Đã nghèo còn thêm đói

Xếp theo thứ tự số hộ nghèo thì hiện nay tỉnh Thanh Hóa là nhiều nhất, sau đó đến Nghệ An, Quảng Nam, Hà Tĩnh, Sơn La, Sóc Trăng… Những năm qua, nỗ lực giảm nghèo của chính phủ ở những vùng này đã đạt được kết quả nhất định, số hộ nghèo đang giảm dần. Nhưng dường như những thành quả này đang có nguy cơ bị mất đi khi số hộ nghèo ở những tỉnh này đang có xu hướng gia tăng do lạm phát.

Theo vụ Văn hóa, xã hội, thể dục thể thao thuộc bộ Kế hoạch và đầu tư, chỉ trong hai tháng đầu năm nay số lượt nhân khẩu nông nghiệp thiếu đói đã tăng gấp gần 2 lần so với cùng thời điểm của năm 2010. Cụ thể nếu hai tháng đầu năm 2010 chỉ có gần 4,3 triệu lượt người thiếu đói thì số lượng đó đã tăng lên trên 8,38 triệu lượt. Nếu so với cùng kỳ 2 tháng đầu năm thì đây là số lượng lượt người thiếu đói nhiều nhất kể từ năm 2007 tới nay.

Phân tích nguyên nhân, ông Lê Quang Thắng, vụ trưởng vụ Văn hóa, xã hội, thể dục thể thao (bộ Kế hoạch và đầu tư) cho biết, có nhiều lý do khác như giáp hạt, thiên tai, mất mùa…; nhưng do giá lương thực tăng cao là chủ yếu. Thực tế cho thấy năm 2008 khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng kỷ lục 19,9% so với năm 2007 thì số lượt nhân khẩu thiếu đói cả năm là hơn 4 triệu lượt, cao nhất trong giai đoạn từ năm 2006 đến 2010.

Không chỉ giá lương thực tăng mà giá của nhiều mặt hàng khác tăng đã tác động mạnh đến đời sống của người nghèo và cận nghèo. Tính toán từ bộ Kế hoạch và đầu tư cho thấy nếu CPI bình quân của năm nay là 13,9% thì giá trị thực tế của chuẩn nghèo sẽ mất đi khoảng 7- 8%, tương đương với khoảng 30.000 - 40.000 đồng/tháng. “Khi đó số hộ thoát nghèo vượt sang ngưỡng hộ cận nghèo theo danh nghĩa, nhưng về bản chất số hộ này vẫn là hộ nghèo”, nghiên cứu đánh giá tác động của tăng giá đối với người nghèo do bộ Kế hoạch và đầu tư thực hiện khẳng định.

Theo ông Thắng, nếu CPI bình quân của năm nay là 11,9% thì cả năm sẽ giảm được 1,5% số hộ nghèo. Nếu CPI năm nay là 13,1% thì cả nước chỉ giảm được khoảng 1,3% số hộ nghèo. Nếu CPI năm nay là 13,9% thì số hộ nghèo chỉ giảm được 1%. “Như vậy ở các khả năng tăng CPI này đều khó đạt mục tiêu giảm hộ nghèo 2% như kế hoạch Quốc hội giao cho chinh phủ năm 2011”, ông Thắng cho biết.

Gia tăng bất ổn xã hội

Bất ổn xã hội, nhìn từ góc nhìn của bộ Kế hoạch và đầu tư, đó là việc lạm phát gây tâm lý tiêu cực cho người nghèo. Với những lao động làm công ăn lương nhưng có thu nhập thấp thì số vụ đình công tăng nhanh cho thấy điều đó.

Theo nghiên cứu về ảnh hưởng của lạm phát lên nghèo ở Việt Nam do nhóm tác giả Ngô Quang Thành và Lê Hồ Phong Linh thực hiện, lạm phát cao tạo nên tâm lý tiêu cực cho những người thu nhập thấp, dễ gây nguy cơ cao bất ổn xã hội. Kết quả điều tra xã hội học cho thấy những người có thu nhập thấp, người nghèo thường lo lắng nhiều nhất về lạm phát và tin rằng họ là đối tượng chịu ảnh hưởng của lạm phát nhiều hơn cả. Bởi nhóm nghèo và cận nghèo chi cho nhu cầu lương thực thực phẩm từ khoảng 50% đến 56% tổng chi tiêu cho đời sống, chi cho giáo dục khoảng 5% đến 6% và chi cho y tế khoảng 7%.

Đình công gia tăng là một biểu hiện của bất ổn xã hội. Năm 2010 cả nước có 422 vụ đình công, tăng 204 cuộc so với năm 2009. Chỉ gần nửa năm 2011, số vụ đình công đã là hơn 300 vụ và vào thời điểm cuối năm, có thể số vụ đình công tiếp tục tăng. Có tới 80% các vụ đình công có nguyên nhân từ việc giá cả tăng cao, công nhân yêu cầu tăng lương, tăng phụ cấp.

Theo ông Thắng, lạm phát tăng cao có tác động mạnh đến nhiều ngõ ngách của đời sống, xã hội. Cho dù chưa có đánh giá chính thức về việc lạm phát ảnh hưởng đến tình trạng thất nghiệp như thế nào, nhưng rõ ràng lạm phát sẽ làm gia tăng tình trạng thất nghiệp. Khi thất nghiệp tăng lên, đương nhiên các bất ổn xã hội sẽ tăng theo.

Nguồn: SGTT