Nền kinh tế Việt Nam từ bao cấp mặc dù đang chuyển sang cơ chế thị trường nhưng vẫn còn những vấn đề chưa thật đúng với kinh tế thị trường. Chẳng hạn, giá xăng dầu Nhà nước còn bao cấp, thấp hơn ở một số nước trong khu vực; sản xuất điện còn phụ thuộc vào những yếu tố chủ quan và còn bao cấp một chút. Một giá quan trọng nữa là tỷ giá đồng Việt Nam và đôla Mỹ. Trước khi đổi mới mở cửa, luôn có tỷ giá chính thức và Chính phủ duy trì tỷ giá chính thức ở mức cao so thị trường tự do. Khi mở cửa rồi thì chính sách tỷ giá rất khác so với Trung Quốc ở chỗ luôn muốn duy trì tiền đồng cao so đôla Mỹ và từ đôla suy ra giá tương quan của các ngoại tệ khác.

Có quan điểm cho rằng duy trì tỷ giá cao không ảnh hưởng nhiều đến xuất khẩu của Việt Nam, nếu có nhập siêu là do các yếu tố khác chứ không do tỷ giá. Nhưng cũng có ý kiến cho rằng duy trì tỷ giá cao thì làm cho hàng nhập khẩu vào Việt Nam thấy rẻ, còn hàng Việt Nam bán ra thấy mắc. Điều đó ảnh hưởng cán cân thương mại thiếu hụt của Việt Nam. Đồng Việt Nam giá cao, đôla giá thấp thì doanh nghiệp thích vay nợ thông qua đôla, điều đó giải thích tại sao gần như gần mười năm qua Việt Nam bị thiếu hụt cán cân thương mại, nợ nước ngoài càng lớn. Cho nên trong những chính sách hiện nay, chính sách điều chỉnh tỷ giá đáng lý phải làm từ những năm trước. Điều chỉnh sớm có lợi hơn nhiều. Kinh nghiệm Trung Quốc cho thấy họ luôn duy trì nhân dân tệ thấp làm cho giá hàng Trung Quốc rẻ và nó góp phần tạo nên xuất siêu liên tục trong nhiều năm. Ngược lại Việt Nam duy trì tỷ giá cao nên tâm lý người dân kỳ vọng tiền đồng sẽ trượt giá tiếp và khi có đồng Việt Nam, người ta mua ngoại tệ trữ.

Giá xăng dầu trong tương lai có tăng thêm cũng không lạ vì nguồn năng lượng này của thế giới ngày càng ít đi. Chỉ có điều giá xăng dầu lẽ ra phải điều chỉnh từ trước, trong lúc nền kinh tế đang ổn định hay đang cần kích thích. Còn thời điểm hiện nay khi nền kinh tế lạm phát, những biện pháp chống lạm phát đang được đưa ra, làm cho doanh nghiệp khó khăn vì lãi suất cao, tỷ giá cao, tín dụng hạn chế, thêm giá xăng dầu tăng càng làm tăng áp lực lên sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Chi phí tài chính hiện nay làm giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Trong tình hình khó khăn, chắc chắn doanh nghiệp sẽ cân nhắc những dự án đầu tư mới cần phải vay tín dụng. Cả ngân hàng cũng sẽ đặt câu hỏi về mức độ rủi ro của những dự án mới. Bởi vậy, một mặt Chính phủ giảm chính sách tài khoá, giảm đầu tư công, nhưng cần có chính sách tiền tệ ôn hoà hơn để doanh nghiệp có thể tiếp tục duy trì sản xuất kinh doanh, dám đầu tư thêm. Như vậy, mới đạt hai mục tiêu kiềm chế lạm phát và duy trì tăng trưởng ở tốc độ hợp lý. Nếu doanh nghiệp khó khăn thì đáng lo nhất là tình trạng mất việc làm. Vật giá tăng, người dân vẫn có thể chịu đựng được nếu họ còn có việc làm, có thu nhập.

Nguồn: SGTT