Tập đoàn kinh tế tích tụ nợ xấu

Theo ông Nghĩa, nguy cơ của bất ổn kinh tế vĩ mô của Việt Nam thời gian tới chính là các tập đoàn kinh tế. Sự hoạt động kém hiệu quả của các tập đoàn sẽ vẫn tích tụ khá nhiều nợ xấu cho chính họ và cho các ngân hàng thương mại. Trong khi đó hiện chưa có cơ chế nào kiểm soát chặt chẽ sự minh bạch hóa hệ thống tài chính của khu vực này. Việt Nam cũng chưa có cơ chế và biện pháp nào có thể cải thiện căn bản hiệu quả của các tập đoàn, nơi thu hút lượng vốn rất lớn của toàn xã hội. Nguy cơ này vẫn còn có nghĩa là tài chính công và nợ xấu trong khu vực ngân hàng vẫn còn là vấn đề lớn.

Phó chủ tịch ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cảnh báo vấn đề thứ hai, là nợ công tăng với tốc độ rất nhanh, tốc độ của 3 năm vừa rồi bằng tốc độ 7-8 năm trước đó. Chi phí vay nợ công ngày càng lớn với kỳ hạn ngày càng ngắn, nợ công của châu Âu lớn cũng do chi phí và kỳ hạn.

Vấn đề thứ ba, theo ông Nghĩa, tình trạng đô la hóa và vàng hóa vẫn còn khá nghiêm trọng, kể cả trong và ngoài hệ thống ngân hàng, khiến cho việc tính toán cầu tiền của ngân hàng Nhà nước không còn chuẩn xác và trở nên vô cùng phức tạp, việc điều hành cũng càng phức tạp hơn. Dân chúng cũng như doanh nghiệp có thể nhanh chóng nhảy từ tài sản ngoại tệ sang nội tệ, từ nội tệ sang vàng và từ vàng sang ngoại tệ trong và ngoài hệ thống ngân hàng. Tức là các chênh lệch về lãi suất, về tỷ giá của USD và vàng khiến người ta dễ thay đổi nắm giữ tài sản của họ và điều này gây khó khăn rất lớn cho điều hành chính sách tiền tệ.

Cuối cùng, ông Nghĩa cho rằng, hệ thống tài chính của Việt Nam trong mấy năm vừa rồi bị tàn phá ghê gớm về đạo đức, kỷ luật. Hệ thống giám sát cho khu vực này còn vô vàn vấn đề, có thể nói hiệu quả giám sát khu vực tài chính rất thấp, đó là một trong những nguy cơ ủy ban giám sát cho rằng sẽ đe dọa tính ổn định của kinh tế vĩ mô, của bộ ba khủng hoảng tiền tệ, ngân hàng và nợ của Việt Nam trong tương lai.

Đáng chú ý, ông Nghĩa cho biết, trong 3 năm vừa qua thì Việt Nam đã bị 3 lần hạ điểm tín nhiệm trên thị trường thế giới. Việt Nam là nước duy nhất bị hạ điểm thảm hại như vậy ở Đông Nam Á, hiện đang xếp hạng ngang Mông Cổ và Bangladesh về tín nhiệm quốc tế, và đó “là điều rất đáng buồn”, ông nói.

Ông Nghĩa cũng nêu rõ, chính việc Việt Nam sử dụng công cụ hành chính thay cho công cụ của kinh tế thị trường đã gây ra làm đình trệ các chương trình cải cách, trước hết là trong cải cách hệ thống ngân hàng và chương trình cải cách DN Nhà nước cũng gần như bị đình trệ. Đồng thời gây nguy hiểm cho hệ thống tài chính, sự thiếu minh bạch trong khu vực tài chính chưa bao giờ trầm trọng như bây giờ, tức là các NHTM còn thích các công cụ hành chính bởi vì công cụ hành chính rất dễ trốn rất dễ vô hiệu hóa nó, ví dụ như trần lãi suất, như hạn mức tín dụng.

