Có thể nói tháng 4 là tháng NHNN đã đưa ra rất nhiều quyết định, là những đòn “chí mạng” đánh vào vàng, USD và siết chặt hoạt động của các NHTM nói chung. Quyết định về việc dừng huy động và cho vay bằng vàng có hiệu lực từ 1/5, nhưng thực tế NHNN đã đánh động việc này từ nhiều tháng trước đó. Điều này lý giải tại sao giá vàng trong nước không còn “nhạy cảm” với giá vàng thế giới, cho dù mốc 1.500 USD/oz đã bị vượt qua. Người dân tỏ ra thơ ơ với vàng, sức mua - bán giảm đáng kể. Còn với USD, giờ người ta không mấy ngạc nhiên khi tỷ giá mua – bán VND/USD của NHTM được niêm yết còn thấp hơn giá trần NHNN quy định. Và như chúng tôi đã đề cập ở số báo trước, lãi suất huy động VND hiện bỏ rất xa trần 14%/năm của NHNN, sóng ngầm vẫn ngày một lớn hơn. Trạng thái này của thị trường khiến người ta nghĩ VND sẽ lên ngôi, nhất là khi chứng khoán, bất động sản vẫn như “bánh đa dúng nước“. Người ta sẽ “đổi” vàng, USD ra VND để gửi vào ngân hàng. Thế nhưng, tưởng thế mà không phải thế. Tiền vẫn không chảy vào ngân hàng.

Theo công bố của NHNN, tháng 4/2011, tổng số dư tiền gửi của khách hàng tại các tổ chức tín dụng ước giảm 1,09% so với tháng trước, trong đó tiền gửi bằng VND giảm 1,84%, tiền gửi bằng ngoại tệ tăng 1,46%. So với cuối năm trước, tổng số dư tiền gửi của khách hàng chỉ tăng 0,46%.

Trong khi đó, tín dụng cũng chỉ tăng 0,11% so với tháng trước, trong đó tín dụng bằng VND tăng 0,14%, tín dụng bằng ngoại tệ tăng 0,02%. Như vậy so với cuối năm trước, tín dụng đối với nền kinh tế ước tăng 5,01%. Mức tăng trưởng tín dụng như vậy là phù hợp với mục tiêu giữ tăng trưởng tín dụng dưới 20% trong năm nay của NHNN. Nhưng tín dụng tăng ít, chứng khoán không lên, bất động sản thì vừa bán vừa khuyến mại vẫn không đắt hàng... Vậy tiền đã đi đâu?

Dòng sông không chảy là dòng sông chết

Chính sự lình xình của thị trường khiến những người có tiền không còn những cơ hội để lướt sóng chứng khoán, vàng, bất động sản hay đầu cơ ngoại tệ... kiếm được khoản tiền lớn để tạm gửi ngân hàng, chờ thời cơ “đánh” quả tiếp theo… như vậy dòng tiền đang ngày một chậm lại. Chưa kể việc nhiều cổ phiếu rẻ “không tưởng“ đã khiến hầu bao của nhà đầu tư hao hụt nặng nề. Đa số họ chỉ còn có thể lay lắt qua ngày chứ không còn lực để tiếp tục chơi chứng khoán. Những người có tiền, còn tiền thì tất nhiên không dại lao vào thị trường trong lúc này. Thế nhưng, họ cũng không để tiền trong ngân hàng mà rút ra cho người thân vay với lãi suất cao hơn gửi ngân hàng. Xu hướng này sẽ còn tăng khi tín dụng ngân hàng còn bị thắt chặt như hiện nay.

Tuy nhiên, nguyên nhân lớn nhất khiến dòng tiền chậm lại là dấu hiệu lạm phát cao đang ngày một rõ ràng hơn. Do đó việc áp dụng chính sách tiền tệ thắt chặt là cần thiết. Ngân hàng Nhà nước đã điều chỉnh tăng lãi suất tái cấp vốn, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng từ 12%/năm lên 13%/năm; Điều chỉnh tăng 2% tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi bằng ngoại tệ của các tổ chức tín dụng tăng từ 2% lên 4%... những biện pháp này đã làm giảm hệ số nhân tiền, giống như vặn van đầu nguồn, khiến dòng chảy nhỏ đi, gây tác động dây chuyền đến các dòng chảy nhánh buộc phải chậm lại.

Việc thắt chặt tín dụng khiến nhiều doanh nghiệp không thể mở rộng sản xuất kinh doanh, thậm chí có nguy cơ phải dừng. Tại cuộc hội thảo về vốn cho doanh nghiệp, ông Nguyễn Bá Ân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển - Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cho biết: một điều tra mới đây của đơn vị này cho thấy chỉ có 1/3 DN nhỏ và vừa có khả năng tiếp cận nguồn vốn NH, 1/3 khó tiếp cận và 1/3 không tiếp cận được. Lãi suất cho vay của ngân hàng hiện đang quá cao, theo công bố của NHNN, trung bình 18%/năm, nhưng thực tế đã có NHTM phải huy động đến 19% thì lãi suất cho vay chắc chắn trên 20%/năm; cá biệt có thể lên đến 25 - 27%/năm. Doanh nghiệp làm gì để có lợi nhuận bù đắp được chi phí vốn lớn như vậy? Sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp giảm đồng nghĩa tiền “ra, vào” ngân hàng giảm.

Một nguyên nhân khác, bất động sản gần đây mất giá dần, đặc biệt là ở TP.HCM và đang lan dần ra Hà Nội. Ngoài nguyên nhân là do nguồn cung căn hộ bắt đầu lớn hơn cầu do ngày càng có nhiều hơn chung cư cao tầng được xây dựng, đưa vào sử dụng thì nguyên nhân sâu xa là chủ đầu tư không thể gượng được nữa, buộc phải “đẩy” đi để thu hồi vốn, trả nợ vay ngân hàng đang ngày một lớn (lãi suất cho vay cao dần). Mặt khác, bản thân các NHTM cũng đang phải nhanh chóng thu hồi các khoản vay phi sản xuất, đặc biệt là bất động sản – những khoản cho vay lớn, để đưa tỷ trọng dư nợ tín dụng phi sản xuất về mức 22%/tổng dư nợ vào 30/6 này. Nếu không sẽ bị NHNN áp dụng tỷ lệ dự trữ bắt buộc gấp 2 lần so với tỷ lệ dự trữ bắt buộc chung đối với tổ chức tín dụng; và áp dụng biện pháp hạn chế phạm vi hoạt động kinh doanh trong 6 tháng cuối năm 2011 và năm 2012. Ở nhiều ngân hàng, tỷ trọng cho vay phi sản xuất hiện khá cao, có ngân hàng lên đến trên 40%. Vì thế, các ngân hàng đang tăng tốc thu hồi nợ vay, tạo sức ép khiến cung bất động sản nhiều hơn, càng khiến giá bất động sản có thêm nguyên nhân để giảm.

Nguồn: DDDN