Nội lực bao gồm nguồn lực lao động, nguồn vốn và theo nghĩa rộng còn bao gồm cả tiêu thụ trong nước (nội nhu).

Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tuy có vai trò quan trọng trong việc tăng nguồn vốn đầu tư phát triển toàn xã hội, góp phần đổi mới thiết bị, kỹ thuật- công nghệ, tạo công ăn việc làm, đóng góp cho ngân sách nhà nước,… nhưng vốn thì họ thu hồi, lợi nhuận thì họ chuyển về nước, lợi thế giá nhân công rẻ, dung lượng thị trường tiêu thụ lớn, giá một số loại nhiên liệu, điện lực của Việt Nam thường xuyên còn thấp hơn giá thế giới thì họ tranh thủ khai thác, ô nhiễm môi trường thì Việt Nam phải chịu.

Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức thì có vay, có trả. Những ưu đãi về lãi suất, thời gian ân hạn, kỳ hạn vay dài sẽ giảm xuống cùng với việc Việt Nam chuyển từ nhóm nước có thu nhập thấp sang nhóm nước có thu nhập trung bình.

Lao động có vai trò quan trọng hàng đầu khi được xét trên nhiều mặt. Nguồn nhân lực là nguồn nội lực có vai trò quyết định để biến ngoại lực thành hiện thực.

Nguồn nhân lực của Việt Nam còn có một số lợi thế đáng lưu ý. Số lao động đang làm việc khá đông đảo, hiện đã lên đến 50 triệu người; hàng năm còn có hàng triệu người bước vào tuổi lao động; Việt Nam lại đang trong thời kỳ “cơ cấu dân số vàng”. Giá nhân công của Việt Nam ở mức rẻ.

Nguồn vốn trong dân còn lớn, thể hiện ở sự tăng lên của các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh thuộc các thành phần kinh tế gia tăng mạnh mẽ với đơn vị tính bằng lần trong 10 năm qua. Lượng vàng trong dân theo ước tính của ông Lê Xuân Nghĩa, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban giám sát tài chính- tiền tệ quốc gia, có thể lên đến 1 nghìn tấn, tương đương với khoảng 40 tỷ USD, bằng 40% GDP và gần bằng tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội năm 2010.

Vấn đề đặt ra là phải làm cho lượng vàng gần như nằm yên ở trong dân được kéo ra, biến thành vốn đầu tư trực tiếp cho sản xuất kinh doanh. Thực hiện Nghị quyết XI của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng Nghị định của Chính phủ để vừa quản lý tốt hơn thị trường vàng, vừa khai thác được nguồn lực quan trọng để tăng quỹ dự trữ ngoại hối của nhà nước, giảm nhập siêu, giảm buôn lậu vàng, ổn định thị trường ngoại hối.

Tổng lượng ngoại tệ có trên tài khoản tiền gửi ở các Ngân hàng thương mại hiện lên đến hàng chục tỷ USD, cộng với một lượng ngoại tệ không nhỏ đang được lưu thông ngoài thị trường.

Nếu thu hút được lượng ngoại tệ này, chuyển từ quan hệ tín dụng sang quan hệ mua đứt bán đoạn, thì nhà nước tăng dự được dự trữ ngoại hối, cải thiện cán cân thanh toán, giảm được sức ép tăng tỷ giá, giảm bớt tình trạng đô la hoá,… Thực hiện Nghị quyết XI của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước đã có hàng loạt giải pháp, tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với ngoại tệ. Hy vọng thị trường ngoại tệ sẽ ổn định, tình trạng đô la hoá sẽ được giảm bớt, nguồn lực ngoại tệ trong dân sẽ được nhà nước huy động, phục vụ đầu tư cho sản xuất, kinh doanh,…

Tiêu thụ trong nước cũng là một nguồn nội lực quan trọng, là động lực, là “cứu cánh” cho sản xuất, kinh doanh, ứng phó với các bất ổn ở bên ngoài. Đây là bài học mà một số nước châu Á đã thực hiện thành công, nhờ đó kinh tế không bị suy thoái và đã phục hồi tăng trưởng nhanh hơn nhiều nước khác.

Tiêu thụ trong nước của Việt Nam có một số đặc điểm đáng lưu ý. Tốc độ tăng thường cao gấp rưỡi, gấp đôi tốc độ tăng trưởng GDP và thuộc loại cao trên thế giới. Dung lượng thị trường trong nước hiện đã đạt khá nhờ có quy mô dân số đông, tốc độ tăng nhanh và cơ cấu nhu cầu tiêu dùng thay đổi… Vấn đề quan trọng là đẩy mạnh cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” để vừa không tăng nhập siêu, vừa đẩy mạnh được sản xuất ở trong nước.