Hội thảo do Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), Cục Phát triển Doanh nghiệp nhỏ và vừa (Bộ Kế hoạch và Đầu tư),Tổ chức Phát triển công nghiệp của LHQ, Tổ chức hợp tác phát triển Italia cùng phối hợp tổ chức.

Ngày 19/10/2010, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1914/QĐTTg phê duyệt đề án “Những giải pháp nâng cao chất lượng tăng trưởng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế”, đồng thời giao cho Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương thực hiện Đề án “Phát triển cụm ngành công nghiệp, khu công nghiệp gắn với phát triển công nghiệp hỗ trợ tạo mạng liên kết sản xuất và hình thành chuỗi giá trị”.

Theo số liệu tại Hội thảo, tính đến hết năm 2010, các khu công nghiệp, khu chế xuất tại Việt Nam thu hút hơn 8.500 dự án đầu tư với trên 70 tỷ USD vốn đầu tư, giải quyết việc làm cho 1,5 triệu lao động, tạo ra giá trị sản xuất công nghiệp từ 20 – 25 tỷ USD/năm, chiếm khoảng 25% GDP cả nước.

 Tuy nhiên, những tăng trưởng trong thời gian vừa qua chủ yếu nhờ sự tăng trưởng theo chiều rộng, dựa vào lợi thế nhân công rẻ và tài nguyên thiên nhiên với việc sản xuất và xuất khẩu các mặt hàng nguyên liệu, hàng sơ chế có giá trị gia tăng thấp.

Về công nghiệp hỗ trợ, hiện nay, ngành công nghiệp hỗ trợ ở nước ta đã thành công ở lĩnh vực sản xuất linh kiện, phụ tùng, điện gia dụng, đáp ứng khoảng 70 - 80% nhu cầu trong nước. Nhưng, xét mặt bằng chung, công nghiệp hỗ trợ hiện nay còn hết sức đơn giản, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, sản xuất các linh kiện chi tiết đơn giản, giá trị gia tăng thấp.

Hiện ngành dệt may, da giày phải nhập khẩu nguyên vật liệu đến 70 – 80%, tỷ lệ trong ngành điện – điện tử là 60 – 80%; ô tô hơn 90% linh kiện, máy móc.

Trong khi đó, theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu chiến lược chính sách công nghiệp, cứ 100 doanh nghiệp tham gia chế tạo sản phẩm cuối cùng trong chuỗi cung ứng giá trị, cần tới 95 doanh nghiệp thực hiện các hoạt động sản xuất dựa vào sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ, chỉ có 5 doanh nghiệp lắp ráp.

Tình hình mới yêu cầu cần nắm bắt xu hướng phát triển của thế giới để có sự điều tiết chính sách, cơ chế pháp lý phù hợp, tạo nên một hành lang pháp lý rõ ràng để phát triển các cụm ngành công nghiệp, khu công nghiệp gắn liền với công nghiệp hỗ trợ.

Thời điểm bứt phá

Theo ông Võ Trí Thành, Phó viện trưởng CIEM, đây là chủ đề không mới. Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách, pháp lý nhưng vẫn chưa đạt được các kết quả thành công như mong đợi.

Theo ông Võ Trí Thành, năm 2011 là thời điểm để hành động bứt phá, tiến lên một giai đoạn mới với những chính sách tốt nhất nhằm phát triển cụm ngành công nghiệp.

TS Phạm Sỹ Thành, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, vai trò hỗ trợ của chính quyền địa phương là cực kỳ quan trọng trong vấn đề phát triển cụm ngành công nghiệp, bởi đây là đầu mối hình thành thị trường chuyên môn hóa, đầu tư cơ sở hạ tầng, tạo những hỗ trợ về thể chế, tín dụng và kỹ thuật. Đồng thời, cũng không nên gạt địa phương khỏi các lợi ích kinh tế có được từ việc phát triển cụm.

ThS Phạm Quang Huy, Đại học Kinh tế TPHCM cũng nhận xét, hiện một số địa phương phát triển các cụm ngành công nghiệp một cách ồ ạt, dàn trải, thiếu sự phối hợp, thống nhất trên qui mô liên vùng, liên tỉnh; không xem xét đến sự đồng bộ giữa điều kiện hạ tầng kinh tế, xã hội, khả năng và nhu cầu phát triển thực tế.

PGS.TS Ngô Thắng Lợi – Đại học Kinh tế Quốc dân lại lưu ý tới một thực trạng là các khu công nghiệp, cụm công nghiệp ở Việt Nam có quy mô nhỏ, khoảng 65% các khu công nghiệp có diện tích dưới 200 ha. Điều này ảnh hưởng lớn đến việc áp dụng các mô hình tổ chức kinh tế hiện đại, công nghệ cao, hạn chế đến tính hiện quả trong tổ chức bộ máy quản lý và khả năng liên kết giữa các doanh nghiệp.

Do đó, việc rà soát, đánh giá phân bố địa lý và tiến hành phân vùng các cụm ngành công nghiệp sẽ điều chỉnh được đâu là địa điểm “hạt nhân”, đâu là những khu công nghiệp phụ trợ, hỗ trợ. Từ đó, sẽ có những chính sách thu hút đầu tư thỏa đáng, tránh tình trạng trùng lắp, dẫm đạp lên bước chân của nhau.

Các đại biểu thống nhất rằng sự phát triển cụm – khu công nghiệp nhất định phải gắn với phát triển công nghiệp hỗ trợ, hình thành chuỗi giá trị gia tăng cho ngành sản xuất công nghiệp cần có nhiều chính sách khuyến khích sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ từ chính quyền.

Nguồn: Chinhphu.vn