Tăng nguồn cung

Cả ba việc là tăng dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ; buộc các tập đoàn, tổng công ty nhà nước bán lại ngoại tệ từ 1/7 và tiếp tục hạ trần huy động lãi suất USD đều có tác động nhằm làm ổn định thị trường ngoại hối, tăng sự hấp dẫn của tiền đồng, và giảm tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế. Nhận định bước đâu, các chuyên gia đều cho rằng, trong điều kiện kinh tế vĩ mô hiện nay, những bước đi này là hoàn toàn hợp lý và nó sẽ giúp tăng nguồn cung USD.

Trước hết, việc tăng tỷ lệ dữ trữ bắt buộc lần thứ hai liên tiếp trong những tháng qua cho thấy cơ quan quản lý đang làm nhiều cách để khiến cho việc tín dụng USD trở nên khó khăn hơn nhằm giảm việc huy động và cho vay.

Cụ thể, việc tiếp tục tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc bằng ngoại tệ sẽ trực tiếp tác động đến chi phí huy động vốn bằng ngoại tệ của các tổ chức tín dụng; lãi suất cho vay ngoại tệ theo đó dự báo sẽ tăng trong thời gian tới, hạn chế nhất định cầu và tăng trưởng tín dụng ngoại tệ.

Điều này càng trở nên có ý nghĩa khi chênh lệch giữa lãi suất VND và USD khá lớn đang khiến cho tín dụng USD tăng nhanh. Tỷ lệ dự trữ bắt buộc tăng đồng nghĩa với một lượng vốn bị hút khỏi lưu thông. Điều này sẽ khiến cho nguồn vốn USD trở nên khan hiếm và đắt đỏ. Hoạt động cho vay vốn cũng vì thế mà khó khăn hơn.

Điều này sẽ làm giảm tín dụng USD, khiến cho DN và người dân không còn mặn mà vay USD khi lãi suất cao hơn, lại còn gánh chịu những rủi ro tỷ giá trong tương lai. Nhờ đó, những căng thẳng về nguồn vốn USD cũng được giải tỏa.

Trong khi đó, việc Ngân hàng Nhà nước tiếp tục siết lãi suất huy động USD như là một bước đi tất yếu cần có sau khi tăng tỷ lệ dữ trữ. Với mức lãi suất USD thấp trong khi lãi suất VND cao sẽ khiến cho việc giữ và gửi VND trong dân cư có lợi hơn. Việc này sẽ tác động tạo sự dịch chuyển nguồn vốn ngoại tệ trong dân cư sang VND.

Thực tế, cách đây vài tháng, khi Ngân hàng Nhà nước tuyên bố sẽ chuyển dần giao dịch USD từ huy động và cho vay sang quan hệ mua bán và áp dụng hàng loạt biện pháp tư áp trần lãi suất, tăng tỷ lệ dữ trữ thì đã xuất hiện xu hướng dịch chuyển vốn từ USD sang VND trong dân cư. Người dân đã giảm đầu cơ và găm giữ và bán cho ngân hàng, nhờ đó nguồn cung USD đã tăng lên, tỷ giá đã dần giảm xuống và thị trường chợ đen đã không còn hấp dân

Với những chính sách cùng lúc này, chúng ta hoàn toàn có thể tin tằng có thể xu hướng dịch chuyển vốn từ USD sang VND trong dân cư sẽ tiếp tục thể hiện. Nhờ đó cung ngoại tệ thương mại cho thị trường tăng lên, hạn chế những biến động mạnh của tỷ giá như trong thời gian qua và Ngân hàng Nhà nước có thêm cơ hội để cải thiện dự trữ ngoại hối.

Trong khi đó, việc mở rộng diện DN bán USD cho ngân hàng sẽ giúp ngân hàng có thêm nguồn ngoại tệ để chủ động đáp ứng các nhu cầu cần thiết. Thực tế cho thấy, về cơ bản Việt Nam không thiếu USD nhưng chúng ta lại gặp rất nhiều vấn đề về cân đối cung cầu do tình trạng găm giữ USD. Trong đó, các DN, nhất các DN nhà nước khai thác và xuất khẩu tài nguyên, hàng hóa thế mạnh của của đất nước, đang nắm giữ một lượng lớn USD.

Đánh giá về những chính sách này, bước đầu các ngân hàng đều tỏ ra rất tin tưởng vào những diễn biến tốt đẹp để thị trường ngoại hối dần dần ổn định cải thiện cung cầu ngoại tệ và dự trữ ngoại hối nhà nước. Qua đó để làm giảm tỷ lệ đôla hóa trong nền kinh tế đồng thời thu hút nguồn ngoại tệ nước ngoài, nguồn kiều hối của kiều bào.

Lo ngại từ kết hối

Trước hết, việc yêu cầu các DN bán lại USD cho ngân hàng đã từng bước được thực hiện. Đầu tiên chỉ là một số tập đoàn lớn nay mở rộng ra các DNNN. Việc này được thị trường nhìn nhận như một cách kết hối một phần.

Tuy nhiên, công việc này từ năm ngoái đến nay vẫn chưa được thực hiện triệt để khi nhiều DN vẫn tìm cách lách để giữ lại ngoại tệ khi lo ngại USD sẽ tăng lên và khó mua USD trở lại. Vì thế, một khi ngân hàng tiếp tục mở rộng diện bắt buộc bán USD thì rất nhiều người lo ngại việc mua bán USD sẽ càng trở nên khó khăn.

Chính vì thế, có thể sẽ khiến các DN nhà nước có tìm cách để lách quy định kết hối. Vì lo ngại kết hối càng mở rộng thì giao dịch USD càng khó khăn hơn. Vì thế, rất có thể, DN sẽ tìm cách để giữ lại USD đề phòng vì tất cả các dự đoán đều cho thấy tỷ giá sẽ tăng mạnh vào cuối năm nay. Thậm chí, có dự đoán cho rằng, Ngân hàng Nhà nước có thể sẽ tiếp tục điều chỉnh tỷ giá tăng lên. Lúc đó, DN vốn đã bị thiệt do bán rẻ và phải mua đắt lại rất khó khăn trong mua USD thì đúng là "thiệt nhiều đường".

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, trong tình hình hiện nay, nếu làm như thế các DN sẽ bị thiệt vì để tiền đồng sẽ có lãi suất cao hơn và tỷ giá có xu hướng ổn định. Tuy nhiên, điều quan trọng là Ngân hàng Nhà nước phải đảm bảo được sự ổn định tỷ giá và cam kết cung ứng đủ ngoại tệ thì các doanh nghiệp sẽ bán.

Trong khi nỗi lo kết hối của các DN có thể được giải tỏa thì người dân đang nắm giữ USD lại có những nỗi lo sợ mơ hồ khi diện kết hối mở rộng. Có thể, việc kết hối sẽ được mở rộng hơn sang các thành phần khác.

Lúc đó, việc nắm giữ USD của người dân hiện vẫn đang được công nhận có còn hợp pháp? Liệu việc sở hữu USD có còn dễ dàng và mặc nhiên như hiện nay?

Cả người nắm giữ USD và người gửi USD trong ngân hàng đang lo phập phồng lo ngại có thể họ buộc phải bán lại USD như các DN chỉ bằng một thông tư điều chỉnh nhanh chóng và bất ngờ. Dù là một nỗi lo sợ xa xôi  chưa có cơ sở nhưng từ bây giờ nhiều người đã tính đến việc chuyển đổi các tài sản của mình sang các loại khác có tính an toàn cao hơn.