Mô hình ấy vừa tuân thủ các yêu cầu và lợi ích thị trường, vừa không làm xấu đi sự ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm hài hòa các lợi ích trong quá trình phát triển, nhất là không lạm dụng sức chịu đựng và đổ gánh nặng khủng hoảng lên người dân, người tiêu dùng.

Đặc biệt, cần sớm khắc phục những bất cập về nhận thức và lạm dụng trong thực tế về quyền lực chủ quan của nhà nước, về  sức mạnh thị trường khách quan, về tính ôm đồm  đa mục tiêu của chính sách, cũng như của nếp tư duy nhiệm kỳ và lợi ích cục bộ, địa phương, của sự "vận động hành lang" và cơ chế quan liêu, hình thức.

Đồng thời, cần nâng cao chất  lượng xây dựng các quy hoạch, dự án; thực hiện nghiêm túc các quy định về đấu thầu thực chất, chống thông thầu, ép thầu và các gian lận thầu khác gây tổn hại lợi ích chung và dài hạn; tăng cường kiểm toán độc lập, xây dựng và áp dụng rộng rãi hệ thống chỉ tiêu hiệu quả, cũng như chế độ đánh giá hệ số tín nhiệm tập thể và cá nhân.

Về trung và nhất là dài hạn, cần chuyển nhanh từ mô hình "nhà nước - nhà đầu tư lớn nhất" và phát triển chủ yếu theo bề rộng hiện nay, sang mô hình "nhà nước - nhà quản lý công" và phát triển theo bề sâu, đi đôi với việc chuyển dịch nguồn động lực chính trong đầu tư phát triển kinh tế từ khu vực kinh tế nhà nước sang khu vực kinh tế ngoài nhà nước. Cũng cần dũng cảm cắt giảm các chi tiêu công (nhờ đó giảm thu NSNN để tạo cơ hội kích thích tích lũy và tăng đầu tư từ doanh nghiệp và tiêu dùng của người dân, tức tăng động lực phát triển lành mạnh đất nước) không vì mục tiêu bảo đảm và nâng cao hiệu quả chung, duy trì sự ổn định xã hội, cũng như cần ngăn chặn kịp thời "sự liên minh ma quỷ" giữa các doanh nghiệp-ngân hàng và quan chức có liên quan trong cho vay và đầu tư mang nặng tính đầu cơ, trục lợi cá nhân hoặc phe nhóm, lũng đoạn thị trường và lãng phí các nguồn lực quốc gia.

Hơn nữa, cần sớm  thiết lập cơ chế thị trường cạnh tranh đầy đủ, lành mạnh; nâng cao năng lực và hiệu quả  trên thực tế của chính phủ trong công tác giám sát, kiểm soát và xử lý sự độc quyền và các vi phạm về giá từ phía các doanh nghiệp và các bên có liên quan; ngăn chặn hiện tượng lạm dụng trục lợi cá nhân, thậm chí biến độc quyền nhà nước thành độc quyền doanh nghiệp, phường hội và phe nhóm.

Cần nhấn  mạnh rằng, cả trong trung và dài hạn, việc thực hiện thành công tái cấu trúc nền kinh tế và đột phá mạnh, cải thiện căn bản chất lượng  về thể chế, về phát triển cơ sở hạ tầng và về nguồn nhân lực, nhất là  bộ phận Lãnh đạo, Quản lý, doanh nhân và Trí thức, Công nhân kỹ thuật và Nông dân, cũng như yêu cầu về tăng cường sự hợp tác, gắn kết, nâng cao sức cạnh tranh và hiệu quả đầu tư kinh tế-xã hội nói chung, đầu tư công và sản xuất kinh doanh của từng doanh nghiệp nói riêng sẽ ngày càng cấp thiết và quyết định thành công của công cuộc Đổi mới đã được khởi xướng từ 1986...

