Do là hai công cụ trọng yếu trong việc quản lý, điều tiết vĩ mô, đảm bảo cân đối thu - chi ngân sách nhà nước, ổn định tiền tệ, tăng trưởng kinh tế bền vững, chính sách tiền tệ chỉ có thể thành công nếu có sự phối hợp với chính sách tài khóa và ngược lại.

Vẫn còn một số điểm chưa tương thích giữa hai chính sách

Được Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đánh giá là thận trọng và phù hợp, sự phối hợp chính sách tiền tệ với chính sách tài chính đã góp phần từng bước đưa Việt Nam vượt qua được giai đoạn đầy khó khăn của thời kỳ đầu gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới, kiểm soát lạm phát và duy trì tăng trưởng kinh tế ở mức tương đối cao (năm 2008: GDP 6,23%, năm 2009: 5,32%, năm 2010: 6,78%, 6 tháng/2011: 6,57%); hoạt động tiền tệ, ngân hàng nhìn chung ổn định, thị trường ngoại tệ, vàng, tỷ giá được kiểm soát phù hợp, thanh khoản của hệ thống ngân hàng được cải thiện.

Tuy nhiên vẫn còn một số điểm chưa “tương thích” giữa hai chính sách. Đó là việc phối hợp chính sách trong việc kiểm soát lãi suất, ổn định thị trường tiền tệ còn nhiều hạn chế. Trong những năm qua, ngân sách nhà nước thường thâm hụt dẫn đến sức ép tăng lãi suất trong nền kinh tế thông qua tăng lãi suất phát hành trái phiếu chính phủ. Năm 2010, lãi suất trái phiếu chính phủ có thời điểm cao hơn lãi suất huy động vốn của các tổ chức tín dụng, gây khó khăn cho hoạt động huy động vốn của các tổ chức tín dụng, tạo sức ép tăng lãi suất, giảm tính hiệu lực của việc điều hành giảm lãi suất theo chủ trương của Chính phủ.

Bên cạnh đó cũng phải kể đến hạn chế trong việc cung cấp thông tin phục vụ cho công tác dự báo lạm phát. Hiện nay, chúng ta chưa thiết lập được cơ chế thông tin một cách thường xuyên về các dòng vốn của thu - chi ngân sách nhà nước và các định chế tài chính do Bộ Tài chính quản lý nên chưa thống kê và kiểm soát được một tỷ lệ đáng kể phương tiện thanh toán trong nền kinh tế; thiếu sự phối hợp trong việc xác định mục tiêu dài hạn như dự báo mức lạm phát…

Các giải pháp nâng cao hiệu quả phối hợp chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ

Trước mắt, cần tăng cường và hoàn thiện việc thu thập, phân tích, trao đổi thông tin để việc thông qua và thực hiện các chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ được chuẩn xác.

Đây là khâu yếu nhất hiện nay, do đó cần phải tăng cường sự phối hợp để đảm bảo các thông tin được cập nhật kịp thời, nhất là phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành đặc biệt là với Bộ Tài chính trong việc công bố các số liệu quan trọng về thu-chi ngân sách nhà nước, các số liệu, chỉ số kinh tế vĩ mô để tiến hành lập dự toán ngân sách nhà nước hàng năm... Từ đó, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính có những thông tin qua lại quan trọng và cần thiết trong điều hành chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa, tăng sự nhất quán trong lập và điều chỉnh chính sách phù hợp với điều kiện thực tế của nền kinh tế.

Hơn nữa, thực tế cho thấy, để ổn định thị trường tiền tệ, chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ cần được thực hiện theo hướng ổn định lãi suất, ổn định thanh khoản của hệ thống tài chính, phát triển các phân khúc của thị trường tài chính và phối hợp cung cấp thông tin.

Để giúp ổn định thanh khoản của hệ thống tổ chức tín dụng, Bộ Tài chính cần thông tin kịp thời về dự kiến các khoản thu chi ngân sách, ngoài ngân sách; kế hoạch phát hành trái phiếu chính phủ hàng năm, hàng quý làm cơ sở cho điều hành chính sách tiền tệ.

Ngoài ra, cần tăng cường sự phối hợp để thực hiện huy động nguồn bù đắp bội chi ngân sách, cũng như việc huy động trái phiếu chính phủ cho các công trình giao thông, thủy lợi trong thời gian tới, nhất là thời hạn huy động, hình thức, lãi suất và thời điểm huy động thông qua hình thức trao đổi, lấy ý kiến, để tránh diễn biến không có lợi trên thị trường tiền tệ, tác động xấu đến kinh tế vĩ mô.

Đồng thời, cần tiếp tục sự phối hợp để hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính – ngân sách – tiền tệ để đảm bảo phù hợp với các thông lệ quốc tế, phục vụ quá trình hội nhập trong thời gian tới, đặc biệt là cơ chế kiểm tra, giám sát, cơ chế thanh toán không dùng tiền mặt.