Lý giải vì sao lạm phát ở Việt Nam cứ bùng phát trở lại, ông Nghĩa nhận định, chúng ta phải tính toán lại các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô theo thông lệ quốc tế, hiện đại đúng với bản chất của nó để có thể điều hành cũng bằng các thông lệ quốc tế thì mới có hiệu quả dài hạn. Còn nếu không sẽ lệ thuộc vào ý kiến của một vài chuyên gia, người này bảo thế này, người kia bảo thế kia, cách điều hành kinh tế vĩ mô cảm tính như vậy thì làm sao có thể không tạo ra bất ổn được?

Góp thêm ý kiến, ông Võ Trí Thành, phó viện trưởng viện Chính sách kinh tế TƯ nói, “qua 4 năm với 4 tình huống và 4 chính sách của Việt Nam thì tôi nghĩ rằng còn rất nhiều điều chúng ta phải nghiên cứu sâu hơn”.

Ông Thành cũng cảnh báo, chỉ số đánh giá biến động kinh tế vĩ mô của Việt Nam trên thế giới, có giảm đôi chút sau khi có Nghị quyết 11 là dấu hiệu tích cực, nhưng từ cuối tháng 5 đến nay lại tăng lên mạnh mẽ, cho thấy lòng tin bắt đầu nghi ngờ trở lại.

Tuy thị trường trong và ngoài nước phản ứng tích cực với Nghị quyết 11 nhưng mức độ nghi ngờ cũng còn rất cao. Và cao nhất là người dân, họ dịch chuyển từ USD sang tiền đồng thời gian gần đây rất rõ nhưng chủ yếu là ngắn hạn thể hiện lòng tin chưa cao.

Ông Thành kiến nghị, “chúng ta phải thông điệp rất rõ ràng cho thị trường từ nay trở đi Việt Nam không có cách tăng trưởng với đồng tiền dễ dãi, phải là đồng tiền chặt chẽ và đó là điều tôi đã nói nhiều lần. Chúng tôi muốn trong vài năm tới thâm hụt ngân sách của Việt Nam dưới 3,5% theo cách tính của Việt Nam và tăng trưởng tín dụng của Việt Nam là dưới 15% chứ không phải dưới 20% như hiện nay, với quy mô tín dụng của Việt Nam rất cao trên 120 tỷ USD.

Cắt giảm chi tiêu công ở khu vực nông thôn?

Trong phiên bàn về phúc lợi với người dân trước bất ổn kinh tế vĩ mô, bà Phạm Chi Lan, nguyên phó chủ tịch VCCI nêu quan ngại, việc Chính phủ công bố kế hoạch cắt giảm đầu tư công nhưng không công bố dự án nào được cắt giảm. Vậy liệu có xảy ra việc cắt giảm các dự án phúc lợi ở khu vực nông thôn như trường học, cơ sở y tế… phục vụ cho người nghèo. Bà Lan bày tỏ lo lắng là việc đó rất dễ xảy ra, trong khi các dự án lớn khác, đáng bị cắt giảm thì không cắt giảm.

Ở khía cạnh khác, bà Nguyễn Lan Hương, giám đốc viện Khoa học Lao động và thương binh xã hội, bộ Lao động thì nêu thực tế, cứ giảm 1% đầu tư công thì sẽ làm giảm việc làm 0,6-0,7%. Do đó Chính phủ cần xem xét giải pháp làm sao cân đối đầu tư – tăng trưởng – việc làm – nghèo đói. Bởi vì với người nghèo việc làm là biện pháp dài hạn.

Bên cạnh đó, chính sách an sinh xã hội cũng cần tính toán dài hạn hơn, hỗ trợ người dân tham gia bảo hiểm có tính chất dài hạn, người nông dân có bảo hiểm mùa màng…

Nguồn: SGTT