Tính hai mặt của chính sách

Cần  tuân thủ các yêu cầu, lẫn quy trình của kinh tế thị trường, coi trọng tính đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm của các mục tiêu, loại công cụ chính sách và sự phối hợp ăn khớp cần có giữa các cơ quan chức năng hữu quan

Các giải pháp và công cụ chính sách cần có trọng tâm, trọng điểm, được cụ thể hoá thành cơ chế tổ chức thực hiện trong thực tiễn; đồng thời, cần có sự đồng bộ, nhất quán giữa việc ban hành, triển khai, giám sát, kiểm tra và chế tài hiệu quả các vi phạm chính sách trên thực tế; giảm thiểu các lạm dụng công cụ quản lý hành chính, mệnh lệnh và hiện tượng "vận động hành lang", "chạy chính sách" vì lợi ích nhóm, cục bộ, ngành độc quyền.

Các biến động chính sách phải tường minh và có thể dự báo được trong xu hướng ổn định, nhất quán, phù hợp các nguyên tắc kinh tế thị trường và yêu cầu cam kết hội nhập, các thông lệ thế giới, cũng như các tín hiệu thị trường khách quan.

Đặc biệt, cần nâng cao chất lượng công tác và dịch vụ thông tin, dự báo, phản biện và chủ động các  phương án và giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn khủng hoảng; phân biệt rạch ròi giữa yêu cầu dự báo  khách quan với mục tiêu chính sách và ý chí chủ quan; coi trọng các phản biện xã hội và các đánh giá tác động chính sách (định kỳ hoặc đột xuất) trước và sau khi ban hành do các tổ chức chuyên nghiệp và độc lập thực hiện theo đặt hàng của cấp có thẩm quyền khách quan; thể chế hoá các phát ngôn và cung cấp thông tin chính thức có chất lượng và trách nhiệm pháp lý cao.

Ngoài ra, cần coi trọng việc xây dựng hệ thống số liệu thống kê và dữ liệu thông tin quốc gia và chuyên ngành hiện đại, có chất lượng cao, đáp ứng mọi nhu cầu đa dạng về quản lý nhà nước các cấp, kinh doanh và nghiên cứu khoa học; khắc phục tình trạng phân tán, chia cắt, rời rạc, đóng băng và thiếu chuẩn hoá thống nhất giữa các nguồn và đơn vị quản lý thông tin, gây khó khăn và đắt đỏ cho các đơn vị và cá nhân có nhu cầu tiếp cận, khai thác và sử dụng các thông tin này, đồng thời làm giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế và gia tăng sự lãnh phí các nguồn lực xã hội.

Lòng tin

Trong tương lai, khủng hoảng năng lượng - môi trường và tài chính - tiền tệ có xu hướng dày đặc và phổ biến hơn. Các chu kì mang tính quốc gia sẽ tiếp tục rút ngắn và vượt qua nhanh hơn, với giá phải trả thấp hơn ở các nước có nền kinh tế tri thức phát triển cao hơn và cơ chế thị trường hoàn thiện hơn, độ mở cửa và hội nhập toàn cầu hóa thích hợp với điều kiện cụ thể của mình, bằng sự phát triển hệ thống bảo trợ xã hội vì người lao động hơn.

Đồng thời, giữa các nền kinh tế vẫn duy trì xu hướng lệch pha chu kì, nhưng sẽ diễn ra nhanh hơn về tốc độ, ngắn hơn về thời gian, đồng thời có xu hướng đan xen, lồng ghép, thậm chí trùng hợp hoặc mờ dần ranh giới giữa khủng hoảng chu kì với khủng hoảng cơ cấu. Đặc biệt, nguyên nhân và giải pháp đối phó với các chu kì ngày càng gắn liền và mang đậm tính chất tài chính - tiền tệ, trong đó các chính sách về tiền tệ có tính chất nhạy cảm và tác động trực tiếp, rộng hơn chính sách tài chính, cũng như liên quan mật thiết hơn tới nhân tố con người.

