp ngược rất lạ mắt. Khởi công giữa 2008, siêu DA công lớn nhất của Hà Nội được bơm 2.300 tỉ đồng vốn đầu tư, khánh thành rất khớp với kế hoạch, vừa vặn kịp chào mừng thủ đô bước vào đại lễ nghìn năm. Nhưng dù thuê cả tư vấn, thiết kế nước ngoài, đổ cả nghìn tỉ đồng, hiện bảo tàng 4 tầng này mỗi ngày chỉ đón lèo tèo vài lượt khách. Cổ vật dự kiến trưng bày là 50.000 món nhưng khách tới mới thấy lác đác vài món như trống đồng, tranh ảnh. 

 

Năm 2008, Chính phủ kiên quyết cắt giảm, giãn hoãn DA chậm tiến độ, thiếu hiệu quả, dừng DA khởi công mới. Bộ Kế hoạch - Đầu tư (KHĐT) đã báo cáo có 3.100 DA kiến nghị cắt, tương đương 37.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, việc thanh, kiểm tra DA sau khi được cắt giảm, được tiếp tục khởi công… đã không được làm rốt ráo.

Năm 2008 là năm chi ngân sách nhà nước vượt dự toán 13,5%  (tương đương 54.000 tỉ đồng), chi đầu tư phát triển vượt dự toán 20% (gần 120.000 tỉ đồng).

 

Với mức đầu tư “siêu khủng” trong thời kỳ thắt chặt chi tiêu công trên, mà hiệu quả sử dụng rơi vào loại siêu thấp, Bảo tàng Hà Nội được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư Võ Hồng Phúc xếp vào danh sách DA điển hình nhất cho sự kém hiệu quả trong đầu tư công năm 2008.

Tại Quảng Ninh, nhiều DA công, nhất là lĩnh vực giao thông dù được “thông” thủ tục, vốn… nhưng hiện đang tắc tị. Đình đám nhất phải kể đến là DA cải tạo nâng cấp quốc lộ 18 từ Mông Dương đi Móng Cái, với chiều dài tuyến là 124 km, tổng mức đầu tư được phê duyệt gần 1.300  tỉ đồng vốn trái phiếu chính phủ và các nguồn vốn khác.

Con đường được khởi công đầu năm 2008, sau 2 năm, Thanh tra Bộ GTVT đã chỉ ra nhiều sai sót trong quá trình thực hiện DA này từ khâu lập, thẩm định phê duyệt khảo sát, thiết kế, dự toán...

Đầu tháng 4.2011, qua khảo sát tại hơn 10 km đoạn Cửa Ông - Mông Dương, với tổng vốn đầu tư 174 tỉ đồng, chúng tôi nhận thấy tiến độ thi công rất chậm chạp. Dự kiến được hoàn thành giữa năm 2011, hiện đã là tháng 4 nhưng cả tuyến vẫn đang vô cùng nham nhở. Nhà thầu chỉ đạo thi công kiểu cóc gặm, đào chỗ này, xới chỗ kia, mỗi chỗ làm một chút, khiến con đường càng tan nát thêm.

Trong một lần đi thị sát vào trung tuần tháng 9.2010, Thứ trưởng Bộ GTVT Trương Tấn Viên phải thốt lên đây là “con đường xấu nhất Việt Nam” mà ông từng biết. Dù sau đó ông có yêu cầu chủ đầu tư, nhà thầu… đẩy nhanh tiến độ, nhưng cho tới nay tốc độ thi công vẫn chưa được cải thiện.

 

TS Trần Đình Thiên - Viện trưởng Viện Kinh tế VN
                                 Xây dựng khung tiêu chí rà soát, cắt giảm

 Những DA được ưu tiên khởi công năm 2008 tới nay bị chậm tiến độ, thiếu hiệu quả cần phải được đưa vào danh sách DA rà soát, cắt giảm để xem xét, đánh giá lại. Chúng ta đã có bài học đắt giá năm 2008 là việc cắt giảm đầu tư công nhưng chi đầu tư phát triển, chi ngân sách nhà nước vượt dự toán. Điều đó chứng tỏ giữa đề xuất, kiến nghị cắt giảm đến khi thực hiện chưa tốt, chưa hiệu quả.

Lần này, Chính phủ rất quyết liệt trong rà soát, cắt giảm, đặc biệt dừng khởi công mới DA. Tuy nhiên, để tránh lặp lại như 2008, cần phải có những hành động cụ thể hơn. Theo tôi, vì cắt giảm liên quan trực tiếp đến lợi ích của từng bộ ngành, địa phương, tập đoàn nên cần phải có sự chỉ đạo, điều phối mạnh từ Chính phủ. Do các đoàn kiểm tra từng DA và địa phương có thể liên quan rất lớn đến lợi ích của nhau, vì vậy ra quyết định cắt phải là một cơ quan độc lập, không liên quan tới đoàn kiểm tra, đoàn giám sát đó. Phải cương quyết cắt từ trên cao xuống.

Ngoài ra, để đảm bảo tính công khai, minh bạch cần xây dựng một khung tiêu chí rà soát, cắt giảm. Khung này đặt trong lợi ích tổng thể của nền kinh tế chứ không phải lợi ích của một nhóm, một chương trình mục tiêu nào. Trên thực tế, việc dừng DA, giãn hoãn chắc chắn gây ra khó khăn cho chủ đầu tư các DA đó, nhưng đã đặt mục tiêu chống lạm phát lên hàng đầu cần phải có sự quyết tâm cao. Một số nơi phải chấp nhận hy sinh để phục vụ mục tiêu đó cho cả nền kinh tế. Nhưng sự hy sinh phải nằm trong tiêu chí, công khai để các địa phương thấy rằng dù DA trước đó đã được phân bổ, phê duyệt cũng cần phải gác lại phục vụ cho mục tiêu chính. Những DA khởi công mới, được ưu tiên vốn phải được giám sát thật chặt chẽ. Phải công bố những danh sách DA dừng, giãn hoãn, DA lớn được ưu tiên vốn hoàn thành trong 2011.

Nguồn: Thanh Niên