Mặc dù con số đó chỉ bằng 18,2% tổng kim ngạch xuất khẩu, nghĩa là vẫn thấp hơn ngưỡng an toàn vĩ mô 20% mà lâu nay Việt Nam đặt ra, song nếu so với con số 16% - mục tiêu mà Nghị quyết 11/NQ-CP đề ra, thì đã cao hơn 2,2 điểm phần trăm. Và điều này, theo ông Thắng là rất đáng lo. “Nhiều khả năng, đó là do các doanh nghiệp đẩy mạnh nhập khẩu nguyên phụ liệu cho sản xuất, trong khi giá thế giới tăng cao, dẫn tới nhập siêu lớn”, ông Thắng nhận xét.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong 4 tháng qua, lượng nhập khẩu hầu hết các mặt hàng đều tăng, mạnh nhất là nhóm hàng liên quan đến nguyên liệu gia công lắp ráp, như bông, sợi dệt, vải, nguyên phụ liệu dệt may, linh kiện điện tử máy tính… Điều đáng nói là, do đơn giá nhập khẩu tăng mạnh và do USD mất giá so với hầu hết các đồng tiền khác, nên tổng kim ngạch nhập khẩu đã bị đẩy lên cao.

“Chỉ tính riêng yếu tố tăng giá, việc nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, phân bón, sợi, thép… đã khiến kim ngạch nhập khẩu tăng hơn 2,4 tỷ USD”, ông Nguyễn Đăng Bình, Phó vụ trưởng Vụ Tổng hợp kinh tế quốc dân (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết.

Tất nhiên, giá thị trường thế giới tăng cũng khiến xuất khẩu được lợi. Trong tổng kim ngạch xuất khẩu 4 tháng qua, Việt Nam được lợi hơn 2,1 tỷ USD nhờ giá tăng. Nhưng rõ ràng, nếu đặt xuất khẩu và nhập khẩu cạnh nhau, có vẻ xuất khẩu ít được hưởng lợi hơn từ chuyện giá thế giới tăng.

Điều này, theo TS. Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế, là do nỗ lực phát triển công nghiệp phụ trợ cho sản xuất và xuất khẩu của Việt Nam có rất ít tiến bộ và câu chuyện nhập siêu của Việt Nam vẫn sẽ tiếp tục.

Nhập siêu, trên thực tế, luôn là nỗi lo từ nhiều năm nay của kinh tế vĩ mô Việt Nam. Mặc dù theo dự báo của Tổng cục Thống kê, những tháng tới, khi chính sách cắt giảm đầu tư công đi vào thực tế, các biện pháp ổn định kinh tế vĩ mô của Chính phủ phát huy tác dụng, sẽ góp phần giảm nhu cầu tiêu dùng trong nước dẫn đến giảm nhập khẩu, giảm nhập siêu, song đây vẫn là bài toán luôn cần được tính toán thận trọng.

“Nếu cứ nhập siêu lớn như thế, chúng tôi lo sẽ tiếp tục căng thẳng ngoại tệ, ảnh hưởng đến vấn đề ổn định tỷ giá trong dài hạn”, một cán bộ từ Ngân hàng Nhà nước nói và cho rằng, trước thực tế càng xuất khẩu nhiều thì càng nhập khẩu lớn, nên khi xem xét cấp chứng nhận đầu tư cho dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài thì ưu tiên dự án sử dụng nguyên vật liệu trong nước.

Lo ngại của vị này có lẽ xuất phát từ số liệu mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư công bố cho thấy, trong 4 tháng qua, nhập khẩu của khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng tới 35,5%, cao hơn nhiều so với con số 24,5% của khu vực trong nước. Và nếu không tính dầu thô, thì khu vực đầu tư nước ngoài đã đóng góp 1,15 tỷ USD trong tổng số 4,9 tỷ USD nhập siêu của cả nước (nếu tính dầu thô, thì khu vực này lại xuất siêu 1,3 tỷ USD).

Trong khi đó, Tổng cục Thống kê vẫn nhất quán quan điểm rằng, cần sớm có những nghiên cứu, đánh giá cụ thể việc sử dụng và khuyến khích sử dụng hàng trong nước sản xuất, đi đôi với việc nghiên cứu phát triển công nghiệp phụ trợ. “Đây là vấn đề cốt lõi để có thể thực hiện mục tiêu kiểm soát nhập siêu”, một lãnh đạo của Tổng cục Thống kê nói.