Có lẽ chưa  bao giờ yếu tố thông tin và lòng tin, nhất là trong khu vực kinh tế tư nhân và thị trường tài chính, lại có vai trò nhạy cảm và quan trọng như hiện nay, cả trong phát triển và quản lý khủng hoảng kinh tế. Cả trên cấp độ quốc gia và toàn cầu, vi mô vầ vĩ mô, khi tình trạng các thông tin bất đối xứng, bị hạn chế , chậm trễ, thiếu thốn và thiếu chính xác càng nặng nề và phổ biến, thì  tình trạng  khủng hoảng càng trầm trọng và kéo dài. Đặc biệt, bảo đảm lòng tin và duy trì ổn định dòng vốn huy động và cho vay qua hệ thống các ngân hàng thương mại nói riêng, thị trường tài chính trong nước và quốc tế nói chung,  ngày càng là điều kiện tiên quyết cho lối thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng tài chính và suy giảm kinh tế.

Đặc biệt, ngăn ngừa sự xuất hiện và phát tán các tin đồn có ý nghĩa to lớn trong  cuộc chiến với các chấn động kinh tế thị trường. Nhiều tin đồn có thể làm lao đao doanh nghiệp, thậm chí có thể làm giảm sút căn bản hiệu lực, hiệu quả của một chính sách quản lý nhà nước và làm tổn thất uy tín, cũng như tiền của quốc gia.

Những tin đồn thất thiệt loại này thường xuất hiện khi có sự không rõ ràng, nhất quán trong chính sách của chính phủ, khi chậm hoặc không có những phát ngôn chính thức có liên quan, hoặc khi do cá nhân hoặc nhóm lợi ích nào đó chủ ý tung ra có mục đích định hướng dư luận, tranh thủ "đục nước béo cò" trước một đám đông hành động mất phương hướng và chủ kiến;

Để góp phần ngăn chặn hiệu quả các tin đồn thất thiệt tương tự trong thời gian tới, cần chú ý: Tăng cường và thể chế hoá các phát ngôn và cung cấp thông tin chính thức có chất lượng và trách nhiệm pháp lý cao định kỳ và không định kỳ của các cơ quan và đại diện nhà nước, các tổ chức kinh doanh có liên quan, nhất là các bộ kinh tế -tài chính tổng hợp, cũng như của các ngành và doanh nghiệp đang có độ độc quyền kinh doanh cao.

Không nên lạm dụng hoặc nhấn mạnh "yêu cầu bảo mật" trong các phát ngôn chính thức làm tổn hại uy tín và mất lòng tin của xã hội vào Chính phủ. Đảm bảo hoàn thiện và tuân thủ các nguyên tắc quản lý kinh tế và cạnh tranh thị trường, giảm thiểu và khắc phục các biểu hiện và lạm dụng công cụ quản lý hành chính, mệnh lệnh và hiện tượng "vận động hành lang" , "chạy chính sách" vì lợi ích ngành độc quyền, bất chấp lợi ích và uy tín quốc gia...

Đảm bảo các biến động chính sách phải tường minh và có thể dự báo được trong xu hướng ổn định, nhất quán, phù hợp các nguyên tắc kinh tế thị trường và yêu cầu cam kết hội nhập, các thông lệ thế giới, cũng như các tín hiệu thị trường khách quan.

Phát hiện và trừng phạt kịp thời, nghiêm khắc các cá nhân và tổ chức tung tin đồn thất thiệt nhằm mục tiêu phá hoại chính sách, đầu cơ và cạnh tranh không lành mạnh...Có thể áp dụng xử lý hình sự với các vi phạm đặc biệt nghiêm trọng, thông báo rộng rãi làm gương trong dân chúng.

Tăng cường giáo dục dân trí, nâng cao nhận thức về kinh tế thị trường và hiểu biết pháp luật, tăng khả năng tự nhận thức và cảnh giác, tránh hành động kiểu bầy đàn, vô tình hoặc cố ý tiếp tay và trở thành nạn nhân của tin đồn...